jak sie wspinaja.pdf

PNĄCZA – sposoby wspinania się

pnącza wspierające się – nie są w istocie typo-

wymi pnączami, ponieważ nie wytworzyły specjal-

nych organów umożliwiających im aktywne cze-

pianie się podpór oraz nie wykazują ruchów rotacyj-

nych (wijących). Ich b. długie pędy wspierają się

biernie na podporach przy pomocy kolców i cierni

(palmy z rodzaju Calamus mają pierzaste liście z gór-

nymi odcinkami zamienionymi na zwrócone w dół

ciernie). Do grupy tej zalicza się liczne gatunki z ro-

dzaju róża ( Rosa ), forsycja ( Forsythia ), jeżyna ( Ru-

bus ), irga ( Cotoneaster ), jaśmin ( Jasminum ).

( Campsis ), przy czym tutaj rozwój korzeni nie jest

zależny od kontaktu z podporą. Taką zależność

można zaobserwować w przypadku hortensji pnącej

( Hydrangea petiolaris ) gdzie rośliny rosnące bez

podparcia nie wytwarzają korzeni czepnych.

Korzenie czepne niektórych roślin mogą przywierać

do powierzchni gładkich, nawet szkła. Na takich

powierzchniach końce korzeni rozpłaszczają się

i wydzielają specyficzne substancje przyczepne (np.

Ficus pumila , F. radicans ). Korzenie czepne ma

również przywarka japońska ( Schizophragma ).

pnącza korzenioczepne – czepiają się podpór

za pomocą korzeni przybyszowych (powietrznych)

tworzących się na pędach zwłaszcza po stronie

zwróconej ku podporze. Korzenie mogą wystę-

pować całymi szeregami, np. u bluszczu ( Hedera )

lub w skupieniach, zwłaszcza w węzłach, jak u milinu

pnącza czepiające się za pomocą ogonków liś-

ciowych – mają normalnie rozwinięte blaszki liś-

ciowe, a ich ogonki chwytają podpory i owijają się

dookoła nich. W ten sposób czepiają się powojniki

( Clematis ), a częściowo także kokornak ( Aristolo-

chia ) i miesięcznik ( Menispermum ).

pnącza wijące się – charakteryzują je pędy

długie, intensywnie rosnące i owijające się dookoła

podpór po linii zbliżonej do spirali. Kierunek wicia

może być dwojaki: 1/ prawoskrętny – czyli z lewej

strony na prawą, niezgodnie z ruchem wskazówek

zegara; 2/ lewoskrętny – z prawej strony na lewą,

zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Prawoskręt-

nie wiją się: akebia ( Akebia ), aktinidia ( Actinidia ),

dławisz ( Celastrus ), glicynia chińska ( Wisteria

sinensis ), kokornak ( Aristolochia ), miesięcznik

( Menispermum ). Lewoskrętnie wiją się: cytryniec

( Schizandra ), glicynia kwiecista ( Wisteria floribunda ),

wiciokrzew ( Lonicera ). Łodygi charakteryzują się

wydłużeniem strefy wzrostu, długimi międzywęźla-

mi, silnym zmniejszeniem liści w kierunku wierz-

chołkowym.

gicznie mają różnorodne pochodzenie. Mogą być

przekształconymi pędami, np. winorośl ( Vitis ),

winobluszcz ( Parthenocissus ); liśćmi, np. groszek

( Lathyrus ), groch ( Pisum ); lub przylistkami, np. smi-

laks ( Smilax ), kolcowój ( Lycium ). Wąsy mogą owi-

jać się na podporze albo przyrastać do niej specjal-

nymi ssawkami (przylgami). Osobliwą właściwoś-

cią wąsów jest ich wrażliwość na dotyk twardych,

chropowatych powierzchni powodujący wygięcie

ich w kierunku podpór (gaptotropizm). Wąsy są

z reguły liczne i mocne. Silne wąsy wykonujące

ruchy wijące ma winorośl. Wąsy niektórych roślin

nie wykonują ruchów wijących, po zetknięciu się

z twardą, płaską powierzchnią tworzą przylgi i zwi-

jają się spiralnie przyciągając pęd do podpory, np.

winobluszcz. Wąsy powstałe przez całkowite przeo-

brażenie blaszki liściowej posiada np. Lathyrus

aphaca . Czynności asymilacyjne przejęły duże,

strzałkowate przylistki. Zdarza się, że tylko górna

część liścia zamienia się w wąs, tak jest u wielu

motylkowatych czy u egzotycznej gloriozy.

pnącza czepiające się podpór za pomocą wą-

sów – wąsy to twory walcowatego kształtu, zwyk-

le rozgałęzione, przypominające łodygę. Morfolo-

– 96 –

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: