Pratchett Terry - Nauka Świata Dysku 03 - Zegarek Darwina.pdf - Pratchett Terry - aunsylvieux

Tego samego autora polecamy

KOLOR MAGII

BLASK FANTASTYCZNY

RÓWNOUMAGICZNIENIE

MORT

CZARODZICIELSTWO

ERYK

TRZY WIEDŹMY

PIRAMIDY

STRAŻ! STRAŻ!

RUCHOME OBRAZKI

NAUKA ŚWIATA DYSKU I i II

KOSIARZ

WYPRAWA CZAROWNIC

POMNIEJSZE BÓSTWA

PANOWIE I DAMY

ZBROJNI

MUZYKA DUSZY

MASKARADA

OSTATNI BOHATER

ZADZIWIAJĄCY MAURYCY I JEGO

UCZONE SZCZURY

NA GLINIANYCH NOGACH

WIEDŹMIKOŁAJ

WOLNI CIUTLUDZIE

BOGOWIE, HONOR,

ANKH-MORPORK

OSTATNI KONTYNENT

CARPE JUGULUM

PIĄTY ELEFANT

PRAWDA

ZŁODZIEJ CZASU

ZIMISTRZ

STRAŻ NOCNA

POTWORNY REGIMENT

PIEKŁO POCZTOWE

CIEKAWE CZASY

IAN STEWART

TERRY PRATCHETT

JACK COHEN

Nauka Świata Dysku III

ZEGAREK DARWINA

W kwestii świata Kuli

Świat Dysku jest realny. Działa tak, jak powinny działać światy. Owszem,

jest płaski i płynie przez kosmos na grzbietach czterech słoni stojących

na skorupie gigantycznego żółwia, ale rozważmy alternatywy. Rozważmy

na przykład świat kulisty, zaledwie skorupkę na piekle roztopionych skał

i żelaza. Świat przypadkowy, zbudowany z resztek starych gwiazd, sied-

lisko życia, które jednak w bardzo nieżyciowy sposób bywa regularnie

wycinane z jego powierzchni przez lód, gaz, powodzie albo latające skały

pędzące z szybkością 30 000 kilometrów na godzinę.

Taki nieprawdopodobny świat, a także cały otaczający go kosmos,

został rzeczywiście przypadkowo stworzony przez magów Niewidocznego

Uniwersytetu*. Dziekan Niewidocznego Uniwersytetu zdestabilizował

pierwotny firmament, majstrując przy nim bezmyślnie i być może,

stając się źródłem wierzeń - o ile ludzka pamięć sięga do cząstek sub-

subsubsubatomowych - że dokonał tego ktoś z brodą.

Nieskończonych rozmiarów wewnątrz, ale mający około stopy śred-

nicy na zewnątrz, wszechświat zawierający Kulę przechowywany jest

obecnie w szklanej kuli na Niewidocznym Uniwersytecie, gdzie stał się

źródłem wielkiego zainteresowania i troski.

Przede wszystkim jednak troski. Ponieważ, co niepokojące, wcale

nie zawiera narrativum.

Narrativum nie jest pierwiastkiem w powszechnie uznanym sensie. To ra-

czej atrybut każdego innego pierwiastka, zmieniający go-w sensie okulty-

stycznym - w molekuły. Żelazo zawiera nie tylko żelazo, ale też historię żelaza,

tę jego część, która gwarantuje, że nadal pozostanie żelazem, że ma do wy-

konania zadanie żelaza i że nie jest - na przykład - serem. Bez narrativum

kosmos nie ma żadnej historii, żadnego celu, żadnego przeznaczenia.

* Najwybitniejsza szkoła magii na Dysku, ale o tym wszyscy z pewnością już

wiedzą.

N AUKA Ś WIATA D YSKU

Mimo to, zgodnie z odwieczną zasadą „Jako w górze, tak i na dole",

kaleki wszechświat Kuli na pewnym poziomie usiłuje wykreować własne

narrativum. Żelazo szuka innego żelaza. Różne elementy tego wszech-

świata wirują. Wobec nieobecności jakichkolwiek bogów mogących

stworzyć życie, życie zdołało jakoś, wbrew wszelkim przeciwieństwom,

stworzyć się samo. A jednak ludzie, który wyewoluowali na planecie,

w głębi duszy wierzą, że istnieje coś takiego jak bogowie, magia, kos-

miczne przeznaczenie oraz szanse jedne na milion, które jednak spełniają

się w dziewięciu przypadkach na dziesięć. Szukają w świecie historii,

do których opowiedzenia, niestety, światu brakuje możliwości.

