Poglądy na temat roli chromu (III) w zapobieganiu i leczeniu cukrzycy.pdf

PRACA POGLĄDOWA

ISSN 1640–8497

Ewelina Król, Zbigniew Krejpcio

Katedra Higieny Żywienia Człowieka, Wydział Nauk o Żywności i Żywieniu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu

Poglądy na temat roli chromu (III)

w zapobieganiu i leczeniu cukrzycy

Opinions on the role of chromium (III) in the prevention and control of diabetes

STRESZCZENIE

W niniejszej pracy dokonano przeglądu dostępnej

literatury dotyczącej poglądów na temat roli chro-

mu (III) w zapobieganiu i leczeniu cukrzycy typu 2.

W badaniach wykazano, że chrom (III) jest niezbęd-

ny w regulacji gospodarki węglowodanowej i lipi-

dowej, a jego działanie polega między innymi na

zwiększeniu liczby receptorów dla insuliny oraz akty-

wacji receptora insulinowego przez jego fosforylację.

Niektórzy badacze uważają, że niedobór chromu (III)

w organizmie może prowadzić do nietolerancji glu-

kozy i wystąpienia objawów cukrzycy typu 2. Ponad-

to u chorych na cukrzycę typu 2 stężenie chromu

w tkankach może być obniżone, w związku z tym

niektórzy autorzy zalecają suplementację tym pier-

wiastkiem. W pracy przytoczono wyniki badań na

zwierzętach, rezultaty prób klinicznych oraz omówio-

no czynniki, które mogą wpływać na efekt suplemen-

tacji chromem. Jednak ze względu na ograniczenia

metodologiczne wielu badań klinicznych stanowisko

głównych towarzystw diabetologicznych w sprawie

wskazań do suplementacji chromem u chorych na

cukrzycę oraz u osób z otyłością pozostaje nadal

negatywne. (Diabet. Prakt. 2008; 9: 168–175)

ABSTRACT

In this work the review of the literature about the

role of chromium (III) in prevention and control of

diabetes was presented. Studies indicate that Cr (III)

is necessary for regulatation of carbohydrate and li-

pid metabolism mainly due to increasing the number

of insulin receptors and its activation by phosphory-

lation. Some authors believe that chromium (III) de-

ficiency can lead to glucose intolerance and symp-

toms of type 2 diabetes. Moreover, in type 2 diabetic

patients tissular chromium levels may be decreased,

therefore some authors recommend chromium sup-

plementation. The animal and human studies in that

subject as well as factors affecting chromium sup-

plementation were discussed. However, due to meth-

odological limitations of many clinical studies, the

statements of major diabetes associations concern-

ing recommendation from chromium supplementa-

tion in individuals with diabetes and obesity still

remains negative. (Diabet. Prakt. 2008; 9: 168–175)

