paraplegia.docx

PARAPLEGIA

 

Co to jest paraplegia?

Paraplegia to porażenie poprzeczne - schorzenie neurologiczne polegające na porażeniu dwukończynowym, najczęściej dotyczy kończyn dolnych.
Spowodowane jest urazami rdzenia kręgowego na różnych poziomach lub uszkodzeniem mózgu.


Jak dochodzi do uszkodzenia rdzenia kręgowego i czym się to objawia?

W wyniku urazów kręgosłupa (złamań, skręceń) dochodzi do uszkodzenia rdzenia kręgowego.
W uszkodzeniach odcinka piersiowego dochodzi do niedowładu lub porażenia kończyn dolnych, z zaburzeniami czucia na tym odcinku oraz zaburzeniami funkcji zwieraczy.
Uszkodzenie dolnego odcinka piersiowego i lędźwiowego rokują lepiej, przebiegają bez powikłań neurologicznych lub ze współistniejącymi uszkodzeniami częściowymi. Może dojść do uszkodzenia ośrodków rdzeniowych położonych na tej wysokości, tj. ośrodka mikcji, erekcji, ejakulacji, i trwałej ich dysfunkcji.


Jakie są etapy postępowania z chorym po urazie kręgosłupa?

Po doznanym urazie kręgosłupa pacjent trafia do wysokospecjalistycznych placówek służby zdrowia:

- szpital urazowo-ortopedyczny (gdzie w wyniku leczenia operacyjnego dokonuje się stabilizacji kręgosłupa),
- szpital rehabilitacyjny (gdzie pacjent stopniowo uzyskuje sprawność).

Rehabilitacja powinna być wcześnie wdrożona, aby zapobiegać rozwojowi zmian wtórnych, jak przykurcze, zaniki mięśniowe i stawowe, zaburzenia troficzne, odleżyny.
W tym czasie pacjent nabiera siły mięśniowej, uczy się samoopieki i samopielęgnacji.

Pierwszym etapem rehabilitacji jest bezwzględne leżenie. W tym okresie:

- zapobiegamy powikłaniom płucnym poprzez ćwiczenia oddechowe,
- zapobiegamy zmianom wtórnym poprzez stosowanie ćwiczeń biernych i czynnych,
- zapobiegamy występowaniu odleżyn poprzez właściwą pielęgnację chorego.

Drugim etapem jest tzw. dynamiczna rehabilitacja, od pionizacji pacjenta, poprzez ćwiczenia ogólno usprawniające, indywidualne, grupowe, lokomocji i samoobsługi.

Trzecim etapem jest zachowanie nabytej sprawności oraz ciągłe jej ulepszanie, poprzez ćwiczenia bierne i samowspomagające, czynne z oporem oraz uczestnictwo w aktywnej rehabilitacji.


Co to jest aktywna rehabilitacja?

Aktywna Rehabilitacja (AR) to zintegrowany system działań w obrębie rehabilitacji poszpitalnej, zmierzający do maksymalnego uniezależnienia osób po urazach rdzenia kręgowego. Wykonywanie podstawowych czynności życiowych jest bardzo ważne, by osoba niepełnosprawna mogła godnie, w sposób pełny uczestniczyć i funkcjonować w społeczeństwie.
Aktywna rehabilitacja przebiega w trzech etapach:

1. Etap informacyjny – niepełnosprawni członkowie AR docierają do szpitali, klinik, domów prywatnych, gdzie kontaktują się osobiście z chorymi po urazach kręgosłupa. Udzielają im informacji o stowarzyszeniu i prowadzą nabór na obozy AR.
2. Etap usprawniania na obozie – turnusy AR organizowanie są w ośrodkach dysponujących 5-6 osobowymi pokojami, salą gimnastyczną, siłownią, basenem, torem łuczniczym i sprzętem do tenisa stołowego. Kadrę obozu stanowią osoby niepełnosprawne oraz tzw. „serwis” – osoby sprawne, które działają na zasadach wolontariatu. W czasie trwania obozu trenowane są wszystkie elementy samoobsługi umożliwiające samodzielność.
3. Etap tworzenie lokalnych grup treningowych – utrzymuje się w ten sposób dobrą kondycję fizyczną osób niepełnosprawnych poruszających się na wózkach inwalidzkich, poprzez doskonalenie umiejętności nabytych na obozach .


Jak postępować z chorym by utrzymać optymalny stan zdrowia?

Ułożenie chorego:
Pacjent powinien zaopatrzyć się w materac przeciwodleżynowy, dzięki któremu odciąża poszczególne partie ciała, co trzy godziny powinien zmieniać ułożenie naprzemiennie na plecach, na obu bokach i brzuchu.

Profilaktyka odleżyn:
Osłabienie lub zniesienie czucia pozbawia chorego poczucia bólu, ostrzegającego przed niedokrwieniem i niedotlenieniem tkanek, trofika skóry (zespół procesów fizjologicznych zapewniających tkankom normalną czynność oraz zachowanie właściwości biologicznych, chemicznych i fizycznych) jest upośledzona, przez co zwiększa się ryzyko powstawania odleżyn. Aby temu zapobiec, należy stosować dietę wysokobiałkową, dostarczającą witaminy i sole mineralne oraz dbać o czystość skóry. Zalecane jest stosowanie lekkich i przewiewnych ubrań, luźnych butów, dokładne prześciełanie łóżka (dobrze naciągnięte prześcieradła), unikanie środków drażniących skórę, wykonywanie masażu, oklepywanie miejsc narażonych na ucisk.

Zapobieganie przykurczom:
W obrębie kończyn dolnych, należy dbać o prawidłowe ułożenie i podparcie stóp, zapobiegając zniekształceniom. 

Zapobieganie infekcji dróg moczowych:
Pacjent powinien kontrolować ilość płynów przyjętych i ilość wydalonego moczu (bilans płynów), dbać o drożność cewnika założonego na stałe (wymiana cewnika co dwa, trzy tygodnie), kontrolować temperaturę ciała.

Zapobieganie zaparciom:
Z powodu nieprawidłowej perystaltyki jelit, stosowania leków, złej diety, u pacjenta nagminnie występują zaparcia. Należy stosować dietę wysoko błonnikową (owoce, warzywa, kefiry, jogurty, pieczywo pełnoziarniste). Zalecane jest przyjmowanie dwa do trzech litrów płynów na dobę. Można stosować ziołowe preparaty przeczyszczające (rzewień), leki i środki rozwalniające masy kałowe lub czopki Bisacodylu, dbając o wypróżnienia dwa, trzy razy w tygodniu.

Higiena skóry:
Pacjent potrzebuje codziennej toalety całego ciała, kąpieli całego ciała wykonywanej co najmniej raz w tygodniu, natłuszczamia skóry.

Problemy natury psychologicznej:
Wskazane jest budowanie atmosfery wzajemnego zaufania, udzielanie wskazówek i ciągła rehabilitacja. Pacjent powinien być zachęcamy do samodzielności i utrzymywania stałej aktywności fizycznej.

Pacjenta z paraplegią należy otaczać optymalną opieką przez całe życie!


Joanna Świec
pielęgniarka Oddziału Paraplegii GCR"REPTY" w Tarnowskich Górach