Przyczyny zgonów.doc

PRZYCZYNY ZGONÓW.

1.      Choroby układu krążenia,

2.      Nowotwory,

3.      Urazy,

4.      Zatrucia przypadkowe, samobójcze, zawodowe,

Toksykologia to nauka o truciznach (toxicon?)

Trucizna to każda substancja (stała, płynna, gazowa), która po wprowadzeniu do organizmu zakłóca jego funkcje życiowe.

W pewnych warunkach prawie każdy lek może stać się trucizną zależnie od dawki, drogi wprowadzenia, stanu zdrowia osoby przyjmującej lek i wielu innych czynników.

Rys historyczny:

Definicja trucizny wg Paracalusa:

„Sola dosis facit venerum”- „wszystko jest trucizną i nic nią nie jest. Dawka decyduje tylko, czy coś nie jest trucizną.”

Toksykologia teoretyczna dzieli się na:

·        Ogólną – zajmującą się definicją podstawowych pojęć, tj. trucizna, zatrucie itd.

·        Szczegółową – bada i opisuje trucizny,

·        Doświadczalną – opracowuje modele badawcze i zajmuje się śledzeniem losu trucizn w organizmie,

Toksykologia stosowana (praktyczna) obejmuje:

·        Toksykologia kliniczna – dyscyplina medyczna diagnozująca i lecząca zatrucia,

·        Toksykologia sądowo – lekarska, – czyli ekspertyza i opiniowanie,

O przeżyciu decydują:

·        Dawka wchłonięta,

·        Szybkość wchłaniania i eliminacji trucizny,

·        Droga wprowadzenia do organizmu,

·        Rozpuszczalność,

·        Stężenie trucizny,

·        Indywidualne cechy ustroju,

Większość zatruć przypadkowych (30%) dotyczy małych dzieci, spowodowane są nieodpowiednio zabezpieczonymi, ogólnodostępnymi środkami chemicznymi i lekami.

Zatrucia dorosłych:

·        Ekspozycja trucizn w czasie pracy (5%),

·        Tentament suicidi (65%) – samobójcze,

o       Leki (nasenne, uspakajające, psychotropowe),

o       Alkohole (etanol, metanol, glikole),

o       Gazy (tlenek węgla),

·        Śmiertelność 1%,

·        Najczęściej wystarczają klasyczne metody terapeutyczne,

Dawka ma zasadnicze znaczenie w definicji trucizny:

·        Dawka toksyczna (dosis toxica) jest to ilość substancji, która po wchłonięciu do organizmu wywołuje efekt toksyczny.

·        Dawka śmiertelna (dosis letalis) jest to ilość substancji powodująca śmierć organizmu po jednorazowym podaniu.

·        Drugim bardzo ważnym pojęciem jest stężenie – ilość obecna w medium podlegającym badaniu.

Podział trucizn:

1.      Pod względem toksyczności,

2.      Podział ze względu na zmiany w organizmie,

Trucizny powodujące wyraźne zmiany:

·        Działające miejscowo – kwasy, ługi, brom – powodują martwicę tkanek,

·        Miąższowe – metale, sole metali ciężkich – uszkadzają nerki, wątrobę, serce,

Trucizny mogące nie wywoływać wyraźnych zmian:

·        Lotne – działają na ośrodkowy układ nerwowy – rozpuszczalniki, alkohole,

·        Krew, – CO, cyjanki, fenole, leki, narkotyki,

O toksyczności swoistej i odległych skutkach działania różnych związków chemicznych świadczą:

·        Choroby nowotworowe,

·        Zmiany genetyczne,

·        Uszkodzenie immunologiczne,

·        Zaburzenia psychiczne,

·        Wady rozwojowe,

Ekspozycja (narażenie):

Fizyczny kontakt żywego organizmu z czynnikiem chemicznym, fizycznym lub biologicznym, wyrażony stężeniem lub natężeniem i czasem trwania.

Podczas narażenia może dojść do pobrania substancji chemicznej, a następnie jej wchłonięcia, które określa dawka wchłonięta. Obecność w próbkach materiału biologicznego może być dowodem narażenia.

Efekt:

Każda biologiczna zmiana w organizmie, narządzie lub tkance spowodowana lub związana z narażeniem na substancją chemiczną.

Efekt szkodliwy:

Nieodwracalna zmiana biologiczna, skutek narażenia (czynnościowa, morfologiczna),

Skutki zatrucia:

·        Miejscowe,

·        Uogólnione – systemowe,

Mogą również być:

·        Łagodne (nudności, wymioty),

·        Ostre – poważne (zaburzenia oddychania, zaburzenia rytmu serca),

Dawka – ilość podana trucizny,

Stężenie – ilość trucizny obecna w medium,

Stężenie krytyczne w komórce – stężenie, przy którym zachodzą zmiany czynnościowe komórki odwracalne lub nieodwracalne, niepożądane lub szkodliwe,

Narząd krytyczny – narząd, który jako pierwszy osiąga stężenie krytyczne substancji toksycznej,

Drogi skażenia:

·        Spożycie (przewód pokarmowy) – dzieci, samobójcy, alkoholicy,

·        Iniekcja – narkomani, ukąszenia, użądlenia,

·        Inhalacja – gazy, pary, aerozole,

·        Absorbcja (skóra) – związki fosfoorganiczne,

Ostre zatrucie:

Stan spowodowany nagłym wchłonięciem substancji, która w wyniku swoistych właściwości toksodynamicznych powoduje ciężkie zaburzenia czynności organizmu do jego śmierci włącznie.

1