Alternatywne metody rozwiązywanie sporow cywilno-prawnych.
1. Literatura - ADR
-Jakubiak - Mirończuk A., Alternatywne a sądowe rozstrzygane sposób sądowych, Warszawa 2008,
-Duszka - Jakimko H., Stadniczeńko S. L., Alternatywne formy rozwiązywania sporow w teorii i w praktyce: wybrane zagadnienia, opole 2008,
-Korybski A., Alternatywne rozwiązywanie sporów w /usa. Studium teoretyczno-prawne, Lublin 1993,
-Morek R. , ADR - alternatywne metody rozwiązywania sporów w sprawach gospodarczych, Warszawa 2004.
-Moore Ch. W. Mediacje. Praktyczne strategie rozwiązywania konfliktów, Wolters Kluwer 2009
-Kalisz A. , Zienkiewicz A. Mediacja sądowa i pozasądowa, Warszawa 2009,
-Bobrowicz M. Mediacja. Jestem za, Wawa 2009,
-Morek R. Mediacja i arbitraz , wawa 2006,
-Olszewski J. red , sady polubowne i mediacja, wawa 2008
-Ereciński T. , Weitz K, sad arbitrazowy, wawa 2008
-błaszczak ł, ludwik m. sądownictwo polubowne (arbitraż) wawa 2007.
2. Zaliczenie:
-pisemne, terminy: (około lutego)
3. AMRSCP:
-mediacja,
-arbitraż (sąd polubowny),
-Wojweódzka Komisja do spraw orzekania o zdarzeniach ....
4. ADR - alternative dispute resolution , alternatywne metody rozwiazywania sporow, koncepcja, idea pochodzi ze stanow zjednoczonych.
Rozwiazywanie sporow ma byc alternatywne wobec procesu sadowego. To znaczy, ze (pewne metody maja byc alternatywne dla procesu) te formy z zalozenia zastepuja proces sadowy. Polega to na : rezultat danego postepowania alternatywnego jest rownowazny wyrokowi sadowemu!
5. Rezultatem metod ADR:
-ugoda, (wypracowana przez strony),
-wyrok (ale sadu polubownego, arbitrazowego)
6. Wyrok sadu polub jest rownowarty wyrokowi sadu zwyklego: nieywkonanie tego wyroku dobrowolnie przez strone zobowiazana, uprawni strone uprawniona do wstrzecia egzekucji, skutek niewyronania wyroku sadu polubownego bedzie wiec taki sam jak wyrok sadu panstwowego. podobnie jest z ugoda : jedna ze stron nie wykona ugody, druga stronia moze majac te ugode wystapic na droge postepowania sadowego.
7. Alternatywa wobec procesu sadowego jest dobrowolna. Albo idziesz do sadu albo wybierasz metode alternatywe. Alternatywa to wybor niczym nienarzucony,
8. Metody alternatywne sa alternatywne dla procesu sadowego
i sa tacy ktorzy mowia, ze adr sa metoda dla postepowania arbitrazowego,
zakres metod alternatywny nie obejmuje arbitrazu, tak uwaza europa
w stanach arbitraz jest zaliczany do adr . my na wykladzie bedziemy uwazac, ze adr obejmuje arbitraz. ale pamietamy o tych dwoch odmiennych zdaniach.
9. Negocjacje -proces ktory odbywa sie z dwoma zaintersowanymi podmiotami, poprzez dyskuje itd ucieraja pierwotne stanowiska i powoli dochodza do porozumienia.
Zdania czy negocjacje sa adr czy tez nie sa podzielone, jedni uwazaja ze z adr narodzily sie mediacje czy negocjacje ,
inni mowia, ze adr nie sa negocjacje bo oprocz udzialu osob zainterewsowanych nie bierze juz w nich nikt innych.
10. Definiowanie ADR: podjecia adr:
zbior roznych metod , sluzacych rozwiazaniu sporu dzieki pomocy neutralnego i bezstronnego podmiotu trzeciego, bedacych alternatywa dla mozliwosci i rozstrzygniecia tego sporu w procesie przed sadem powszechnym.
Gdybysmy brali pod uwage te definicje musielibysmy wylaczyc z kregu ADR negocjacje.
Zbior roznych metod, dlaczego adr sa tak popularne? bo jest to zbior roznych metod, idea metod alt opiera sie na calkowitej otwartosci dla tworzenia noiwych metod, ktorych nie reguluja przepisy, ktore stworzyly zainteresowane podmioty - pod swoj problem.
np. MED UP - wymyslona przez strony zainteresowane w sprawie,
ODR - online despute resolution, rozwiazywanie sporu przez internet, z udzialem osoby trzeciej, ktora obserwuje to wszystko,
Nie ma zamknietego katalogu ADR , istota ADR jest wpisana mozliwosc tworzenia form w danej chwili przez zainteresowane podmioty, pelna otwartosc, Liczy sie skutek, a skutkiem ma byc dogadanie sie - droga do tego jest obojetna, maja zawsze ugode.