Key words: diabetes, chromium, supplementation

Wstęp

Każdego roku liczba chorych na cukrzycę typu 2

wzrasta o 11%. Światowa Organizacja Zdrowia

(WHO, World Health Organization ) szacuje, że

w 2030 roku na cukrzycę będzie chorowało 366 mi-

lionów mieszkańców Ziemi [1]. W związku z tym po-

szukuje się środków zaradczych, w tym substancji,

które wykazywałyby działanie prewencyjne lub te-

rapeutyczne w stosunku do tej choroby. Takie nadzieje

wiąże się między innymi z chromem. Chrom wystę-

puje najczęściej w dwóch formach chemicznych: hek-

sawalentnej (Cr +6 ) oraz triwalentnej (Cr +3 ). Chrom

(VI) jest wykorzystywany przede wszystkim w prze-

Słowa kluczowe: cukrzyca, chrom, suplementacja

Adres do korespondencji: prof. dr hab. Zbigniew Krejpcio

Katedra Higieny Żywienia Człowieka

Uniwersytet Przyrodniczy

ul. Wojska Polskiego 31, 60–624 Poznań

tel.: (061) 848 73 36 (061) 848 73 34, faks: (061) 848 73 32

e-mail: zkre@up.poznan.pl

Nadesłano: 05.09.2008

Przyjęto do druku: 23.09.2008

168

www.dp.viamedica.pl

Ewelina Król, Zbigniew Krejpcio, Chrom (III) w zapobieganiu i leczeniu cukrzycy

myśle i uznawany za kancerogen. Chrom (III) jest

natomiast pierwiastkiem śladowym, który pozosta-

je w kręgu zainteresowań naukowych od końca lat

50. XX wieku, kiedy to Schwartz i Mertz [2] odkryli,

że jest on niezbędny do przywracania normalnego

stężenia glukozy we krwi u szczurów i wchodzi

w skład tak zwanego czynnika tolerancji glukozy

(GTF, glucose tolerance factor ). Czynnik ten jest kom-

pleksem, który poza chromem (III) tworzą także kwas

nikotynowy oraz aminokwasy: kwas glutaminowy,

glicyna i cysteina. Jednak początki badań nad kli-

nicznym wykorzystaniem chromu (III) w łagodzeniu

objawów nietolerancji glukozy sięgają lat 70. XX

wieku, gdy Jeejeebhoy i wsp. [3] zaobserwowali

objawy nietolerancji glukozy u pacjentki żywionej

przez 3 lata pozajelitowo. Podawanie związków

chromu (III) w ilości 250 m g dziennie spowodowało

cofnięcie się występujących objawów w ciągu 2

tygodni. Uzyskane wyniki pozwoliły wysunąć hipo-

tezę, że niedobór chromu (III) w organizmie może

prowadzić do nietolerancji glukozy i wystąpienia ob-

jawów cukrzycy typu 2. Jak dotychczas, stwierdzo-

no, że rola chromu (III) polega na zwiększeniu liczby

receptorów dla insuliny oraz aktywacji receptora in-

sulinowego przez jego fosforylację [4, 5]. W bada-

niach przeprowadzonych ostatnio przez Wu i wsp.

[6] wykazano ponadto, że chrom (III) wpływa na

ekspresję układu transportowego dla glukozy zlo-

kalizowanego w mięśniach szkieletowych i adipo-

cytach (GLUT4, glucose transporter ). Wydaje się, że

może to być jeden z mechanizmów, poprzez który

chrom poprawia wskaźniki gospodarki węglowoda-

nowej i lipidowej u szczurów. Obecnie suplementy

zawierające chrom (III) cieszą się dużą popularno-

ścią wśród chorych na cukrzycę oraz otyłych osób

pragnących uregulować glikemię i zmniejszyć masę

ciała, dlatego w niniejszej pracy postanowiono przy-

bliżyć znaczenie chromu (III) w prewencji i leczeniu

cukrzycy.

intake ), ustalone na podstawie średniego poziomu

spożycia w diecie, uznaje się wartość 25 m g dzien-

nie dla kobiet i 35 m g dziennie dla mężczyzn [8].

W Polsce w badaniach przeprowadzonych metodą

obliczeniową przez Czerwińską i Zadrużną [9]

wśród chorych na cukrzycę typu 2 wykazano spoży-

cie chromu w diecie na poziomie 36,2–58,7 m g na

osobę dziennie. Jednocześnie Marzec [10] podaje,

że średnia oznaczona analitycznie podaż chromu (III)

z dietą była wyższa i u kobiet wynosiła 81 m g dzien-

nie, a u mężczyzn — 111 m g dziennie. Podobne wy-

niki (przeciętnie 110,8 m g dziennie) uzyskali Skib-

niewska i wsp. [11], badając zawartość chromu (III)

w dietach studentów. W ostatnich badaniach prze-

prowadzonych w 2007 roku Roussel i wsp. [12]

stwierdzili, że osoby w starszym wieku spożywały

średnio 40,23 m g chromu dziennie, co nie pokrywa-

ło zapotrzebowania dla dorosłych — ustalonego we

Francji na 125 m g chromu dziennie. Rezultaty po-

równywalne do wspomnianych wyników stwierdzo-

no także w innych krajach europejskich, między in-

nymi w Finlandii, Szwecji i Szwajcarii [13], chociaż

w Hiszpanii podaż chromu w diecie była wyższa

i wynosiła około 100 m g chromu dziennie [14].

