samobojstwa-syndrom presuicydalny i samobojstwo rozszerzone.docx

Syndrom presuicydalny

Zespół presuicydalny – zbiór cech określonych przez Erwina Ringela jako charakterystyczne dla osoby noszącej się z zamiarem popełnienia samobójstwa.

Do wymienionych cech należą:

·      zawężenie sytuacyjne: jednostka interpretuje swoją sytuację jako taką, z której nie ma wyjścia i wobec tego nie podejmuje żadnej aktywności w celu wyjścia z tej sytuacji

·      zawężenie dynamiczne: w myśleniu przeważa pesymizm

·      zawężenie relacji społecznych

·      zawężenie świata wartości: jednostkę charakteryzuje rezygnacja z dotychczasowych zainteresowań i zrywanie kontaktów z bliskimi i znajomymi osobami

·      wzrost agresji i napięcia

·      pojawienie się fantazji samobójczych; może się także rozwinąć fantastyczna wizja tego, co będzie się działo po śmierci

Zawężenie sytuacyjne

Osoba, która znajduje się w sytuacji presuicydalnej nie widzi rozwiązania swojego trudnego położenia. Nie widzi innych, dopuszczalnych alternatyw rozwiązań. Nie jest w stanie przyjrzeć się swemu położeniu z metapoziomu. Nie jest w stanie nic zmienić. Przeżywa poczucie osamotnienia, osaczenia, bezradności. Takie zawężenie może nastąpić na skutek

§      warunkowania sytuacyjnego (np. nieuleczalna choroba)

§      wyników własnego postępowania (np. Hitler w okrążonym Reichstagu)

§      własnych wyobrażeń na temat potencjalnego zagrożenia (np. lęk przed nawrotem choroby nowotworowej)

Zawężenie dynamiczne

Osoba w sytuacji presuicydalnej doświadcza działania sił, które pchają ją do samobójstwa. Jej nastrój, wyobrażenia, uczucia pogrążone są w pesymizmie (widzenie świata przez czarne okulary). Zawężone są możliwości fantazji człowieka i nadwerężone jego siły napędowe. Osoba ta przeżywa silny lęk. Boi się siebie, boi się życia, boi się innych, boi się działania. Zawężenie dynamiczne można porównać do sił pokonujących grawitację. Siły te pokonują instynkt samozachowawczy człowieka. Sama osoba w tej sytuacji nie jest w stanie tej siły przezwyciężyć

Zawężenie stosunków międzyludzkich

Osoba w sytuacji presuicudalnej izoluje się od starych przyjaciół, od znajomych (czasami śmierć starego człowieka spostrzegana jest po kilku dniach). Zmniejsza ilościowo kontakty z ludźmi. Stopniowo w jej najbliższym otoczeniu jest coraz mniej bliskich osób. W krańcowej sytuacji często „czepia się” jednej osoby jak ostatniej deski ratunku. Kontakty z ludźmi jeśli są, są zdewaluowane. Relacje są powierzchowne, nie dotyczą rzeczy ważnych, osobistych. Ograniczają się do zdawkowego pozdrowienia i rozmowy o nieistotnych sprawach. Osoba taka nie jest zdolna do kształtowania nowych, prawdziwych powiązań.

Zawężenie świata wartości

Osoba w sytuacji presuicydalnej przeżywa brak poczucia wartości w niektórych dziedzinach życia. Brak jej zainteresowań, hobby. Brak jej ustalenia hierarchii ważności spraw, którymi się jeszcze zajmuje. Wartości przez nią wyznawane ulegają dewaluacji. Spłycają się. Nie jest w stanie bronić ich. Wpływa to znacząco na jej własny obraz siebie, na poczucie własnej wartości. Osoba w takiej sytuacji kieruje się często subiektywnymi ocenami. Są one różne od ogólnie przyjętych wartości w społeczeństwie. Przez to następuje jeszcze większa jej izolacja od społeczności w której żyje. Często osoba taka wchodzi w rolę niepełno wartościowego outsidera, dziwaka.

Napięcie

Osoba w sytuacji presuicydalnej przeżywa bardzo silne na pięcie, które często prowadzi do agresji. Jest ona kierowana początkowo na najbliższe osoby następnie na siebie. Zwrot agresji przeciwko sobie wiąże się z następującymi warunkami:

§ w człowieku muszą powstać pokłady bardzo silnej agresji

§ odreagowanie jej na zewnątrz musi być uniemożliwione przez czynniki wewnętrzne (zahamowanie tej osoby) lub czynniki zewnętrzne (stosunki kulturowe, normy cywilizacyjne)

Fantazje samobójcze

Osoba w sytuacji presuicydalnej zaczyna fantazjować na temat swojej śmierci. Myślenie to ma charakter przekształcający cel w rzeczywistość. Celem staje się samobójstwo. Początkowo niewinne myśli o samobójstwie, dające możliwość rozładowania napięcia w trudnej sytuacji, nabierają charakteru samodzielnych bytów. Stają się natrętnym, obezwładniającym myśleniem. Fantazje samobójcze przechodzą przez trzy etapy:

§ pierwszy to wyobrażenia bycia martwym (fantazje nie dotyczą samej śmierci, ale bycia martwym, który czuje smak zemsty nad tymi, co go opłakują) na tym etapie śmierć jest zjawiskiem odwracalnym

§ drugi to wyobrażenia podniesieniana siebie ręki bez konkretnych planów samobójstwa

§ trzeci to faza najwyższego zagrożenia gdzie samobójstwo bywa bardzo szczegółowo zaplanowane.

Samobójstwo rozszerzone

1. Samobójstwo rozszerzone – samobójstwo po zadaniu śmierci innym (najczęściej członkom własnej rodziny). Zdarza się w ciężkich zespołach depresyjnych i psychozach.

2. Zródło: stronia Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii kwartalnika naukowego Polskiego Towarzystwa Medycyny Sądowej i Kryminologii

O  "samobójstwie poagresyjnym" można mówić gdy:

· istnieje związek przyczynowo - skutkowy pomiędzy samobójstwem sprawcy uprzednio dokonanego zabójstwa,

· zamiar ukierunkowany jest na samobójstwo jako zamiar główny, którego elementem koniecznym jest zaistnienie zamiaru dokonania zabójstwa jako zamiaru pobocznego (w znaczeniu: uzupełniającego). Nie jest w związku z tym istotny czas ani miejsce dokonania obu czynów, a tylko związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy oboma zdarzeniami

· istnieje związek emocjonalny pomiędzy ofiarą i sprawcą dokonanego zabójstwa

· związek ten ma charakter ściśle personalny i określony jest co do osoby,

· brak jest zgody po stronie ofiar na dokonanie na ich osobach aktu przemocy (brak zgody na bycie ofiarą).

Samobójstwo poagresyjne, dotychczas określane w literaturze przedmiotu jako samobójstwo rozszerzone, skupia w swej istocie łącznie cechy samobójstwa oraz zabójstwa i polega na tym, że sprawca jeszcze przed zdarzeniem decyduje się na poszerzenie grona osób, co do których śmierć wydaje mu się koniecznością. Dotyczy to zwykle osób najbliższych w znaczeniu emocjonalnym, najczęściej dzieci, współmałżonka lub konkubenta

· Sprawca zwykle dokonuje samobójstwa w innym miejscu, jednakże pozostającym w bezpośredniej bliskości miejsca dokonania zabójstwa.

· Sprawcy najczęściej dokonują zabójstw w miejscach zamieszkania lub czasowego przebywania.

· Szczególnie predystynowane do bycia ofiarą w samobójcy poagresyjnego są dzieci (noworodki, niemowlęta, nieletni).

· Wśród sprawców brak jest uwarunkowań płci tzn. kobiety są sprawczyniami równie często jak mężczyźni, częściej natomiast ofiarami kobiet są dzieci.

· Nie każde samobójstwo po zabójstwie można będzie określić mianem samobójstwa poagresyjnego.

· Nie każda agresja w stosunku do innych osób dawać też może podstawę do określenia samobójstwa poagresyjnego, a tylko taka, która skutkuje zabójstwem.

· Sprawca winien odnosić swoje działania do konkretnie wskazanej osoby a nie do bliżej nieokreślonej i przypadkowej grupy osób, których śmierć byłaby tylko wynikiem agresji do tłumu np. z motywu zemsty. Jest to o tyle istotny element, że przy jego braku za samobójstwo poagresyjne uznać by należało masowe zabójstwa, czy też zabójstwa wielokrotne terrorystów - samobójców i zamachowców w formie tzw. żywych tarcz, co wydaje się już być zbyt daleko posuniętą interpretacja zjawiska

3.Motywy

· Jak wykazują wyniki badań nad zagadnieniem, motywy samobójstwa poagresyjnego wiążą się z dążeniem do uchronienia najbliższych przed nieszczęściem, cierpieniem i sytuacją bez wyjścia, w której w ocenie sprawcy osoby te się znalazły

· ostrych zespołach dezadaptacyjnych, stanach frustracyjnych u osób o nieprawidłowych cechach osobowości z dominacją cech niedojrzałości

· bywa zachwianiem równowagi psychicznej przez choroby psychiczne,

· alkoholizm

· nerwice

· stresy

· ciężkich chorób, zwłaszcza nowotworów

· wyjątkowo ciężka sytuacja ekonomiczna

· Przyczyny samobójstw, wśród nich także samobójstw poagresyjnych (dyadic death) najdobitniej obrazuje tzw. syndrom L-A-D, gdzie L - oznacza utratę zdrowia, bliskiej osoby, zasobów materialnych, wiary we własne siły, czyli przypadek gdy człowiek przeżywa utratę kogoś lub czegoś, A - oznacza agresję rozumianą jako gwałtownie powstałą chęć wyrządzenia szkody sobie lub innym, D - oznacza depresję rozumianą jako głębokie zaburzenia życia uczuciowego. Wszystkie te czynniki mają znaczenie tylko wówczas, gdy występują wspólnie.