medycyna_19_wieku_nowozytna.pdf

Dr med. Andrzej Grzybowski, Zakład Historii Nauk Medycznych, AM w Poznaniu

MEDYCYNA CZASÓW NOWOŻYTNYCH

Pozytywizm Comte’ a

Auguste Comte (1798 – 1857)

9 Nazywając swa filozofię „pozytywną” chciał powiedzieć, że zajmuje się wyłącznie

rzeczami rzeczywistymi, pożytecznymi, pewnymi i ścisłymi

9 Wyróżnił trzy etapy ludzkości:

9 okres teleologiczny - człowiek wierzy w supranaturalizm

9 okres metafizyczny – przyjmuje różne siły np. siłę chemiczną, siłę życiową,

prasiłę, praistotę, jakąś „przyrodę”

9 okres pozytywny – ludzkość opiera swą wiedzę wyłącznie na

doświadczeniu

9 Hasło nauki pozytywnej: „ wiedza jest na to, ażeby przewidywać” ( savoir pour

prevoir )

Medycyna francuska początków XIX w.

Rozwój konfrontacji kliniczno – morfologicznych

Ksawery Bichat ( 1771 – 1802)

9 Wykładał anatomię , fizjologię i chirurgię

9 Wykazywał na dużym materiale dowodowym znaczenie zmian

i badań anatomicznych dla rozwoju i poznawania chorób

9 Pierwszy wprowadził pojęcie tkanki – tissu ; może być uważany za twórcę histologii

9 Wykazywał, że choroba przenosi się wzdłuż tkanek, błon surowiczych, tkanki

włóknistej, czym można wyjaśnić tzw. sympatię narządów w różnych stanach

chorobowych

9 Powstaje anatomia patologiczna i fizjologia eksperymentalna

Perkusja i auskultacja

Jean N. Corvisart (1755 – 1821)

9 Profesor kliniki „wewnętrznej”

9 Lekarz nadworny Napoleona

9 Ogłosił francuski przekład dzieła Auenbruggera na temat metody opukiwania klatki

piersiowej, uzupełniając go wynikami swojego doświadczenia

9 Dzięki Corvisartowi metoda opukiwania weszła na stałe do diagnostyki chorób

wewnętrznych

Rene Laennec (1781- 1826)

9 Profesor medycyny w Paryżu

9 Anatomopatolog

9 Opisał zmiany w gruźlicy, pozostawił dokładny obraz odoskrzelowego zapalenia

gruźliczego płuc (świeże ognisko - „żabi skrzek”) oraz marskości zanikowej

wątroby ( cirrhosis hepatis Laenneci )

9 W 1819 r. ogłosił dzieło „ O osłuchiwaniu ”

9 Pierwsze stetoskopy

www.lek2002.prv.pl

Dr med. Andrzej Grzybowski, Zakład Historii Nauk Medycznych, AM w Poznaniu

9 Powstał nowy sposób myślenia lekarskiego : zestawienie stwierdzonych przez

lekarza objawów ze zmianami anatomicznymi, jakie podejrzewał on, a

następnie potwierdził na zwłokach

Józef Dietl (1804 – 1878)

9 Przedstawiciel Młodszej Szkoły Wiedeńskiej

9 Medycyna jest nauką przyrodniczą, której celem jest poznanie człowieka

9 Należy odrzucić wszelkie środki empiryczne, które wg Dietla, nie mają żadnej

wartości

9 Leczenie należy pozostawić naturze; zadaniem lekarza jest nie szkodzić

9 W 1849 r. wydał pracę o upustach krwi w zapaleniu płuc

9 Prowadził badania nad kołtunem

Nihilizm terapeutyczny „Młodszej Szkoły Wiedeńskiej”

Carl Rokitansky (1804 – 1878)

9 Znakomity anatomopatolog

9 Twórca „Młodszej Szkoły Wiedeńskiej”

9 Istotą choroby jest zmiana anatomiczna, którą może naprawić tylko natura

9 Wcześniejsza nauka o lekach – materia medica nie ma naukowego uzasadnienia,

więc nie ma sensu jej stosować

9 Odnowił humoralną teorię choroby - zmiany chorobowe powstają wskutek

skażenia (‘krasis’ – skaza) krwi

9 Uważał, że „tam, gdzie anatomia nie mogła odkryć żadnych zmian

organicznych, należy oczekiwać wyjaśnień od przyszłych badaczy w

zakresie chorób krwi i układu nerwowego”

Josef Skoda (1804 – 1878)

9 Kierował wiedeńską kliniką wiedeńską

9 Zajmował się chorobami płuc i serca

9 Stał na stanowisku, że „ Najlepsze, co można uczynić w chorobach

wewnętrznych, to nic nie robić.(…) My możemy rozpoznać, opisać i

zrozumieć chorobę, ale nie możemy nawet myśleć o możliwości wpływania

na nią jakimiś środkami.”

