HODOWLA I CHÓW DROBIU

KIERUNKI UZYTKOWANIA DROBIU

1.      NIESNE (kura, przepiórka japonska)

Cel:jaja spożywcze

Brak kogutów.

2.      REPRODUKCYJNE (kura, indyk, perlica, ges, kaczka, strus, przepiórka japonska)

Cel:odnowienie opulacji.

Obecność kogutów

3.      MIESNE (kura, indyk, perlica, ges, kaczka, strus, przepiórka japonska)

Cel:piskleta odchowywane na mięso (tuszka).

Obecność kogutów.

4.Pióra gęsie i pierze kacze. Opad (zdjęcie pierza po uboju) kaczy (z jednego kg żywca uzyskuje się45g opadu).

UZYTKOWANIE MIESNE DROBIU(BROJLERY, INDYKI)

Spożycie mięsa w Polsce -20kg na osobe.

Produkt-tuszka

Stado towarowe: koguty i kury (White Leghorn, White Rock).

Stado rodzicielskie: ciężkie ptaki, ok.5kg kogut, 3,5kg kura, rozrośnięte mięśnie piersiowe.

Ptaki muszą być białe bo kolor ubarwienia wpływa na zabarwienie tuszki po oskubaniu (ciemna barwa zostawia plamy).

Wymagania stawiane brojlerom:

-          szybkie tempo wzrostu (maleje wraz z wiekiem)

-          dobre wykorzystanie paszy (niskie zuzycie paszy na kg przyrostu-1,8-2,2 kg paszy na 1kg przyrostu u brojlerów kurzych, u indyków 2,4 kg)

-          szybkie opierzanie (zapobiega kanibalizmowi, niższe zuzycie paszy, łatwiejsza obróbka w rzezni), powinny być całkowicie opierzone w wieku 42 dni

-          białe opierzenie (względy estetyczne)

-          jasna skóra (względy estetyczne)

-          prawidłowa budowa ciała (szeroka kl. Piersiowa, dobrze wypełnine podudzia i uda)

-          wysoka wydajność rzeżna :70-75%(masa tuszki/masa przy uboju)

Brojlery indycze:

-przeznacza się 3/4 liniowe mieszance

- dojrzałość ubojowa 12 tygodni (indyczki waża wtedy-3,5-6,3 kg, indory 4,0-8,5 zależnie od typu uzytkowego)

-  zuzycie paszy na 1kg przyrostu-ok. 2,6kg

Jeśli zachodzi koniecznosc wyhodowania ciezszych ptaków, to indyczki trzyma się do wieku 16 tygodni, indory do 24 tygodni.

Brojlery kurze:

Typ 1: standard

-          masa przed ubojem 2-2,3 kg

-          ubój- 6-7 tygodni

-          chów intensywny

Typ 2: (tzw. tv brojler)

-          masa ubojowa 1,1-1,2 kg

-          ubój-5 tygodni

Typ 3:

-          masa ubojowa 3 kg

-          ubój 12-15 tygodni

Cechy mięsa drobiowego:

-          niska zawartość tłuszczu

-          dużo białka (ale 6% kolagenu)

-          duzo kw. tłuszczowych nienasyconych

-          stosunkowo mało cholesterolu

-          delikatna struktura wł mięsniowych-łatwiejsze trawienie

ZASADY CHOWU DROBIU WODNEGO

Wybiegi są utwardzone.

Drobiu wodnego nie wykorzystuje się nieśnie bo częsta jest u nich salmonella.

Gęsi chętnie utrzymywane sa w chowie przyzagrodowym gdyż:

-          mają szybkie przyrosty i niskie wymagania pokarmowe

-          dobrze wykorzystuja zielonki i pastwisko

-          odporne na choroby

-          nadaja się do utrzymania w małych grupach

Nieśność sezonowa (od stycznia do lipca wynosi 12-70 jaj).

Gęś chińska (biała/brunatna, dorosłe ptaki waża 4-5kg)

Gęs gęgawa (szara, dorosłe ważą 4 kg)

Gęś kanadyjska (brunatnoczarna, niewielka)

Dwa typy:

Gęsi późno dojrzewające (w wieku ok. 6 miesiąca)-gęś pomorska, suwalska. $-6 kg, 40 jaj, zapłodnienie 60%.

Gęsi wczesnie dojrzewające (w wieku 5,5 miesiąca) –gęż podkarpacka, zatorska, biała włoska. 3,5-7 kg, 40 jaj, zapłodnienie 75%.

Kaczki, użytkuje się kaczkę domową i piżmową.