Chrom (III) występuje w żywności w formach

organicznych i nieorganicznych. Jak większość skład-

ników mineralnych, jest wchłaniany w jelitach. Na-

stępnie przechodzi do krwi i jest transportowany do

tkanek. In vivo , za wiązanie chromu odpowiadają

dwa kompleksy białkowe: transferyna i chromodu-

lina (LMWCr, low-molecular-weight chromium-bin-

ding substance , chromoduline ). Dokładnie nie

poznano mechanizmu transportu chromu (III) do ko-

mórek ustroju. Zdaniem Clodfelder i wsp. [15] chrom

(III) związany z transferyną dzięki receptorowi trans-

ferynowemu przechodzi przez błonę komórkową do

wnętrza komórek, tworząc endosom, gdzie wsku-

tek zmiany pH kompleks transferyna–chrom (III) się

rozpada. Następnie w cytoplazmie chrom (III) wią-

że się z apochromoduliną (apo LMWCr), tworząc

czynny kompleks LMWCr, który uaktywnia kinazę

tyrozynową odpowiedzialną za fosforyzację recep-

tora insulinowego.

Warto wspomnieć, że absorpcja jelitowa chro-

mu jest niewielka i zależy od formy chemicznej, przy

czym formy organiczne są lepiej przyswajalne niż

nieorganiczne (tab. 1).

W badaniach eksperymentalnych stwierdzono,

że przyswajalność chromu (III) zwiększają niektóre

aminokwasy, czyli glicyna, kwas asparaginowy [17]

i kwas askorbinowy [18], zaś ograniczają cukry pro-

ste [19] oraz składniki mineralne, takie jak cynk

i żelazo. Ze względu na zaburzenia w gospodarce

Spożycie i wchłanianie chromu

Najlepszym źródłem chromu (III) w żywności

są przede wszystkim produkty zbożowe, drożdże

browarnicze, niektóre gatunki sera oraz jaja [7]. Bez-

pieczne i zalecane dzienne spożycie chromu (RDA,

recommended dietary allowences ) ustalono w 1989

roku dla osób dorosłych na poziomie 50–200 m g

dziennie [8]. Jednak uwzględniając fakt, że spoży-

cie chromu w diecie jest zwykle dużo niższe, objawy

niedoborów tego pierwiastka powinny być po-

wszechne. Ponieważ taki stan trudno jest rozpoznać,

obecnie obowiązują inne zalecenia, a mianowicie

— za wystarczające spożycie chromu (AI, adequate

www.dp.viamedica.pl

169

Diabetologia Praktyczna 2008, tom 9, nr 3–4

Tabela 1. Przyswajalność różnych form chromu (III) [16]

możliwość wystąpienia niedoborów chromu, które

dodatkowo wpływają negatywnie na gospodarkę

glukozą. Ponadto stwierdzono istotne korelacje mię-

dzy niskim stężeniem chromu w surowicy [23], we

włosach [24] oraz w paznokciach [25] z występo-

waniem cukrzycy typu 2. Zauważono także, że

w czasie pierwszych 2 lat trwania choroby stężenie

chromu w osoczu jest odwrotnie skorelowane ze stę-

żeniem glukozy w osoczu, ale ta tendencja zanika

przy dłuższym przebiegu choroby [26]. W tej sytuacji

niektórzy autorzy [26] zalecają zwiększenie podaży

tego pierwiastka w postaci suplementów.

Forma chromu (III)

Absorpcja

Podmiot

jelitowa (%)

badań

Chlorek

0,9 ± 0,2

Szczury

0,69

Ludzie

0,5

Szczury

Nikotynian

1,3 ± 0,3

Szczury

Pikolinian

1,1 ± 0,3

Szczury

2,8 ± 1,14

Drożdże browarnicze

5–10

Ludzie

mineralnej towarzyszące cukrzycy warto zwrócić

szczególną uwagę na te ostatnie. W badaniach na

szczurach suplementacja cynkiem powodowała

zmniejszenie absorpcji chromu, a dieta uboga w cynk

— wzrost jego stężenia [20]. Jednak jak dotąd nie

udało się potwierdzić, czy zależności te występują

u osób chorych na cukrzycę. Anderson i wsp. [21],

badając efekt skojarzonej suplementacji cynkiem

i chromem, zaobserwowali zwiększone wydalanie

chromu z moczem w grupie, w której podawano

cynk i placebo przez 6 miesięcy. Autorzy wyjaśniają

jednak, że jest to raczej wpływ czasu niż interakcji

zachodzących między tymi pierwiastkami.

