ŁACINA
1. Fas – prawo boskie, też ‘właściwe postępowanie’; historycznie oznaczało wszelkie reguły, które łączono z funkcjonowaniem dawnej religii rzymskiej, w późniejszym okresie (od VI w p.n.e. oznaczało prawo sakralne.
2. Ius - prawo świeckie, od VI w p.n.e. oznaczenie prawa świeckiego.
3. Lex - ustwa, prawo pozytywne, prawo ustawowe; najwęższe znaczenie pojęcia prawa, pierwszym znaczeniem tego słowa była ustawa, prawo świeckie przyjęte w formie ustawy.
4. Contra ius fasque – przeciw prawu boskiemu i ludzkiemu
5. Fas est – jest rzeczą godziwą
6. Per fas et nefas – wszelkimi środkami godziwymi i niegodziwymi
7. Ius est ars boni et aequi - Prawo jest sztuką tego, co dobre i słuszne
8. Ius recipsit aequitatem - prawo ma na względzie sprawiedliwość
9. Ius et fraus nonquam cohabitant - Prawo i działanie podstępne nigdy nie współistnieją
10. Male iure nostro uti non debemus - Nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
11. Summum ius summa iniura - szczyt prawa to szczyt bezprawia
12. Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi – sprawiedliwość jest stałą i niezmienną wolą przyznania każdemu należnego mu prawa
13. Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere - Nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, drugiemu nie szkodzić, każdemu oddać co mu się należy
14. Non omne quod licet honestum est – Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe
15. Ius naturale - prawo naturalne, reguły odpowiadające rozumowi
16. Ius gentium - prawo rodów, reguły prawne, które porządkują relacje między suwerennymi państwami, prawo międzynarodowe, prawo rodów
17. Ius civile - prawo obywatelskie, stworzone przez obywateli dla obywateli
18. ius commune - prawo powszechne, reguluje wspólne dla różnych krajów europejskich
19. Ius sanguinis - właściwe jest prawo kraju pochodzenia, prawo krwi
20. Ius soli - właściwym porządkiem prawnym jest porządek kraju, w którym się znajdujemy, prawo ziemi
21. Ius publicum - prawo publiczne
22. Ius privatum - prawo prywatne
23. Publicum ius est quod ad statum rei romanae spectat, privatum quod ad singulorum utilitatem - Prawem publicznym jest to, które dotyczy spraw państwa rzymskiego, prywatnym zaś to, które ma na względzie korzyść jednostek
24. Ius publicum privatorum pactis mutari non potest - Prawo publiczne nie może być zmieniane umowami osób prywatnych
25. Privatorum conventio iuri publico non derogat - umowa prywatna nie uchyla prawa publicznego
26. Ius cogens - uprawnienia o charakterze bezwzględnym (czynność prywatna go nie zmienia i nie uchyla)
27. Ius dispositivum - uprawnienia o charakterze fakultatywnym/względnym (prywatna czynność może go zmienić i uchylić)
28. Ignorantia iuris nocet – nieznajomość prawa szkodzi
29. Ius civile vigilantibus scriptum est –Prawo cywilne jest tworzone dla osób starannych
30. Nec stultis solere succurri - Nie należy przyzwyczajać głupich, że będzie im się zawsze przychodziło z pomocą
31. Ius in personam - prawo względem osoby (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, jest skuteczne tylko przeciwko jednej, ściśle określonej osobie)
32. Ius in rem - prawo względem rzeczy (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, przysługuje przeciwko nieokreślonemu kręgowi przedmiotów)
33. Ius generale - uprawnienia o charakterze ogólnym
34. Ius speciale - uprawnienia o charakterze szczególnym
35. Ius apellationis - uprawnienia do wniesienia apelacji
36. Ius avocandi - prawo odwołania się
37. Ius provocationis - możliwość wniesienia zaskarżenia od wyroku karnego
38. Ius cavendi - uprawnienia do strzeżenia/chronienia, uprawnienia do podjęcia działań w celu ochrony obywateli i interesów państwa
39. Ius coercendi - uprawnienia do karcenia, państwo jest uprawnione do wymierzania kar
40. Ius gladii - uprawnienie do użycia siły zbrojnej (prawo miecza)
41. Ius disponendi - uprawnienia do rozporządzania
42. Ius possidendi - uprawnienia do posiadania/do faktycznego władania/korzystania z rzeczy
43. Ius fruendi - uprawnienia do czerpania korzyści
44. Ius acquisitum = Ius quaesitum - uprawnienia do nabycia czegoś
45. Dominus - właściciel
46. Ius utendi et fruendi - prawo do korzystania i pobierania korzyści z obiektu do którego mamy uprawnienia
47. Lex posterior derogat priori - ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
48. Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali - ogólna ustawa późniejsza nie uchyla wcześniejszej ustawy szczegółowej
49. Lex specialis derogat legi generali - ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną
50. Lsuperior derogat legi inferiori - ustawa wyższa uchyla ustawę niższą
51. Lex retro non agit - ustawa patrzy w przyszłość, a nie w przeszłość, prawo nie działa wstecz = lex prospicit, non respicit
52. Cessante ratione legis cessat ipsa lex - Gdy ustaje przyczyna obowiązywania ustawy, traci moc sama ustawa
53. Lex iniusta non est lex - ustawa niesłuszna nie jest ustawą
54. Inter arma silent leges – wśród szczęku oręża milczą prawa
55. Nullum crimen...
ksajad