Typ nieśny:

-          Biegusy indyjskie, 2 kg kaczor, 1,7 kg kaczka, niesnośc –200 jaj, dojrzałość płciowa-20 tyg

-          Khaki Cambell, kaczor waży 3 kg, kaczka 2,5 kg. Nieśność 180-200 jaj, dojrzałość płciowa –20 tyg.

Typ ogólnoużytkowy:

-     pekin, kaczor 3-4 kg, kaczka 2,5-3 kg. Nieśność 140-200 jaj

-          piżmowa, milcząca, kaczor 5 kg, kaczka 2,5 kg

-          mulardy (mieszance piżmowych z pekin), są bezpłodne

Typ mięsny:

-          Rouen, ciężkie, poźno dojrzewające płciowo, niska nieśn ość. Masa 4-5 kg, 60-100 jaj

-          Aylesbury, kaczory 3,5-4kg, kaczki 3-3,5kg, 80-120 jaj.

ORGANIZACJA HODOWLI I CHOWU DROBIU

Ma postać piramidy: ferma zarodowa, f.prarodzicielskie, f.rodzicielskie, f.towarowe.

Fermy zarodowe: doskonalenia  cech(nie wytwarza się mieszańców). Ptaki znaczone sa indywidualnie, znane jest ich pochodzenie. Są stada selekcyjne i kontrolne. Kojarzenie naturalne/inseminacja.

Fermy prarodzicielsie: nie prowadzi się selekcji ale namnaża materiał. Wytwarza mieszance miedzyliniowe lub miedzyrodowe służace

Fermy towarowe: produkcja jaj/mięsa.

SYSTEMY I STANDARDY CHOWU DROBIU

1.System ekstensywny (najstarszy).

-          stada drobiu sa male (zwykle do 50 kur typu nieśnego/ogólnoużytkowego [30 indyków/gęsi]), nie chowa się kur użytkowanych mięśnie

-          ptaki korzystaja z wybiegów, żywione sa paszami gospodarskimi

-          zwykle chów na potrzeby gospodarskie

-          najlepszą ściólką jest torf bo dobrze chłonie wodę i nie brudzi jaj

-          zwykle nie buduje się specjalnych pomieszczeń(zimą powinny być doświetlane jeżeli mają się nieść)

-          mała produkcja

2.System półintensywny.

-          budynki przystosowane, nie duże, około 500 niosek

-          ptaki korzystaja z ogrodzonych wybiegów

3. System intensywny.

-          budynki bezokienne

-          regulacja światła (przez pierwsze dni życia 22-24h/dobe światła-oswojenie si ez kurnikiem; od 3 dnia do 4 tygodnia kraca się długośc dnia do ok. 6-8h/dobę; na 2 tygodnie przed okresem nieśności (16-18 tydzien życia) rozpoczyna się wydłużanie dnia o 0,5-1 h światła więcej tygodnowo; w okresie nieśności stosuje się 14-16 godzinny dzień)

-          mieszanki przemysłowe

-          doskonała wentylacja

-          chów na ściołce (7 niosek na 1m2)/klatkowy(8pietrowe dozwolone do 2012r.) Wyposażenie zmodyfikowanych klatek: gniazda, wieksza powierzchnia, część powierzchni pokryta ściółką, maty do ścierania pazurów, grzęda.

CZYNNIKI WPLYWAJACE NA NIEŚNOŚĆ I MASĘ JAJ I ICH JAKOŚĆ

Czynniki genetyczne warunkujące niesność w pierwszym roku produkcji.

-          szybkość dojrzewania płciowego (wiek zlożenia pierwszego jaja) kury wczesnie dojrzewające znoszą wiecej jaj od kur pożno dojrzewających, ale kury bardzo wczesnie dojrzewające na poczatku znosza bardzo male jaja

-          intensywność niesności (rytm znoszenia jaj), im więcej kura znosi jaj w serii, a przerwy miedzy seriami sa krutsze tym jest lepsza nioska

-          wytrwałość nieśności(związana z terminem naturalnego pierzenia pod koniec pierwszego roku nieśności. W czasie pierzenia kury przerywaja niesność. Za wytrwałe uważa się kury rozpoczynające wymiane pór nie wczesniej niż po upływie 315 dni od zniesienia pierwszego jaja. Obecnie masowe pierzenie niosek wystepuje rzadko.

