ZESPÓŁ CIASNOTY ŚRÓDCZASZKOWEJ
HIPERTENSIO INTRACRANIALIS
1. M. Schimer „Neurochirurgia”
6. H. Weiner „Neurologia”
· częściej z przyczyn pozamózgowych
ETIOLOGIA:
· przyczyny pozamózgowe :
- choroby serca ze ¯ rzutu minutowego
- nadciśnienie tetnicze (encefalopatia nadciśnieniowa)
- stany przebiegające z bardzo niskim ciśnieniem krwi doprowadzającym do niedotlenienia mózgu
- zakażenia ogólnoustrojowe :
® posocznica
® czerwonka, dur brzuszny itp.
- zatrucia :
® endogenne : niedomoga wątroby, nerek, trzustki, stany hipoglikemiczne, zatrucia ciążowe itp.
® egzogenne : środki nasenne, alkohol, metale ciężkie (ołów, arsen), tlenek węgla itp.
- procesy alergiczne :
® choroba posurowicza
® obrzęk Quinckego
® encefalopatia poszczepienna
- zaburzenia endokrynologiczne :
® przełom nadnerczowy
® hepatotyreoza
® nagłe odstawienie przewlekle podawanych kortykosteroidów
· przyczyny mózgowe :
- ostra i przewlekła niedomoga krążenia mózgowego :
® udary niedokrwienne
® udary krwotoczne i krwawienie podpajęczynówkowe
- ostre i przewlekłe zakażenia układu nerwowego
- urazy czaszkowo – mózgowe
® stłuczenie mózgu
® krwiaki przymózgowe
® wodniaki, torbiele
- nowotwory pierwotne i przerzutowe
- pasożyty
- stany padaczkowe
PATOGENEZA:
· wewnątrz jamy czaszki :
- mózg i opony (80%)
- płyn mózgowo – rdzeniowy (10%)
® 120 – 180 ml
- krew w naczyniach (10%)
® ok. 100 ml
· reguła Monro – Kelliego :
- suma objętości mózgu, płynu mózgowo – rdzeniowego i krwi w jamie czaszki
jest wielkością stała
- objętości 1 z wyżej wymienionych czynników powoduje ¯ objętości pozostałych
- ciśnienie wewnątrzczaszkowe jest wielkością dynamiczną wynikającą z wzajemnych
relacji między objętością mózgu, wytwarzaniem i wchłanianiem PMR i ilością krwi
krążącej w danej chwili
- w warunkach prawidłowych przestrzenie wewnątrzczaszkowe zajęte przez płyn
mózgowo – rdzeniowy i krążącą krew mają połączenie z przedziałami
zewnątrzczaszkowymi, co umożliwia wyrównanie ciśnienia w wąskich granicach
regulacja
szybka długotrwała
(wymaga czasu)
przemieszczenie części ¯ wytwarzania i wchłaniania
płynu do okołordzeniowej płynu mózgowo - rdzeniowego
przestrzeni podpajęczynówkowej
(5-10 ml)
może skompensować niewielki
mózgowej objętości krwi krążącej
( mózgowego przepływu krwi, krwiak),
lub masy mózgu
znaczenie przy procesach
wolno postępujących
(np. guzy w obrębie jamy czaszki)
- wyczerpanie mechanizmów regulacyjnych (załamanie mechanizmów regulacyjnych)
prowadzi do ciśnienia śródczaszkowego
- objętość mózgowa krwi (CBV) zależy od przepływu mózgowego krwi (CBF)
· mózgowy przepływ krwi (CBF) :
- w warunkach fizjologicznych 15% rzutu minutowego serca (700 – 900 ml/min)
- prawidłowo jest wypadkową średniego RR (MAP), średniego ciśnienia
śródczaszkowego (MICP) i mózgowego oporu naczyniowego (CVR)
CBF = MAP – MICP / CVR
MAP – MICP = mózgowe ciśnienie perfuzyjne (CPP)
- przy zachowanej autoregulacji i stałym średnim ciśnieniu śródczaszkowym
mózgowy przepływ krwi jest utrzymany na stałym poziomie mimo wahań
średniego RR w granicach fizjologicznych między 50, a 150 mmHg
- utrzymanie stałego poziomu przepływu możliwe jest dzięki zmianom mózgowego
oporu naczyniowego w odpowiedzi na zmiany RR
® RR ® oporu ® mózgowy przepływ krwi nie zmienia się (pod warunkiem,
że MICP jest na stałym poziomie)
® pCO2 ® ¯ oporu ® mózgowego przepływu krwi
® ¯ pCO2 (hiperwentylacja) ® oporu ® ¯ mózgowego przepływu krwi
- utrata mechanizmu autoregulacji naczyń mózgowych (regionalna, lub uogólniona):
® każda zmiana mózgowego ciśnienia perfuzyjnego pociąga za sobą
zmianę mózgowego przepływy krwi
® zmiany RR w krążeniu systemowym wywołują zmiany mózgowego
ciśnienia perfuzyjnego i mózgowego przepływy krwi
- prawidłowe ciśnienie śródczaszkowe wynosi w pozycji leżącej na wysokości otworu
Monro 5 – 15 mmHg (6 – 20 cmH2O), a u dzieci 0 – 10 mmHg
® > 20 mmHg – patologia
- puls mózgu :
® rytmiczne wahania ciśnienia śródczaszkowego zgodne z rytmem oddechowym i rytmem pracy serca
® kaszel powoduje ciśnienia śródpłucnego co upośledza żylny powrót krwi
z wnętrza czaszki ® objętości mógowej krwi powoduje chwilowy
ciśnienia śródczaszkowego
· obrzęk mózgu :
- odpowiedź mózgu na uszkodzenie, niezależnie od charakteru
- załamanie homeostazy ustrojowej bez względu na przyczynę prowadzi do zespołu wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego, który poprzez objętości mózgu powoduje ciasnotę śródczaszkową
- maksymalny obrzęk 24 – 48 h od zadziałania czynnika sprawczego
-uraz czaszkowo – mózgowy -niedokrwienie mózgu
-krwotok śródmózgowy -hipoksja
-guzy, ropnie -uogólniona hipertermia
-encefalopatia nadciśnieniowa -zatrucia (Pb, Hg, rozp. organiczne)
-zawał mózgu -zab. metaboliczne :
-zapalenie opon i mózgu (śpiączka cukrzycowa, wątrobowa,
mocznicowa)
-pierwotny obrzęk naczyniopochodny
OBRZĘK NACZYNIOPOCHODNY OBRZĘK CYTOTOKSYCZNY
niedostateczny przepływ mózgowy krwi nagromadzenie we wnętrzu komórki
toksycznych metabolitów
uszkodzenie bariery krew/mózg uszkodzenie błony komórkowej
bogaty w białko płyn przesiękowy potas ucieka z komórki, a napływa
przechodzi do przestrzeni międzykom. sód i woda
tk. mózgowej (gł. istota biała)
...
MMikulicz