7. Działy pedagogiki specjalnej. Cz. III.docx

Wykład 7. Działy pedagogiki specjalnej. Cz. III

Slajd 2

Pedagogika terapeutyczna

Slajd 3

Komisja Chorób Przewlekłych przy Światowej Organizacji Zdrowia definiuje chorobę przewlekłą jako "wszelkie zaburzenia lub odchylenia od normy, które mają jedną lub więcej z następujących cech charakterystycznych: są trwałe, pozostawiają po sobie inwalidztwo, spowodowane są nieodwracalnymi zmianami patologicznymi, wymagają specjalnego postępowania rehabilitacyjnego albo według wszelkich oczekiwań wymagać będą długiego okresu nadzoru, obserwacji czy opieki" (Pilecka za Shontz 1972, s. 300) „Choroba przewlekła to… proces patologiczny trwający ponad 4 tygodnie, cechujący się brakiem nasilonych objawów chorobowych. Rozróżniamy choroby o pierwotnie przewlekłym przebiegu np. niektóre choroby gośćcowe oraz wtórnie przewlekłe np. schyłkowa niewydolność nerek. W przebiegu chorób przewlekłych mogą nastąpić zaostrzenia objawów, zmniejszenie się ich lub czasowe ustąpienie” (Polski Słownik Medyczny, 1981). Przeciwieństwem choroby przewlekłej jest choroba ostra — „…występuje nagle, o burzliwym przebiegu, nasilonych objawach trwająca od kilku godzin do kilku tygodni… może przejść w chorobę przewlekłą, ale najczęściej kończy się szybko i pełnym wyleczeniem” (Polski Słownik Medyczny, 1981).

Slajd 4

W polskiej literaturze medycznej Zięcina określa chorobę przewlekłą jako "trwałe, nieodwracalne, postępujące zmiany uszkadzające ustrój, obniżające permanentnie jego wydolność i sprawność, głownie w tzw. stanach ostrych, ale także i przewlekłych, jako jeden i ten sam ustawicznie trwający proces wyniszczania". Choroby przewlekłe łączy szereg wspólnych cech, a mianowicie długi czas trwania, łagodniejszy niż w stanie ostrym przebieg, na ogół nieodwracalność zmiana patologicznych oraz konieczność stałego leczenia.

Do chorób przewlekłych zaliczyć można: choroby nowotworowe, cukrzycę, choroby reumatyczne, wady serca, niewydolność nerek, choroby układu oddechowego, tj. astma, gruźlica, choroby genetyczne, np. mukowiscydozę czy fenyloketonurię, choroby psychiczne, np. schizofrenię.

     Choroby przewlekłe powodują często niezdolność do samodzielnego radzenia sobie w życiu, zmuszają do szukania pomocy u otoczenia, unieruchamiają na czas dłuższy w łóżku, a często są także przyczyną śmierci. Diagnoza choroby przewlekłej niesie ze sobą bardzo wiele zmian w życiu pacjenta. Początkowa reakcja najczęściej wiąże się z szokiem i niedowierzaniem. Z czasem realność tej sytuacji zaczyna powszednieć, a pacjent staje przed wyzwaniem: jak radzić sobie z dolegliwymi objawami, jak znieść kłopotliwe i często bolesne zabiegi, jak przygotować się na reakcję rodziny i znajomych (G. D. Bishop, 2000).

     Diagnoza choroby przewlekłej jest silnym stresem dla pacjenta. Jednak zmiany z nią związane wykraczają poza zasoby radzenia sobie z typowymi stresorami. Najbardziej oczywisty wydaje się problem radzenia sobie z objawami samej choroby, ponieważ choroba przewlekła często wywołuje szczególnie dotkliwe symptomy w postaci bólu, osłabienia, zeszpecenia lub paraliżu. Życie z chorobą przewlekłą wiąże się często z tym, że pacjent zmuszony jest na nowo określić swoje możliwości i na przykład korzystać z pomocy innych przy wykonywaniu czynności, które kiedyś realizował samodzielnie.

Slajd 5

Choroba przewlekła jest trudna do zaakceptowania dlatego, że:

• Jest nieodwracalna i długotrwała — informacja o tym, że choroba jest przewlekła i nie zakończy się za miesiąc lub dwa, jest bardzo trudna do zaakceptowania.

• Często ma burzliwy przebieg — istnieje możliwość, pojawienia się nagłego pogorszenia stanu zdrowia, groźnego dla życia dziecka, wymaga stałej czujności zarówno u dziecka jak i jego otoczenia. To powoduje lęk i konieczność obserwowania swojego organizmu, aby w

porę zapobiec niepożądanym stanom.

• Uzależnia dziecko od otoczenia, rodziny, osób i instytucji sprawujących opiekę medyczną: lekarzy, pielęgniarek, szpitala, przychodni zdrowia, karetki pogotowia, urządzeń, sal rehabilitacyjnych oraz aparatury medycznej ratującej życie (rozrusznik serca, dializator, cewnik, inhalator, glukometr).