Ze względu na wspólny przenośnik białkowy

dla żelaza i chromu — transferynę, przyswajalność

chromu może także zmniejszać nadmierna podaż

żelaza. Surgent i wsp. [22] postawili hipotezę, że

nadmiar żelaza w organizmie, występujący u osób

chorych na dziedziczną hemochromatozę, może

kompetycyjnie hamować wiązanie chromu, prowa-

dząc do wystąpienia objawów cukrzycy. Potwierdze-

niem tej hipotezy może być fakt, że pacjenci z tą

chorobą mają obniżone stężenie chromu w osoczu.

Badania na zwierzętach

Rozważając rolę chromu (III) w cukrzycy,

przeprowadzono wiele badań z wykorzystaniem

modeli zwierzęcych — zarówno cukrzycy typu 1, jak

i typu 2. Na przykład Machaliński i wsp. [27] po-

równali działanie pikolinianu chromu (CrPic) i inne-

go związku chromu, tak zwanego CRC454, u szczu-

rów z wywołaną farmakologicznie cukrzycą typu 1

(dootrzewnowa iniekcja streptozotocyny). W przy-

padku obu form chromu stwierdzono zdolność do

obniżania hiperglikemii (odpowiednio o 11% i 38%),

a w przypadku CRC454 — także zwiększone spoży-

cie paszy, co prowadziło do wzrostu masy ciała

szczurów. Ponadto CrPic i CRC454 powodowały tak-

że obniżenie stężenia enzymów ALT (odpowiednio

o 64 % i 59%), ASP (odpowiednio WSP 67% i 62%)

i CK (odpowiednio o 26% i 16%) we krwi, co może

świadczyć o poprawie funkcjonowania wątroby

i mięśni szkieletowych. Jednak nie wyjaśniono me-

chanizmu, który mógł doprowadzić do takiego sta-

nu. Jain i wsp. [28] w podobnym modelu badali

wpływ dwóch form chromu (III): pikolinianu i niacy-

nianu — nie tylko na gospodarkę węglowodanową

i lipidową, ale także na stężenie cytokin prozapalnych.

Trwająca 7 miesięcy suplementacja wymienionymi

związkami w dawce 400 m g Cr/kg mc./dzień spowo-

dowała obniżenie stężenia czynnika martwicy nowo-

tworów alfa (TNF- a , tumor necrosis factor- a ), inter-

leukiny 6 (IL-6) i peroksydacji lipidów. Ponadto nia-

cynian chromu (III) korzystnie wpłynął na stężenie

hemoglobiny glikowanej, triacylogliceroli, białka

C-reaktywnego (CRP, C-reactive protein ) i wydaje się

związkiem bardziej skutecznym od pikolinianu. Wy-

niki badań zespołu autorów niniejszej pracy [29],

przeprowadzonych na szczurach z wywołaną cu-

krzycą typu 1, karmionych dietą wzbogaconą

w chrom oraz fruktany, także potwierdzają skutecz-

ność związków chromu. Stwierdzono między inny-

mi, że 5-tygodniowa suplementacja kompleksem

trójwartościowego chromu (III) z kwasem propio-

Ocena stanu odżywienia chromem

Stan odżywienia organizmu danym składni-

kiem zależy od poziomu jego spożycia, absorpcji oraz

wydalania z organizmu. Ocenę stanu odżywienia

mineralnego można określić na podstawie liczby

składników oraz ich metabolitów w płynach ustro-

jowych, wydzielinach i wydalinach, takich jak: krew,

mocz, ślina, pot, czasem także w wytworach naskór-

ka (włosy i paznokcie). Jednak określenie stanu odży-

wienia chromem (III) jest niezwykle trudne ze względu

na jego bardzo niskie stężenie w tkankach i płynach

ustrojowych. Dotychczas badacze najczęściej okre-

ślali stężenie tego pierwiastka w moczu i surowicy.

W cukrzycy typu 2 zaobserwowano zwiększone wy-

dalanie chromu z moczem [23], co świadczy

o niewielkiej reabsorpcji tego pierwiastka przez nerki

w warunkach hiperglikemii. Sugeruje to także

170

www.dp.viamedica.pl

Ewelina Król, Zbigniew Krejpcio, Chrom (III) w zapobieganiu i leczeniu cukrzycy

nowym ([Cr 3 O(O 2 CCH 2 CH 3 )6(H 2 O)3]+) w ilości 5 mg

Cr/kg diety skutecznie obniżała glikemię (o 26%)

i insulinooporność (o 35%); zaobserwowano też

wzrost wydajności beta-oksydacji kwasów tłuszczo-

wych w limfocytach (o ok. 10%).

Wywołanie cukrzycy typu 2 u zwierząt jest trud-

nym zadaniem, gdyż jak dotąd nie stworzono opty-

malnego modelu zwierzęcego tej choroby. Istnieje

jednak kilka pośrednich sposobów wywołania zabu-

rzeń metabolicznych charakterystycznych dla cukrzy-

cy typu 2, między innymi manipulacja genetyczna

[30]. Kim i wsp. [31] zaobserwowali, że 4-tygodnio-

wa suplementacja pikolinianem chromu w ilości

100 mg Cr/kg mc./dzień u szczurów Goto-Kakizaki

z genetycznie wywołaną cukrzycą powodowała

wzrost masy ciała oraz poprawiała wrażliwość insu-

liny. Wpływ suplementacji kationu biomimetyczne-

go — propionianu chromu (III) na organizm zdro-

wych szczurów w początkowym stadium cukrzycy

typu 2 (szczury ZKO) oraz z cukrzycą typu 2 (szczury

Zucker obese ) badali Clodfelder i wsp. [32]. Poda-

wanie tego związku przez 24 tygodnie w dawkach

1000 m g Cr/kg mc./dzień powodowało obniżenie stę-

żenia cholesterolu całkowitego, cholesterolu frakcji

LDL, triacylogliceroli, insuliny (stężenia podstawo-

wego i 2 h po obciążeniu glukozą) zarówno

u zdrowych osobników, jak i u chorych. Ponadto

u zdrowych szczurów wykazywano obniżenie stę-

żenia glukozy w teście obciążenia glukozą, zaś u cho-

rych szczurów stwierdzano obniżenie stężenia cho-

lesterolu frakcji HDL oraz hemoglobiny glikowanej.

Wcześniej ten sam zespół [33] wykazał skuteczność

suplementacji propionanianem chromu (III) już przy

niższej dawce. Dawka 20 m g Cr//kg mc./dzień poda-

wana szczurom ZKO przez 24 tygodnie obniżyła

stężenie cholesterolu całkowitego, frakcji LDL, HDL,

triacylogliceroli oraz insuliny. Kompleks biomime-

tyczny może mieć duże biologiczne znaczenie, gdyż

wykazano jego zdolność do aktywacji kinezy tyro-

zynowej receptora insulinowego, w czym naśladuje

chromodulinę [34].

Inny model cukrzycy typu 2, stosowany przy

testowaniu leków i związków o działaniu przeciw-

cukrzycowym, uzyskuje się, karmiąc szczury dietą

wysokotłuszczową, a następnie dokonując iniekcji

streptozotocyny. Takie warunki wykorzystali między

innymi Sahin i wsp. [35], którzy podawali CrPic

w dawce 80 m g Cr/kg mc./dzień przez 10 tygodni

szczurom Sprague-Dawley. Autorzy stwierdzili wy-

raźne obniżenie stężenia glukozy (o 63%), choleste-

rolu całkowitego (o 9,7%), triacylogliceroli (o 6,6%),

wolnych kwasów tłuszczowych (o 24%), mocznika

(o 33%) i kreatyniny (o 25%) w surowicy krwi,

w porównaniu z grupą kontrolną. Eksperyment

dokonany na szczurach Wistar przez autorów niniej-

szej pracy [36] także świadczy o korzystnym wpływie

chromu w formie kompleksu z kwasem propionowym

na wskaźniki biochemiczne krwi w podobnym mo-

delu. Po okresie 6-tygodniowej suplementacji diety

wymienionym związkiem w dawkach 10 mg Cr/kg

oraz 50 mg Cr/kg odnotowano istotne obniżenie

stężenia cholesterolu całkowitego (odpowiednio

o 26% i 31%), cholesterolu frakcji LDL (odpowied-

nio 45% i 36%) oraz triacylogliceroli (w obu gru-

pach po 50%).

Badania kliniczne z udziałem

chorych na cukrzycę typu 2

Choć badania na zwierzętach mogą dostarczać

dowodów świadczących o korzystnym wpływie chro-

mu (III) na metabolizm węglowodanów i lipidów,

za najbardziej wiarygodne uznaje się próby kliniczne

z udziałem ludzi. Jak dotąd brakuje jednoznacznych

danych wskazujących na przeciwcukrzycowe działa-

nie tego pierwiastka. W piśmiennictwie można od-

naleźć informacje świadczące zarówno o korzystnym

wpływie suplementacji chromem (III) na przebieg

cukrzycy, jak i o braku takiego oddziaływania.

Należy jednocześnie zwrócić uwagę, że bada-

nia z udziałem pacjentów prowadzono, stosując

różne dawki, odmienne formy chemiczne chromu

o zróżnicowanej biodostępności oraz różny czas

trwania interwencji. Na niejednoznaczność wyników

mogły także wpływać: rodzaj stosowanej terapii

(dieta, pochodne sulfonylomocznika, metformina

czy insulina) oraz różny stopień wyrównania meta-

bolicznego cukrzycy. Ponadto badania prowadzo-

no w różnych rejonach geograficznych świata, wśród

ludzi o zróżnicowanym pochodzeniu etnicznym

i odmiennych zwyczajach żywieniowych.

Pozytywne wyniki działania chromu (III) uzyskali

między innymi Anderson i wsp. [37], analizując wpływ

suplementacji pikolinianem chromu u 180 chorych na

cukrzycę w Chinach, w badaniu przeprowadzonym

metodą podwójnie ślepej próby, kontrolowanym pla-

cebo. Suplementacja 1000 m g chromu dziennie przez

4 miesiące powodowała istotne obniżenie stężenia

hemoglobiny glikowanej (ok. 34%), wartości glikemii

poposiłkowej (ok. 14%) oraz stężenia insuliny (ok.

18%), a także cholesterolu całkowitego. Podobne ba-

dania, choć bez grupy kontrolowanej placebo, prze-

prowadził w Chinach ten sam zespół [38] u 833 cho-

rych na cukrzycę typu 2, którym przez 10 miesięcy

podawano pikolinian chromu w dawce 500 m g dzien-

nie. Odnotowano istotną redukcję stężenia glukozy

(o ok. 20%) we krwi już po 1. miesiącu suplementacji.

www.dp.viamedica.pl

171

Diabetologia Praktyczna 2008, tom 9, nr 3–4

W badaniach Ghosha i wsp. [39], które prze-

prowadzono metodą podwójnie ślepej próby,

w układzie naprzemiennym, z użyciem placebo,

w 50-osobowej populacji Indian przyjmujących 400 m g

chromu dziennie przez 28 tygodni, wykazano istot-

ne obniżenie stężenia glukozy (ok. 7%), insuliny (ok.

20%) i hemoglobiny glikowanej we krwi, w porów-

naniu z grupą stosującą placebo, chociaż nie odno-

towano wpływu na gospodarkę lipidową. Pozytywny

wpływ suplementacji diety chromem (III) na stęże-

nie insuliny we krwi stwierdzili także Cefalu i wsp.

[40] w randomizowanych badaniach z podwójnie

ślepą próbą, do których zakwalifikowano 29 cho-

rych na cukrzycę typu 2. Badanym podawano przez

8 miesięcy pikolinian chromu w dawce 1000 m g

dziennie. Po 4 miesiącach suplementacji stwierdzo-

no wzrost wrażliwości na insulinę. Należy także

wspomnieć, że w niektórych przypadkach dochodzi-

ło do zmniejszenia zapotrzebowania na leki oraz in-

sulinę [41].

W badaniach Evans [42] uczestniczyło 14 osób

z hipercholesterolemią. Badanym podawano 200 m g

chromu dziennie w formie pikolinianu przez 6 tygo-

dni. Stwierdzono istotne obniżenie stężenia wskaźni-

ków biochemicznych krwi, takich jak cholesterol cał-

kowity, cholesterol frakcji LDL (o 8%), glukoza (o 24%),

natomiast wzrosło stężenie cholesterolu frakcji HDL.

W ostatnio przeprowadzonych przez Martina

i wsp. [43] randomizowanych badaniach z podwój-

nie ślepą próbą potwierdzono zdolność chromu (III)

do zahamowania przyrostu masy ciała u chorych na

cukrzycę, leczonych pochodną sulfonylomocznika.

Ponadto dawka 1000 m g chromu w formie pikolina-

nu stosowana przez okres 6 miesięcy zmniejszyła

insulinooporność, stężenie hemoglobiny glikowanej

i wolnych kwasów tłuszczowych w porównaniu

z grupą leczoną pochodną sulfonylomocznika, w któ-

rej podawano placebo.