11. Def 2. : ADR
metody rozwiazywania sporu oparte sa w calosci albo w przewazajacej czesci na elementach koncyliacyjnych (pojednawczych). bez znaczenia jest tu kto, gdzie i na jakich warunkach organizuje lub przeprowadza postepowanie majace na celu rozwiazywanie , a nie rozstrzygniecie sporu.
Akcent tu polozony jest na efekt, tu negocjacje moga wchodzic w sakres ADR.
Nie wiemy ktora definicja jest lepsza, poniewaz nie mamy rownomyslnosci.
12. Rozwiazywanie a nie rozstrzyganie sporow -
Rozwiazywanie konfliktow a rozstrzyganie sporow - rozstrzyganie sporow jest przeprowadzane w sadzie, ma niewiele wspolnego z rozwiazywaniem konfliktow. Rozwiazywac konflikt: strony wychodza z procedury? z pozytywnym nastawieniem na druga strone, poszukiwanie przyczyn, wspolne wypracowanie rozwiazania, nastawienie dobre na wspolprace na przyszlosci, obie strony maja byc ustatysfakcjonowane,
13. ADR - z zalozenia maja zakladac, ze obie strony maja zyskac korzysc z wypracowanej ugody, maja byc zadowoleni
14. Badania wykazaly: podmioty ktore weszly ze soba w spor sadowy - nie weszly dalej w stosunki, nie kontynuowali relacji w przyszlosci.
+ strona ktora uczestniczy czynnie w ADR i ma cos do wykonaniam wykona to chetniej niz mialby wykonac wyrok sadu. Poniewaz a ADR sam cos zyskal, sam cos wypracowal.
15. Dlaczego metody o ktorych mowi sa alternatywa dla procsu sadowego, dlaczego sa lepsze?
-strony pozostaja w dobrych relacjach;
-poniewaz w sadzie proces trwa, jest przewlekly - tu jest to szybsze, dzialaja szybko,
-poniewaz proces sadowy jest drozszy , generuje koszty, ktore sa nieuniknione - sadowe, wstawiennictwa, itd. Przy ADR - np. mediator moze dzialac za oplata lub za darmo, w sadzie polubownym placimy mniej (choc teraz sa juz coraz bardziej obciazone)
-ADR
Badania: ugoda ma szanse na to ze bedzie dobrowolnie wykonana, wyrok - dluznik rzadko ja wykona.
16. Klasyfikacja metod ADR:
-metody w calosci oparte na elementach konsensularno-koncyliacyjnych (mediacja, koncyliacja, facylitacja, mini-trial) strony doghaduja sie miedzy soba, z udzialem os 3 dogaduja sie
-metody zawierajace elementy adjudykacyjne - polegaja na przyznaniu osobie trzeciej pewnych kompet wladczych w stosunku do stron, osoba trzecia moze narzucic rozwiazaniu tego konfliktu (med-arb, arb-med, ombudsmen),
-metody sluzace uzyskaniu bezstronnej opinii dot sporu, majace sluzyc obiektywizacji sporu, a nie jego rozwiazaniu (fact-finding, summary jury trial) - nie ma jeszcze sporu, on sie rodzi i trzeba go w tym czasie zdusic, przeciwdzialac mu
-metody, ktorych celem jest prewencja przed powstaniem lub eskalacja nieporozumien i sporow (partnering, dispute review boards)
One grupowane sa : dwie pierwsze grupy to typowe metody ADR, dwie ostatnie nie prowadza do rozwiazania konfliktu, ale sie do tego bezsprzecznie przyczyniaja,.
17. AMICABLE DISPUTE RESOLUTION - przyjazny dla stron sposob rozw sporow, z zalozenia obie sa wynikiem ...?
APPROPRIATE DISPUTE RESOLUTION - odpowiednie rozw sporow..?
EFFECTIVE DISPUTE RESOLUTION- skuteczne rozw sporow, wynik ugody lepszy do zrealizowania niz wyrok,
18. Przyczyny powstawania ADR, skad sie wziely?
-kulturowe preferencje, (lata 70 XX wieku, mniejsosci z Indii, Dalekiego Wschodu -wnosza nowe wartosci, u nas wszystko jest jednorazowe (jezeli wchodzi spor z jedna osoba to nie ma to znaczenia dla reszty panstwa, osob), kultura orientalna zaklada ze nic nie jest jednorazowe, to co zrobimy dzis wroci do nas w kolejnej inkarnacji, spor ma charakter horyzontalny, spor w ktory wejdziemy to zaburzenie harmonii calego swiata, nie uwolnimy sie od niego, nie nalezy rozstrzygac go przed sadem acz miedzy soba)
-wzgledy ideowe, (Stany Zjednoczone, lata 70 XX wieku, po barwnych latach 60, wybucha zle nastawienie po instytucji panstwa, prawo rowniez jest czyms bez czego bysmy sobie poradzili, wymiar sprawiedliwosci to cos z czym musimy sie zgodzic, ale nie jest potrzeby nam do zycia)
-krytyka wymiaru sprawiedliwosci, (glowna przyczyna powstania ruchu ADR, lata 70 XX wieku, sadu amerykanskie zaczynaja byc przeciazone, dane statystuczne : miedzy rokiem 61 a 81 wzrasta przeciazenie sadow, wzrasta liczba spraw w sadach o 3600% , postepowania trwaja wiec coraz dluzej, dochodzi do tego, ze od wniesienia pozwu do pierwszej czynnosci uplywaja 24 miesiace, powodow do pojscia do sadu przybylo - wojna Wietnam ,Korea powoduje wzmozona ilosc roszczen do panstwa; rosnie swiadomosc ekologiczna spoleczenstwa, ruchy hipisowskie. Sady staja przed koniecznoscia rozstrzyganiem spraw, ktore sa precedensowe, ktorych nigdy wczesniej nie prowadzono. Na fali idei ludnosc murzynska rowniez zaczyna walczyc o swoje prawa. Krytyka byla spowodowana: sprawy specjalistyczne - sedziowie nie maja wiedzy, duzo spraw, dlugo trwaja procesy, sa drogie, sa zbyt sformalizowane - kazde drobne uchylenie procedury powoduje zakonczenie procesu. Powstaje idea stworzenia sadow fachowcow, specjalistycznych.)
Ruch ADR - zinstyt. wymiar, lata 70 ubieglego stulecia, Stany Zjednoczone, Zinstyt, ruch ADR, powstaje z inicjatywy ludzi, ktorzy chca wziac w swoje rece rozwiazywanie sporow lokalnych, sasiedzkich, z wladzami lokalnymi.
19. Cechy ADR:
-dobrowolnosc, zaleza od woli zainteresowanych, nie sa narzucone przepisem, zrodlem ADR jest wola stron, wola ta objawia sie:
przy mediacjach jest to umowa,
przy arbitrazu to umowa pomiedzy stronami tzw. zapis na sad polubowny, musi miec on forme pisemna, (ale jego tresc jest podobna do mediacji),
ustalanie przebiegu procedury przed organem przed same strony (sad robi to przy KPC), jest mozliwe, ze sad polubowny bedzie orzekal na podstawie wartosci wskazanej przez strony, zasady sformulowane przez same strony,
same strony ustaja tresc ugody, jezeli sie na cos nie zgodza - nie ma ugody w tym punkcie,podmiot trzeci zasadniczo nie ingeruje w tresc umowy, mediator pomaga tylko przebrnac przez proces mediacji, nie narzuca jej, /wyjatkiem jest tylko sad polubowny - moze on wydac wyrok!!moze wiazaco narzucic strona rozstrzygniecie,
-niejawnosc, (niektorzy uwazaja ze jest to jedna z najwazniejszych cech na plus dla ADR), mediator zachowuje wszystko w tajemnicy,
-odformalizowanie (nie ma scislych, bezwzglednie narzuconych regul, strony same lub z mediatorem ustalaja ile bedzie posiedzien, czy beda to posiedzenia z mediatorem czy kazda ze stron osobno spotka sie z mediatorem)
Przy arbitrazu mamy dosc duzo przepisow w kodeksie dot postepowania przed sadem polubownym. Strony tu same ustalaja zasady, w kodeksie nalezy szukac regul wtedy kiedy strony lub sad nie stworzy wlasnych regul.
-szybkosc (strony reguluja czas trawania postep alternatywnego, nic nie krepuje stron w manipulowaniu czasem postepowania),
-taniosc (czesto koszty to jedynie to koszty dojazdu, przy np. ODR koszty sa naprawde niewielkie),
-ukierunkowanie postepowania na interesy obu stron (celem jest wypracowanie rozwiazanie satysfak. dla obu stron, uklad wygrany-wygrany ma byc osiagniety) ,
-wykonalnosc (wspolne rozwiazanie konfliktu skutkuje wykonaniem dobrowolnym - z reguly- ugody),
-nastawienie do drugiej strony (druga strona ma byc traktowana jako partner w rozmowach a nie jako przeciwnik,)
-nastawienie na przyszłość (proces jest retrospektywny a metody alternatywne maja utrzymac dobry kontakt miedzy stronami) , czesto ten kontakt ulega poprawie dzieki pracy dobrego mediatora,
19. Umiejscowienie ADR wobec wymiaru sprawiedliwosci, ADR a prawo do sadu:
Dwa ujecia:
-podmiotowe (wymiar sprawiedliwosci przez pryzmat podmiotowy), aktywnosc, dzialanie sadu
-przedmiotowe (wymiar sprawiedliwosci to dzialanosc polegajaca na rozpoznawanie i rozstrzyganiu spraw)
Wniosek Trybunalu Konsyt. z Konstyt:
Dopuszcza sie aby rozpoznawaly i rozstrzygaly sprawy inne organy niz sad jezeli:
organy te beda powolane droga ustawy,
jezeli beda dzialaly przynajmniej w pewnym zakresie pod kontrola sadow panstwowych ,
Skoro dopuszcza sie dzialanie tylko sadow powszechnych, a dopuszczalne jest rozstrzyganie spraw przez inne organy od sadu to ..
ksajad