9 Takie przekonanie otwierało drogę wyznawcom homeopatii

Ferdinad Hebra (1816 – 1880)

9 Asystent kliniki wewnętrznej Skody

9 Pierwszy profesor dermatologii na uniwersytecie Wiedeńskim

9 Uczynił dermatologię odrębną specjalnością naukową

9 Współpracował z nim Alfred Biesiadzki, kierownik katedry anatomii patologicznej

UJ, który pierwszy publikował prace z histopatologii skóry

Odkrycie komórki roślinnej i zwierzęcej

Matthias J. Schleiden (1804 – 1881)

9 Profesor botaniki w Jenie

www.lek2002.prv.pl

Sceptycyzm terapeutyczny. Walka z upustami krwi

Dr med. Andrzej Grzybowski, Zakład Historii Nauk Medycznych, AM w Poznaniu

9 W 1838r. odkrył, że wszystkie organizmy roślinne zbudowane są z komórek -

podstawowych, najprostszych elementów strukturalnych i funkcjonalnych

Theodor Schwann (1810 - 1882)

9 Profesor zoologii i anatomii w Louvain

9 W 1839r. odkrył komórkę zwierzęcą

9 Stworzył teorię komórkową , wg której wszystkie organizmy żywe składają się z

„żywych bryłek” otoczonych błoną i wypełnionych cieczą z pływającym w niej

jądrem

9 Teoria ta, dawała podstawy do stworzenia poglądu o wspólnym pochodzeniu

całego świata ożywionego

Podstawy ścisłej obserwacji eksperymentalnej

Johannes Muller (1801 – 1858)

9 Profesor anatomii w Bonn oraz anatomii i fizjologii w Berlinie

9 Po raz pierwszy zastosował w fizjologii eksperymentalnej nie tylko doświadczenie i

obserwacje, ale także badania mikroskopowe i chemiczne, uwzględniał dane z

zakresu fizyki

ipsychologii

9 Podał różnice między wydalaniem a wydzielaniem, podał prawo swoistej energii

zmysłów, opisał embriogenezę układu nerwowego

9 Stwierdził pęcznienie i pękanie erytrocytów w roztworach NaCl, opisał guz liściasty

sutka

9 Wydał dzieło „Handbuch der Physiologie des Menschen fur Vorlesungen”

Hermann L. Helmholtz (1821 – 1894)

9 Jeden z najwybitniejszych umysłów XIX w.

9 Profesor fizjologii, patologii, anatomii i fizyki

9 Rozwinął matematyczne prawo Mayera o zachowaniu energii

9 W fizjologii udowodnił, że ważnym źródłem ciepła zwierzęcego są skurcze

mięśniowe

9 Wprowadził do okulistyki oftalmoskop służący badaniom siatkówki oka, opisał

teorie akomodacji, rozwinął teorie widzenia barwnego oraz optyki fizjologicznej

Jacob Henle (1809 – 1885)

9 Prowadził badania w zakresie anatomii

9 W 1839r. ogłosił swoje najsłynniejsze odkrycie – opis mikroskopowy pętli w

kształcie litery U w miąższu nerki, części kanalika moczowego, zwanej obecnie

pętlą Henlego

9 Wraz z Williamem Bowmanem przyczynił się do powstania pojęcia nefronu

9 Opisał też włókna mięśniowe w ścianach arterioli

Robert Remak (1815 – 1865)

9 Histolog pochodzący z Poznania

9 Profesor uniwersytetu w Berlinie

9 Opisał akson, czyli wypustkę osiową komórki nerwowej, włókna nerwowe

bezrdzenne oraz odkrył zwoje nerwowe w sercu

Claude Bernard (1813 – 1878)