Magowie czują się temu trochę winni, więc kilka razy interweniowali

w historię Kuli, kiedy odnosili wrażenie, że ten świat zboczył z właściwej

ścieżki. Zachęcili ryby (czy też rybopodobne stworzenia), by opuściły

morza, odwiedzali protocywilizacje potomków dinozaurów i krabów,

rozpaczali, że zlodowacenia i spadające komety tak często niszczą wyższe

formy życia, aż w końcu znaleźli pewne małpy mające obsesję na punkcie

seksu, ale uczące się szybko - zwłaszcza jeśli przedmiot nauki miał jakiś

związek z seksem lub można go było, przy znacznej dozie pomysłowości,

doprowadzić do związku z seksem. I znowu magowie interweniowali, ucząc

je, że ogień nie służy do uprawiania z nim seksu, oraz ogólnie zachęcając

do opuszczenia planety przed następnym wielkim wymieraniem.

Podczas tych działań kierował nimi HEX, magiczna maszyna myśląca

NU, niezwykle potężna, a wobec świata Kuli - z punktu widzenia HEX-a bę-

dącego zaledwie subprocedurą Świata Dysku - także bardziej cierpliwa.

Magowie uważają, że wszystko załatwili. Małpy poznają swój per-

manentnie zagrożony świat dzięki swego rodzaju technomancji, zwanej

nauką, i mają jeszcze szansę na ucieczkę przed mroźną katastrofą.

A jednak...

Najlepiej ułożone plany charakteryzuje to, że nieczęsto zawodzą.

Zawodzą tylko czasami, jako że były - o czym już wspomniano - najlepiej

ułożone. Natomiast plany układane przez magów, którzy do pomiesz-

czenia z Kulą wpadają nagle, krzyczą bez przerwy, usiłują rozwiązać

wszystko do obiadu i liczą na szczęście... Cóż, takie plany... takie plany

załamują się niemal natychmiast.

W świecie Kuli istnieje pewien rodzaj narrativum, jeśli go dobrze

poszukać.

Na Dysku narrativum ryby mówi jej, że jest rybą, była rybą i nadal

będzie rybą. Na Kuli coś wewnątrz ryby mówi jej, że jest rybą, była

rybą... i kiedyś stanie się czymś innym...

...co niewykluczone.

Wszelkie inne sprawy

Padał deszcz. To oczywiście dobrze dla dżdżownic.

Przez strużki ściekające po szybie Karol Darwin wyglądał na ogród.

Dżdżownice, tysiące dżdżownic pod ciepłym deszczem, zmieniających

osady zimy w ił, budujących glebę. Jakie to... wygodne.

Pługi boże, pomyślał i skrzywił się boleśnie. Teraz dręczyły go

boże brony. Dziwne, że szum deszczu tak bardzo przypomina szepty

ludzi...

I wtedy zauważył chrząszcza, który wspinał się po wewnętrznej

stronie okna - błękitnozielony tropikalny klejnot.

Jakiś inny wyżej bębnił bezsilnie o szybę.

Jeden wylądował Darwinowi na głowie.

Brzęczenie i szum skrzydełek słychać było w całym pokoju. Darwin

jak zaczarowany obejrzał się na lśniącą chmurę w kącie. Zaczynała

nabierać kształtów...

* * *

Uniwersytetowi zawsze opłaca się mieć Coś Bardzo Wielkiego. Zaj-

muje ono młodszych pracowników, dając ulgę tym starszym (zwłaszcza

jeśli CBW usytuowane jest w pewnej odległości od centrum nauczania),

oraz zużywa dużo pieniędzy, które w przeciwnym razie leżałyby tylko

i sprawiały kłopoty lub były wykorzystane przez wydział socjologii albo,

prawdopodobnie, jedno i drugie. Pomaga także przesunąć bariery i nie

ma większego znaczenia jakie konkretnie, ponieważ - co potwierdzi

każdy badacz - ważne jest przesuwanie, a nie bariera.

Dobrze też, jeśli to większe CBW niż u innych, a w szczególności - gdy

chodzi o Niewidoczny Uniwersytet, najwspanialszą uczelnię magiczną świa-

ta - jeśli jest większe, niż budują ci dranie z college'u w Miedziczole.

Pratchett Terry - Nauka Świata Dysku 03 - Zegarek Darwina.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: