Nabokov Vladimir - Przejrzystość rzeczy.doc

Wstęp

Z perspektywy historycznej, za sto lub więcej lat, wyda się to zapewne drobną aberracją, wkrótce skorygowaną

1 zrekompensowaną całą serią publikacji — jednak dla
nas, świadków tego wydarzenia, ma ono inny zgoła wy­
miar.   Choć bowiem  wydaje się to  prawie  niemożliwe.
Przejrzystość rzeczy jest pierwszą publikowaną w Polsce
książką Vladimira   Ńabokova   —   niewątpliwie   jednego
z najoryginalniejszych, najwszechstronniejszych i najbar­
dziej znaczących umysłów twórczych naszej epoki. Nad­
używanie superlatywów nie jest idealną metodą udowad­
niania czyjejś wielkości — ale jak inaczej można pisać
o kimś, kogo uważano za czołowego kontynuatora wiel­
kiej tradycji literackiej, a kto następnie potrafił, w dru­
giej  połowie swego życia, wejść w zupełnie nową kul­
turę i  nie tylko zasymilować się w niej, lecz wręcz stać
się jej artystyczną podporą, ogniwem łączącym tradycję

2 najciekawszymi zabiegami nowatorskimi. I kto zarazem
byl   uznanym   lepidopterologiem   oraz  znawcą   i  twórcą
kompozycji szachowych, a czyje „dzieła zebrane", gdyby
się ukazały, liczyłyby nie mniej niż czterdzieści pokaźnych
tomów?

Vladimir V. Nabokov urodził się w 1899 r. w Petersbur­gu, w rodzinie arystokratycznej, która wprawdzie plaso wała się stosunkowo nisko w hierarchii swej klasy, ale znana była z działalności publicznej: dziad Vladimira przez dwanaście lat zajmował stanowisko ministra spra­wiedliwości (a wcześniej jeszcze jako bliski doradca Wielkiego księcia Konstantego otrzymał zadanie zrefor­mowania prawa polskiego), podobny urząd przez krótki czas pełnił na Krymie również ojciec pisarza, znany i po­pularny polityk, którego liberalne poglądy przerażały ro­dzinę, lecz imponowały Yiadimirowi.

Nabokoycwie opuścili   Krym  w  1919 r.   na  pokładzie

ostatniego statku, jaki odpłynął z Sewastopola. Na emi­gracji Vladimir ukończył studia w Cambridge, a w 1923 r. osiedlił się w Berlinie. Mimo że spędził tam czternaście lat, nigdy nie złagodził swej niechęci do Niemiec, mani­festowanej między innymi ostentacyjną nieznajomością języka niemieckiego; z drugiej strony tam właśnie kon­centrowało się artystyczne i intelektualne życie emigracji rosyjskiej i rozpoczynający karierę literacką Nabokov potrzebował choćby substytutu przedrewolucyjnej atmo­sfery kulturowej, jaki mógł mu wówczas zapewnić tylko Berlin.

Pierwociny literackie Nabokova nie rokowały bynaj­mniej wielkich nadziei; jeszcze przed wyjazdem z Peter­sburga zdążył wydać kilka tomików poezji i doczekać się zjadliwych recenzji oraz rad, aby „trzymał się z dala od literatury". Okres berliński również otwierają wiersze, wkrótce jednak Nabokov publikuje szereg krótszych i dłuższych sztuk, a w 1926 r. pierwszą powieść zatytuło­waną Maszeńka. Drugą powieść „Król, dama, walet" (Koro!. Dama, Walet.) — jej o wiele późniejsza wersja filmowa zrealizowana przez Jerzego Skolimowskiego po­kazywana była i w Polsce — opublikował w 1928 r. Po­dobnie jak Maszeńka także ten utwór ukazał się wkrótce w niemieckim tłumaczeniu, co w istotny sposób poprawi­ło sytuację materialną pisarza. Choć bowiem coraz po­wszechniej uważano go za najciekawszego pisarza emi­gracji rosyjskiej, dochód z książek nie wystarczał na utrzymanie dwojga ludzi. Dwojga, gdyż w 1925 r. Nabo-kov poślubił Wierę Słonim. Pochodziła ona z rodziny ży­dowskiej, co ogromnie wzburzyło liczne ciotki pisarza, ale zgadzało się z przekonaniami jego ojca. Małżeństwo to przetrwało aż do śmierci Nabokova w 1977 r.; w 1934 roku urodził si...