W piśmiennictwie znaleźć można prace, w któ-

rych nie potwierdzono korzystnych efektów suple-

mentacji chromem (III) w przebiegu cukrzycy, także

przeprowadzone według kryteriów ogólnie przyję-

tych za najbardziej właściwe (metodą podwójnie

ślepej próby, kontrolowane placebo). Na przykład

Gunton i wsp. [44] prowadzili badania w grupie

40 pacjentów z upośledzoną tolerancją glukozy, któ-

rym podawano pikolinian chromu w dawce 800 m g

chromu dziennie przez 3 miesiące. Autorzy nie wy-

kazali żadnych istotnych zmian w tolerancji gluko-

zy, wrażliwości insuliny czy w profilu lipidowym po

podaniu chromu (III). Z kolei w badaniach, które

przeprowadzili Uusitup i wsp. [45] z udziałem

26 chorych na cukrzycę, nie wykazano wpływu

6-miesięcznej suplementacji chromem (III) w dawce

160 m g dziennie na stężenie cholesterolu całkowite-

go, cholesterolu frakcji HDL, triglicerydów, insuliny,

hemoglobiny glikowanej i glukozy we krwi. W bada-

niach Kleefstry i wsp. [46] przeprowadzonych w ho-

lenderskiej populacji także nie uzyskano zadowalają-

cych rezultatów. Po 6-miesięcznym podawaniu pikoli-

nianu chromu (III) w dawkach 500 i 1000 m g dziennie

odnotowano tylko nieznaczną (nieistotną statystycznie)

korelację między zawartością chromu (III) w surowicy

a polepszeniem wskaźników lipidowych we krwi.

Wspomniany brak korzystnych rezultatów jest

trudny do interpretacji. Prawdopodobnie pozytyw-

ny efekt suplementacji występuje tylko w przypad-

ku znacznych niedoborów chromu (III) w organizmie,

a obecnie brakuje odpowiednich narzędzi diagno-

stycznych, by rutynowo stwierdzać taki stan. Zda-

niem Kleefstry i wsp. [46] w społeczeństwie krajów

uprzemysłowionych, ze względu na duże spożycie

żywności wysoko przetworzonej, niedobory chromu

mogą być znacznie większe i w celu ich uzupełnie-

nia powinno się stosować wyższe dawki suplemen-

tów tego pierwiastka przez dłuższy czas. Ponadto

w ostatnio przeprowadzonych badaniach Wanga

i wsp. [47] sugeruje się, że korzystna odpowiedź na

suplementację chromem (III) chorych na cukrzycę

typu 2 zależy od stwierdzonej wcześniej insulinoopor-

ności. Ci sami autorzy we wcześniejszych badaniach

na zwierzętach [48] dowiedli, że suplementacja pi-

kolinianem chromu (III) u otyłych insulinoopornych

szczurów rasy JCR:LA-cp poprawia insulinowrażliwość

w porównaniu z nieotyłymi osobnikami.

Przedmiotem badań w ciągu ostatnich kilku-

dziesięciu lat były także inne typy cukrzycy, takie jak

cukrzyca ciążowa czy wywołana kortykosteroidami.

Przypuszczalnie w czasie ciąży chrom jest transpor-

towany z krwią przez łożysko z organizmu matki do

płodu, co powoduje zmniejszenie zasobów tego

pierwiastka w organizmie matki. Potwierdzają to

wyniki badań Sanera [49], który stwierdził obniże-

nie stężenia chromu we włosach wieloródek. Ponad-

to Aharoni i wsp. [50] zaobserwowali niższe stęże-

nie chromu pod koniec ciąży we włosach kobiet

z cukrzycą ciążową w porównaniu ze zdrowymi ko-

bietami w ciąży. Jednocześnie Gunton i wsp. [51]

nie stwierdzili zależności między stężeniem chromu

w surowicy a nietolerancją glukozy, insulinoopor-

nością oraz wskaźnikami lipidowymi u kobiet

w 3. trymestrze ciąży. W celu uzupełnienia prawdo-

podobnych niedoborów chromu (III), dodatkowo po-

głębionych wskutek choroby, w cukrzycy ciążowej

zaleca się suplementację, co może przynieść korzyst-

ne efekty w postaci regulacji glikemii [52].

172

www.dp.viamedica.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: