Cukrzyca typu 2:
- ↓ ilości receptorów dla insuliny
- ↓ wiązanie insuliny przez receptory
- spadek ilości białek transportujących glukozę GLUT
- prawidłowe lub ↑ stężenie insuliny na czczo
- zniesienie poposiłkowego wydzielania insuliny
- ↑ w trzustce ilości złogów amyliny wywołującej oporność wątroby na insulinę i nasilenie wątrobowego wytwarzania glukozy
- insulinooporność poreceptorowa
- spadek aktywności kinazy tyrozynowej odpowiedzialnej za komórkowy transport glukozy
Zespół polimetaboliczny:
1. insulinooporność
2. hiperinsulinizm (prowadzi do nadciśnienia)
3. cukrzyca typu 2
4. dyslipidemie
5. nadciśnienie
6. choroba wieńcowa
7. ↑ poziom kwasu moczowego
8. otyłość
9. hiperfibrynogenemia
10. zaburzenia fibrynogenu(?)
- inhibitor glukozydaz jelitowych (hamują trawienie cukru; dużo cukru w jelitach)
- ↓ jelitowe wchłanianie glukozy
- zasady dawkowania: 50, 100mg (Glucobay) – najpierw małe dawki
- działania niepożądane:
o objawy dyspeptyczne (wzdęcia, biegunka)
o ↓ aktywności LPL (↑ stężenia TG)
POCHODNE SULFONYLOMOCZNIKA:
- stara generacja:
o tolbutamid (Diabetol), chlorpropamid, glibenklamid
- nowa generacja:
o glipolamid
o glibornuryd
o glipizyd działają na trzustkę, wątrobę, tkanki
o gliklazyd
o glikwidon
Działanie:
1. na trzustkę:
o brak działania po pankreatektomii
o ↑ wydzielania insuliny przez komórki trzustki:
§ związanie leku z receptorem błonowym
§ zamknięcie kanałów potasowych zależnych od ATP
§ depolaryzacja błony komórkowej
§ otwarcie kanałów wapniowych
§ połączenie wapnia z kalmoduliną
§ aktywacja kinaz
§ skurcz miofilamentów
§ egzocytoza ziaren z insuliną
o tak samo działają pochodne kwasu benzoesowego
2. na wątrobę:
o ↑ zawartości glikogenu w wątrobie
o ↑ ilości i powinowactwa receptorów insulinowych na hepatocytach
o przetworzenie glukozy w glikogen
o nasilenie utleniania glukozy
o ↓ ketogenezy (glikodiazyna)
o ↓ wydzielania do krwi aminokwasów i fosforanów
3. obwodowo:
o ↑ liczby i powinowactwa receptorów insulinowych
o ↑ poziomu prostaglandyn
o ↓ agregacji i adhezji płytek krwi zapobiega powikłaniom: mikro- i makroangiopatiom
o ↑ aktywności fibrynolitycznej śródbłonka
o ↓ ilości wolnych rodników tlenowych
Działanie niepożądane:
- hipoglikemia
- zmiany skórne, fotodermatozy, zespoły toczniopodobne
- niedokrwistość, leukocytopenia, trombocytopenia
- cholestaza, ↑ aktywności transaminaz
- nasilenie nefropatii cukrzycowej (wyjątek GLIKWIDON!!! bo wydalany jako jedyny z żółcią – dobre pytanie na test)
- szum w uszach, zmęczenie
- ↑ wydzielanie ADH i zatrucie wodne po chlorpropamidzie
- nie należy podawać w ciąży i śpiączkach!
- cukrzyca typu 1
- uszkodzenie nerek, wątroby
- ciąża
- zabiegi operacyjne
- ostra faza cukrzycy → śpiączka
Po pewnym czasie nieskuteczne, gdyż:
- niewłaściwa dieta
- mała aktywność fizyczna
- stres
- niedobór insuliny endogennej
- niewłaściwa dawka leku
- inne leki diabetogenne
- fenformina, buformina, metformina ← tylko ona w Polsce
- wskazania:
o chorzy otyli z DM typu 2
o chorzy wymagający dużych dawek insuliny i z insulinoopornością
o chorzy, u których nie wystarczy terapia pochodnymi sulfonylomocznika
o chorzy z zaburzeniami lipidowymi
- mechanizm działania: zahamowanie utleniania w komórkach glukozy na etapie oksydacji pirogronianu
o nasilenie glikolizy
o ↑ przenikania glukozy do tkanek
o ↓ zapasu glikogenu i hamowanie jego syntezy
o ↓ zużycia tlenu
o ↑ wytwarzania pirogronianu i mleczanu
o ↑ stosunku mleczan : pirogronian
o kwasica metaboliczna
o ↓ syntezy ATP
- w jelicie:
o hamowanie wchłaniania jelitowego glukozy, aminokwasów i sodu
o hamowanie glukoneogenezy w wątrobie i oddawanie glukozy do krwi
o ↑ tkankowego zużycia glukozy (↑ liczby i powinowactwa receptorów na komórkach)
o korzystny wpływ na właściwości reologiczne krwi
o korzystny wpływ na hipertriglicerydemię
o ↓ glikemii przy mniejszym stężeniu insuliny we krwi
o kwasica mleczanowa
o śpiączka mleczanowa → duża śmiertelność
o objawy dyspeptyczne (metaliczny smak, wzdęcia, wymioty, biegunka)
- przeciwwskazania:
o kwasica ketonowa, skłonności do kwasicy, znaczne niewyrównanie cukrzycy
o ciąża
o nefropatia cukrzycowa, niewydolność nerek
- Troglitazon, Roziglitazon
o ↑ wrażliwość na insulinę poprzez ↑ ilości i aktywności receptorów dla insuliny
o aktywacja jądrowego receptora adypocytów (PPAR-γ) regulującego transkrypcję genów warunkujących różnicowanie adypocytów oraz syntezę receptorów insulinowych
o zahamowanie ekspresji genu dla leptyny i TNF
o nasilenie ekspresji genu dla LPL
o poprawa funkcji śródbłonka
Venuss20