38.doc

38.ŻYCIE I TWÓRCZOŚĆ L. VAN BEETHOVENA

q       ŻYCIE: ur. 1770 w Bonn, zm.1827 w Wiedniu, pochodzi z rodziny flamandzkiej, grał na instrumentach klawiszowych, organach i skrzypcach, od 1779r. uczył się gry na fortepianie, klawesynie, organach i kompozycji i Christiana Gottloba Neefe, w 1784 r. został muzykiem dworu bońskiego, po śmierci matki 1787r. spadłu na niego obowiązki rodzinne, w 1792 r. wyjechał do Wiednia, gdzie pozostał do końca życia, przez krótki czas był uczniem Haydna, działał jako pianista i kompozytor, w latach 1794-1796 wystąpiły objawy choroby uszu i tracenia słuchu, w latach 1796-1798 odbywał podróże do Norymbergi, Pragi, Drezna, Berlina, Bratysławy, zyskiwał przyjaźń znakomitych rodów, w latach 1800-1814 był okresem największego rozkwitu twórczego, powstało wówczas 8 symfonii, znaczące dzieła orkiestrowe, kameralne i fortepianowe, odbywały się premiery dzieł symfonicznych, fortepianowych i opery Fidelio, stan słuchu się pogarszał, w 1802 r. napisał „testament heiligenstadzki”, w którym wyjaśnia przyczyny swojego postępowania i zapewnia o kontynuowaniu pracy kompozytorskiej, w 1814 r. odbyła się z okazji trwającego kongresu Wiedeńskiego uroczysta akademia z występem Beethovena, osiągnął szczyt powodzenia i sławy, w 1815 r. wystąpił po raz ostatni jako pianista na cesarskim dworze w Wiedniu, prowadził on tzw. „zeszyty korespondencyjne”, gdyż już nie słyszał;

þ     TWÓRCZOŚĆ-

o       I OKRES DO 1800: 9 wariacji na klawesyn, 24 wariacje na klawesyn lub fortepian, wariacje na fortepian, sonaty fortepian, sonatiny fortepianowe , I koncert fortepian C-dur, II koncert fortepianowy B-dur, tria, kwartety smyczkowe, sonaty, pieśni i arie z towarzyszeniem fortepianu;

o       II OKRES OD 1800 DO 1814: sonaty fortepianowe od op.22 do op.90, 32 wariacje na temat własny- c-moll, 15 wariacji Es-dur z fugą, III, IV i V koncert fortepianowy, potrójny koncert C-dur na fortepian, skrzypce i wiolonczelę, Fantazja c-moll na fortepian, chór i orkiestrę, romans G-dur na skrzypce, koncert skrzypcowy D-dur, Symfonie od I do VIII, uwertury do opery Fidelio, uwertury koncertowe: Egmont Coriolan, Zwycięstwo Wellingtona, Ruiny Aten, Król Stefan, kwartety smyczkowe, kantata „Cisza morska i szczęśliwa podróż”, oratorium „Chrystus na Górze Oliwnej”, oper Fidelio, msza C-dur;

o       III OKRES TWÓRCZOŚCI OD 1814: sonaty fortepianowe, inne utwory fortepianowe: bagatela, wariacje, polonez, walce, ecossaise, kwartety smyczkowe, wiele pieśni m.in. cykl 6 pieśni „Do ukochanej w oddali”, Missa solemnis D-dur, IX Symfonia d-moll;

þ     Cechy twórczości: w I okresie dominuje muzyka fortepianowa i kameralna, widać początkowo wpływ Haydna i Mozarta, stosuje w muzyce fortepianowej nowe środki techniczne i muzyczne; w II okresie twórczości: w sonatach fortepianowych wzrasta rola pracy tematycznej w przetworzeniu, nie zawsze cykl sonatowy rozpoczyna allegro sonatowe, wzbogaca fakturę fortepianową, wprowadza scherzo w miejsce menueta, fortepian zyskuje cechy orkiestrowe, w muzyce symfonicznej uzyskuje nowe elementy harmoniczne, dynamiczne, figuracje melodyczne i rolę poszczególnych grup instrumentów, w symfonii też wprowadza scherzo zamiast menueta, stosuje polifonie i czasem zwiększa orkiestrę, w koncertach fortepianowych zwiększa rolę orkiestry, istotny koncert V rozpoczynający się kadencją; w III okresie: w ostatnich sonatach fortepianowych  pojawia się element liryczny, a w finałach stosuje technikę fugowaną, symfonizacja faktury fortepianowej, w IX symfonii przeznaczonej na głosy solowe, chór i orkiestrę Beethoven zwiększa skład orkiestry, missa solemnis jest mszą symfoniczną.

þ     Twórczość Beethovena jest bardzo nowatorska i obejmuje wszystkie kategorie dzieła muzycznego: formę, fakturę i wyraz; zaawansowanie faktury wyraża się w stosowaniu rozmaitych zależności pomiędzy głosami, dużym zagęszczeniu brzmienia i intensywności zmian harmonicznych, harmonia jest skomplikowana, można mówić o symbolice tonacji (np. Es-dur- bohaterstwo, c-moll – dramatyzm); Beethoven tworzył na granicy dwóch stuleci, w okresie wielkiego przełomu stylistycznego, którego sam też był autorem, w ostatnim okresie twórczości tworzył równolegle z kompozytorami, których określamy jako kompozytorzy romantyczni, Beethoven zmarł w 1827r, a Weber  w 1826, a Schubert w 1828.