-          pauza zimowa (trwajaca dłużej niż 7 dni przerwa w nieśności wystepująca w okresie zimowym, obecnie zostala wyeliminowana)

-          kwoczenie (chęć wysiadywania jaj, powoduje przerwę w nieśności, obecnie cecha wyeliminowana)

Inne czynniki wpływające na nieśność:

-          złe wyrównanie masy powoduje niższa nieśność, nierównomierne wchodzenie w nieśność stada (więc żywienie)

-          temperatura, wilgotność

-          obsada na m2

-          światło (programy świetlne mają na celu rozpoczęcie nieśności w wyznaczonym dla stada wieku, szybkie uzyskanie dojrzalości płciowej przez wszystkie kury w krótkim czasie,uzyskanie max produkcji w krótkim czasie)

Ocenę jakości jaj przeprowadza się na jajach swiezych, następnego dnia po zniesieniu.

Ocena masy jaja: B.duże73 g i więcej, Duże 73-63 g, Średnie 63-53g, Małe 53 do 48g.

Jaja b.małe- początek nieśności i zbyt wczesna dojrzalośc plciowa; naturalne czyszcenie jajowodu(pozbawione żółtka)

Jaja b.duże- jaja dwużołtkowe(jednoczesna owulacja dwóch pecherzyków jajowych; zbyt wolne przesuwanie się żołtka co prowadzi do nadmiernego odkładania się białka; cofanie się uformowanego jaja na skutek ruchów antyperystaltycznych i ponowne otaczanie biąłkiem, błonami i skorupą.

Kształt skorupy:

Indeks jaj (stosunek długiej osi do krótkiej) – 1,19-1,36.

Przyczyny nietypowych kształtów: wraz z wiekiem nioski wydłuża się kształt składanych jaj, boczne spłaszczenie jaja przez zaburzenia owulacji.

Ocena jakosci białka:

Im wieksza wysokość, mniejsza powierzchnia rozlewu i wieksza sprężystośc tym dłużej utrzymuje żołtko w centralnym położeniu.

Ocena jakości żółtka:

Udzial żóltka w masie jaja, indeks (0,4-0,45, barwa (skala 15 punktowa Rochea- opt.7-11)

Przyczyny nietypowego wyglądu zółtka:  zielonkawa barwa (rosliny krzyżowe), brązoworóżowa (śruta z bawełny/stosowanie leku odrobaczającego-piperazyny), szara (po leczeniu chlorotetracykliną), różowa (nadmiar czerwonego barwnika w paszy i niedobor żóltego), marmurkowatość żołtka-jaśniejsze i ciemniejsze plamy na powierzchni żołtka (sa to miejsca nasilonej wymiany składników pomiędzy żołtkiem a białkiem)

Jakość skorupy:

Zewnętrzna ocena skorupy (barwa-charakterystyczna dla danego rodu, czystość-% zniesionych jaj w skorupach zabrudzonych krwia, wygląd)

Przyczyny słabych skorup: tłuczki świetlne (urazy jaj w gruczole skorupkowym-płoszenie, brak gniazd), źle zbilansowane mieszanki.

Ciała obce w treści jaj: plamy krwiste(pekanie naczyn wlosowatych w pęcherzyku Graafa, wystepuja na zołtku), plamy mięsne (wystepują na bialku, zwyle sa to resztki złuszczającego się nabłonka jajowodu).

Zmieniona budowa wewnętrzna: zerwanie chalaz, ruchoma/położona w złym miejscu komora powietrzna.

Nietypowy zapach: rybi smak(trójmetyloaminy w paszy).

Cech jaj klasy A (skorupa o normalnym kształcie, czysta, nie uszkodzona, nie myta; komora powietrzna o wysokości do 6mm [ekstra do 4mm], nieruchoma; białko gęste, bez cial obcych, żółtko słabo widoczne, kuliste, slabo ruchliwe, bez ciał obcych; tarczka zarodkowa niewidoczna.

NAJCZĘŚCIEJ WYSTEPUJĄCE WADY U DROBIU RZEŹNEGO

Odgnioty (pęcherze) piersiowe-odgniot ma kształt owalny 8cm na 3 cm, wypełniony jest płynem surowiczym. U brojlerów bardziej opierzonych wystepuja rzadziej, wada jest częstsza u samców. Tuszki z rozległymi pęcherzami sa dyskwalifikowane.

Schorzenia nóg- głównie brojlery trzymane w bateriach mające mało ruchu. Wystepuja w stadach źle karmionych (niedobory cynku, manganu, choliny, biotyny). Ptaki nie mogą sie poruszać, pieraja się mostkiem o podłoże co jest także czynnikiem usposabiającym do powstawania pęcherzy.

Złamania kończyn- brutalne obchodzenie się z ptakami w czasie chwytania załadowywania i rozładowywania.

Stluczenia męsni- ptaki udeżaja o metalowe karmidła/poidła, nieostrożny transport. Brojlery z wylewami krwi na skórze i mięśniach sa dyskwaliikowane.

Braki upierzenia-brojlery, które mająniedojrzale pióra nie mogą być zaliczone do klasy jakościowej A.

REPRODUKCJA DROBIU

I.Krycie naturalne:

-          wolne (samce i samice utrzymywane razem, stosowany na fermach reprodukcyjnyc, nie ma możliwości ustalenia pochodzenia potomstwa)

-          haremowe (1 samiec i samice, stosowany w stadach selekcyjnych ferm zarodowych)

-          z ręki (1 samica i 1 samiec)

Stosunek samców do samic przy kryciu naturalnym:

U kur niesnych   1:12-15

U kur mięsnyc    1:8-10

U indyków         1 ;8-10

U kacze piżmowych 1:3-6

U kaczek i gęsi   1:3-6

II.Sztuczne unasienianie:

Korzyści- uniezaleznienie wyników od popędu płciowego, eliminacja złych reproduktorów, zmniejszenie liczby samców (oszczędność), dłuższe użytkowanie samca, lepsze wyniki zapłodnienia przy duzym dymorfizmie płciowym, wymiana genów itp.

Stosunek l.samców do samic:

U kur nieśnych i mięsnych  1:100

U indyków                           1:40

U kaczek piżmowych          1:30

Kaczek i gęsi                      1:20

Pobranie nasienia:

Metoda Burrowsa i Qunna;masaż okolic kloaki i podbrzusza co powoduje wzwód pracia i wytrysk nasienia. Samce należy przyzwyczaic. Nasienie pobiera się 2-3 razy w tygodniu.

Rzadsze metody: elekroejakulacja, stymulacja przez samicę.

Ocena nasienia:

Plemnik:główka (akrosom i jądro) i witka. Jakośc nasienia zależy od gatunku, wieku, zdrowia, cech osobniczych i pobrania nasienia.

Dojrzałośc płciowa samców:koguty-4-5m., indyki 6-6m., kaczory 6-7m., gąsiory 7-8m.

Objętość nasienia:koguty 0,2-1,2 ml., indory 0,2-0,8ml., kaczory 0,2-1,2ml., gasiory 0,1-1,5ml.

Ocena mikroskopowa obejmuje:

Koncentracje pleminikó:koguty 5-8mln/mm3

Ruchliwość

Plemniki nienormalne/martwe

Unasienianie:

Wprowadzenie nasienia do pochwy. Zwykle w godzinach po poludnowych, gdy wiekszośc kur zniosla już jaja. Kury unasiennia się co 7 dni, indyczki co 7-14, gęsi i kaczki co 5. Dawka nasienia: kury-80-100 mln, indyczki 100-150mln, kaczek 50-60mln, gęsi 12-20mln.

Najlepsze wyniki daje bezpośrednia inseminacja po pobraniu nasienia.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ZDOLNOŚĆ WYLĘGOWĄ JAJ

Czynniki hodowlane (związane ze stadem rodzicielskim)

Wartośc genetyczna: warunkuje wytwarzaniezdolnych do zapłodnienia k.jajowych i plemników.

Wiek:zapłodnienie jest najwyższe w szczycie nieśności, u ptakow starszych niż jednoroczne uzyskuje się gorsze wyniki zapodnienia.

Warunki utrzymania: program świetlny, warunki zoohigieniczne.

Żywienie (niedobór skł. odżywczych prowadzi do zaburzeń w rozwoju zarodka, zamierania zaroków, klucia się słabych i zdeformowanych piskląt) np.niedobór wit. E powoduje zamieranie w 5-6 dobie inkubacji, niedobór jodu – przedłużony czas wylęgu, obnizony % wylęgu.

Stan zdrowia wystepowanie chorób np.pulorozy (jednej z salmonelloz) „białej biegunki”-nioski nie choruja ale przekazują bakterie przez krwiobieg do kul żółtkowych (śmiertelność 40-60%).

Jakośc jaja: masa (54-63g, dopuszczalne 52-75g), kształt (1,19-1,36 indeks), stan skorupy(gładka, bez peknięc), czystość(brak sladów krwi i kału, które utrudniaja wymiane gazową), komora powietrzna nieruchoma (do 5mm głębokości), prawidłowa budowa i nienaruszona struktura wewnetrzna.

Warunki przechowywania i transportu: Okres przechowywania (do 7 dni od zniesienia). Przechowywanie tempym końcem do góry, w temperaturze 13-15oC, dezynfekcja, unikanie wstrząsów podczas transportu.

Warunki inkubacji: