Schorzenia wątroby

Żółtaczki

l                 W prawidłowych warunkach w osoczu  występuje tylko wolna, nie sprzężona bilirubina (powstająca poza wątrobą w komórkach układu siateczkowo-śródbłonkowego

l                 Sprzężona bilirubina – wytwarzana w wątrobie w całości przechodzi do żółci (sprzęganie - jest to wiązanie bilirubiny z kwasem glukuronowym)

Żółtaczki cd.

l                 Przemiany bilirubiny zależą od :

-                     ekstrakcji z krwiobiegu

-                     sprzęgania w wątrobie

-                     wydzielania do kanalików żółciowych

Niepełna ekstrakcja lub zaburzenia metaboliczne powodują wzrost wolnej bilirubiny w osoczu, zaburzenia wydzielania żółci – wzrost bilirubiny sprzężonej 

Żółtaczki cd

l                   Rozróżnianie form bilirubiny – próba Van der Bergha (jest to dwuazowy kwas sulfanilowy). Reakcja barwna zachodzi w wodzie, tylko rozpuszczalne w niej, sprzężone formy bilirubiny bezpośrednio reagują dając czerwonofioletowe zabarwienie (odczyn bezpośredni)

-                      Wolna bilirubina (niesprzężona) ale połączona z albuminą reaguje dopiero po podaniu alkoholu (rozbija połączenie z albuminą) i mamy odczyn pośredni

q                  Bilirubina wolna nazywana jest pośrednią a bilirubina sprzężona bezpośrednią

Różnice między typami bilirubiny w surowicy

Rodzaje żółtaczek

l                 Żółtaczka hemolityczna – niepełna ekstrakcja przez wątrobę wolnej bilirubiny z krwiobiegu w przypadku wzmożonej hemolizy – charakteryzuje się zwiększeniem stężenia bilirubiny we krwi, zwiększeniem wydalania sterkobilinogenu z kałem i brakiem oznak uszkodzenia wątroby

Rodzaje żółtaczek cd

l                  Żółtaczka miąższowa (wątrobowa) – powstaje przy uszkodzeniu komórek wątroby. Bilirubina wytwarzana normalnie nie jest metabolizowana (brak sprzęgania), upośledzony jest wychwyt i usuwanie wolnej bilirubiny z krwiobiegu. Taka żółtaczka przy WZW, w wyniku uszkodzenia przez toksyny lub w przypadku defektu genetycznego (brak glukuronylotransferazy)

-                      nie powstają glukuroniany bilirubiny

-                      zwiększa się zawartość wolnej bilirubiny, zwiększa wydzielanie urobilinogenu z moczem i następuje upośledzenie czynności wątroby

Rodzaje żółtaczek cd

l                 Żółtaczka mechaniczna – przy zablokowaniu dróg żółciowych następuje zastój żółci i sprzężona bilirubina przechodzi do krwi.

l                 Zwiększa się zawartość bilirubiny bezpośredniej we krwi, zwiększa się ilość bilirubiny w moczu, nie występuje sterkobilinogen i urobilinogen

Diagnostyczny podział enzymów

1. Enzymy sekrecyjne:

•                      esteraza cholinowa

•                      esteraza cholesterolowa

•                      transferaza glukuronylowa

Diagnostyczny podział enzymów

2. Enzymy wskaźnikowe:

•                     enzymy cyklu glikolitycznego

•                      aminotransferazy

•                      enzymy cyklu ornitynowego

•                      enzymy cyklu kwasów trójkarboksylowych

•                      dehydrogenaza sorbitolowa

•                      leucyloaminopeptydaza

•                      GGTP

Diagnostyczny podział enzymów

1. Enzymy sekrecyjne:

•                      esteraza cholinowa

•                      esteraza cholesterolowa

•                      transferaza glukuronylowa

Diagnostyczny podział enzymów

2. Enzymy wskaźnikowe:

•                     enzymy cyklu glikolitycznego

•                     aminotransferazy

•                     enzymy cyklu ornitynowego

•                     enzymy cyklu kwasów trójkarboksylowych

•                     dehydrogenaza sorbitolowa

•                     leucyloaminopeptydaza

•                     GGTP

Diagnostyczny podział enzymów

3. Enzymy eksekrecyjne:

•                     Fosfataza alkaliczna

•                     5, -nukleotydaza

Reakcja LDH

Pirogronian + NADH         LDH        mleczan + NAD

Struktura LDH

•                     podjednostka H (heart)

•                     podjednostka M (muscle)

•                     masa cząsteczkowa  35 000

Podział izoenzymów LDH

•                     LDH1, LDH2, LDH3 – frakcje szybkowędrujące

                                            (anodowe)

•                     LDH4, LDH5 – frakcje wolnowędrujące                                                                                                   (katodowe)

Przydatność oznaczania
zymogramu LDH

•                     choroby serca

•                     choroby wątroby

•                     choroby mięśni szkieletowych

•                     choroby nowotworowe

Reakcja kinazy kreatynowej

Kreatyna + ATP       CK       fosfokreatyna + ADP

Izoenzymy CK

1. Formy cytozolowe:

•                     CK-B – typ mózgowy

•                     CK-M – typ mięśniowy

•                     Masa cząsteczkowa 80 000 – 86 000

2. Formy mitochondrialne:

•                     CK-MiA (powszechny)

•                     CK-MiB (sarkomeryczny)

Specyfika izoenzymatyczna CK

•                     CK-BB – mózg, mięśnie gładkie

•                     CK-MB – serce dorosłych ssaków, rozwijające się mięśnie szkieletowe

•                     CK-MM – mięśnie szkieletowe dorosłych ssaków

Aktywność izoenzymów CK w surowicy owiec

•                     CK – BB – 32%

•                     CK – MB – 8%

•                     CK – MM – 60%

Przydatność oznaczania zymogramu CK

•                     zmiany w obrębie centralnego układu nerwowego

•                     niewydolność serca

•                     choroby mięśni szkieletowych

Izoenzymy fosfatazy alkalicznej

•                     katalizuje reakcję hydrolizy estrów monofosforanowych w środowisku zasadowym

•                     u przeżuwaczy wyizolowano izoenzymy : wątrobowy, kostny, nerkowy, jelitowy

Przydatność oznaczania
zymogramu AP

•                     schorzenia wątroby

•                     schorzenia niedoborowe (niedobór P i Ca)

•                     schorzenia nowotworowe

Próby czynnościowe wątroby

l                 Próba bromsulftaleinowa – BSP

l                 Próba z zielenią indocyjanową – ICG

l                 Próby polegają na dożylnym podaniu barwnika, który w całości jest eliminowany przez zdrową wątrobę w określonym czasie od momentu podania

Próby czynnościowe wątroby cd

l                  Czynniki wpływające na eliminację barwnika:

l                  Pozawątrobowe

-                      ukrwienie wątroby – zmniejszenie przepływu krwi ogranicza dostęp barwnika do hepatocytów

-                      połączenie barwnika z białkami transportowymi osocza (BSP i ICG łączą się z albuminami i α-lipoproteinami i są zależne od poziomu tych białek

-                      przemiany pozawątrobowe – BSP jest częściowo wydalana przez nerki i wiązana w mięśniach. ICG nie podlega tym przemianom

Czynniki wątrobowe

l                   Wychwyt przez hepatocyty – może tu konkurować bilirubina i BSP

l                   Odkładanie w wątrobie – BSP w nieznacznym stopniu tam się odkłada

l                   Biotransformacja w wątrobie – BSP wiąże się z glutationem tworząc merkaptopuran. ICG wydalana bez biotransformacji

l                   Wydalanie z żółcią – uzależnione od drożności dróg żółciowych

l                   Metoda z ICG bardziej specyficzna niż z BSP, 95% ICG w żółci, BSP – 50 do 80%

l                   Testy te wykazują zmianę przy 50% uszkodzeniu miąższu, wykonujemy co najmniej 4 oznaczenia co 30 minut 

Wskaźniki cholestazy

l                  Bilirubina

l                  Kwasy żółciowe

l ...