• Powoduje cierpienie fizyczne związane z chorobą (ból, niewygoda, związana z unieruchomieniem) i sposobem leczenia (inwazyjność leczenia — konieczność operacji, kroplówek, pobierania i przetaczania krwi, biopsji, dializoterapii).

• Powoduje cierpienie psychiczne i wiele przykrych przeżyć — długotrwała rozłąka z bliskimi, z koleżankami i kolegami z powodu pobytu w szpitalu, konieczność, przerwania lub zaprzestania nauki i innych dotychczasowych interesujących działań.

• Zmienia wygląd zewnętrzny, obniża kondycję fizyczną i psychiczną — bladość, nadmierne wychudzenie lub otyłość, łysienie, zmiany na skórze, niski wzrost, nadmierna potliwość oraz trwałe zniekształcenia i zeszpecenia ciała, ślady pooperacyjne, blizny, deformacje twarzy, kończyn, stawów i wiele innych.

• Wprowadza wiele ograniczeń, zakazów, nakazów i powinności dotyczących na przykład ograniczenia diety, swobody poruszania się, możliwości wyjazdu, kontaktów z rodziną, ze środowiskiem rówieśniczym, ze szkołą, a także możliwości nauki, zabawy, spędzania wolnego czasu. Utrudnia, a czasem wręcz uniemożliwia realizację dotychczasowych planów i zamierzeń dziecka.

Slajd 6

Do najważniejszych psychologicznych następstw przewlekłej choroby, ograniczających szanse rozwoju dziecka należą:

• Lęk, smutek, poczucie zagrożenia

• Koncentracja na potrzebach podstawowych (picie, jedzenie, poczucie bezpieczeństwa)

• Koncentracja na aktualnej sytuacji, na „tu i teraz”, niechęć do planowania i myślenia o przyszłości

• Utrata perspektywy życiowej oraz nadziei

• Poczucie braku wpływu na zdarzenia

• Obniżenie samooceny, poczucia własnej wartości; poczucie wstydu i bycia innym

• Ograniczenie stymulacji zewnętrznej szczególnie przy długotrwałym unieruchomieniu, leżeniu w łóżku

• Obniżenie motywacji do działania — bierność, nuda

Osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu stanowią w Polsce niemal połowę populacji osób niepełnosprawnych, można zatem powiedzieć, że dysfunkcje narządu ruchu stanowią, obok innych rodzajów schorzeń, najczęstszą przyczynę niepełnosprawności w naszym kraju (D.Opioła, 2002). Pojęciem osoby niepełnosprawnej ze względu na dysfunkcję narządu ruchu określamy osoby o ograniczonej sprawności kończyn górnych, dolnych lub kręgosłupa.

Slajd 7

J. Sowa (1998,  s. 192) podaje następującą klasyfikację uszkodzeń narządu ruchu i jego czynności :

1.      uszkodzenia i braki w anatomicznej strukturze narządu ruchu – uszkodzenia i braki kości i mięśni kończyn, spowodowane urazami lub amputacjami, mogą mieć różny zakres i dotyczyć

a)      różnego zakresu w obrębie jednej kończyny, górnej lub dolnej – uszkodzenia lub braki palców, dłoni i palców ręki lub stopy, przedramienia lub podudzia, ramienia lub uda

b)     różnego zakresu dwóch lub więcej kończyn – obu górnych lub obu dolnych kończyn, jednej kończyny górnej, kończyn górnych i dolnych

2.      zaburzenia czynności motorycznych przy nienaruszeniu anatomicznej struktury narządu ruchu

a)      porażenie – paraliż, bezwład, czyli całkowite zniesienie ruchów czynnych w mięśniach na skutek uszkodzenia układu nerwowego

b)     niedowład, czyli częściowe zniesienie czynności ruchowych- osłabienie siły czy spowolnienie ruchów na skutek uszkodzenia układu nerwowego

3.      deformacje narządu ruchu powodujące równocześnie zaburzenia czynności motorycznych – nieprawidłowości lub wady anatomicznej struktury narządu ruchu lub jego poszczególnych części – np. nieprawidłowy kształt, długość, ilość elementów.

Przyczynami powstawania uszkodzeń narządu ruchu mogą być:

1.      czynniki genetyczne lub wrodzone – nieprawidłowe geny, przekazane przez rodziców w pierwszym przypadku, w drugim zaś szkodliwe czynniki (choroby matki i związki toksyczne) działające na embrion lub płód w okresie płodowym

2.      choroby – dziecięce porażenie mózgowe, choroba Heinego – Medina, gruźlica kości, stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, reumatyzm, trąd itp.

3.      urazy, wypadki, amputacje

Każda choroba i upośledzenie fizyczne wiąże się z zachwianiem procesów psychofizycznych organizmu. Związane jest to ze zmianą dotychczasowego życia i zakłóceniami funkcjonowania osobowości. Im cięższe jest poszkodowanie, tym więcej pojawia się problemów do rozwiązania.

Choroba utrudnia i zaburza funkcjonowanie, n...