9 Profesor fizjologii ogólnej w paryskiej Sorbonie i w College de France

www.lek2002.prv.pl

Dr med. Andrzej Grzybowski, Zakład Historii Nauk Medycznych, AM w Poznaniu

9 Mistrz eksperymentu, odkrywca wielu zjawisk fizjologicznych, twórca nowych

działów fizjologii i farmakologii doświadczalnej jako osobnej dyscypliny medycznej

oraz autor założeń metodologicznych

9 Odkrył czynności trawienne trzustki(1846), wykazał, że zarzucanie treści jelitowej

do przewodu trzustkowego wywołuje ostry stan zapalny

9 Odkrył zdolność wątroby do syntezy i gromadzenia glikogenu

9 Wprowadził termin wydzielanie wewnętrzne

9 W 1859r. odkrył, że wszystkie procesy zachodzące w żywym organizmie zmierzają

do utrzymania stałości środowiska

9 W metodologii pracy badawczej wyróżniał cztery podstawowe warunki:

9 Właściwa podstawa psychiczna badacza

9 Prowadzenie badań tylko w celu kontroli, nigdy nie dla potwierdzenia własnej

idei

9 Tzw. dubium naukowe – zasada niepewności wobec obserwacji

9 Traktowanie nietypowego zjawiska jako ważnego, rzadkiego, nieznanego dotąd

faktu, a nie tylko wyjątku

Teoria ewolucji Darwina

Karol Darwin (1809 – 1882)

9 Badacz angielski

9 Jego nauka opierała się na poglądach materialistów

9 Wydał w 1859r. dzieło „ O pochodzeniu gatunków ”

9 Wykazał, że wszystkie gatunki zwierząt i roślin pochodzą od jednej praformy , a

różnice między gatunkami pochodzą stąd, że osobniki, przystosowując się w ciągu

milionów lat do zmieniającego się środowiska, rozwijały lub traciły stopniowo

narządy, które im w życiu były potrzebne lub niepotrzebne

9 Za czynniki zmienności gatunków w przyrodzie uważał walkę

o byt, dobór naturalny i dobór płciowy

9 Celowość w budowie istot żywych jest tylko lepszym przystosowaniem do życia

9 Człowiek stoi na najwyższym szczeblu drabiny ewolucyjnej, ale pochodzi od

pramałpy i niczym się nie różni od świata zwierzęcego

Patologia komórkowa

Rudolf L. Virchow (1821 – 1902)

9 Ustanowił pogląd, że jedyną nosicielką życia jest komórka

9 Organizm ludzki składa się z niezliczonej liczby komórek

9 Wszystkie komórki łączą się ze sobą za pośrednictwem układu nerwowego i

krwionośnego tworząc całość

9 Komórka powstaje tylko z komórki – omnis cellula e cellula, , jest podstawą biologiczną

wszystkich procesów fizjologicznych i patologicznych

9 „Soki” są tylko wydzieliną komórek

9 Cechą życia jest pobudliwość

9 Jego poglądy nazwano neowitalizmem

Rozwój neurofizjologii

Iwan Pawłow (1849 – 1936)

www.lek2002.prv.pl

Dr med. Andrzej Grzybowski, Zakład Historii Nauk Medycznych, AM w Poznaniu

9 Profesor farmakologii i fizjologii w Akademii Wojskowo – Medycznej w

Petersburgu

9 Badał ośrodkowy układ nerwowy

9 Wg jego teorii czynności ustroju są nie tylko wykształcone w procesie

filogenetycznym, ale również są utrwalane z pokolenia na pokolenie

9 Wyróżnił odruchy warunkowe i bezwarunkowe

9 Opisał dwa systemy sygnalizacyjne układu nerwowego:

9 Jest wspólny dla człowieka i zwierząt; zapewnia sprawność czynności

somatycznych i prostych funkcji psychicznych

9 Istnieje tylko u człowieka; związany jest z myśleniem abstrakcyjnym i mową

9 Zaproponował teorię etiopatogenezy nerwic wegetatywnych

Drobnoustrojowa teoria chorób. Walka z gorączką połogową

Ignaz Ph. Semmelweis (1818 – 1865)

9 Asystent kliniki położniczej w Wiedniu

9 Na podstawie materiału statystycznego w 1847 r. wykazał, że przyczyną gorączki

połogowej było nie mycie rąk po wykonaniu sekcji zwłok i przeniesienie

drobnoustrojów na organizm położnicy

9 Swoich poglądów próbował dowieść za pomocą eksperymentu na królicach

9 Najważniejsza rolę w historii tego odkrycia, obok obserwacji własnej, rozumowaniu

przez analogię, dobra statystyka

Louis Pasteur (1822 – 1895)

9 Profesor chemii w Strasburgu

9 Łączył w sobie genialny umysł z wielką szlachetnością, patriota

9 Odkrył dwie odmiany optyczne kwasu winowego

9 Stworzył teorię biologicznej fermentacji

9 Odkrył wiele drobnoustrojów wywołujących fermentacje i gnicie

9 Obalił teorie samorództwa

9 Wskazał metody chroniące wino od zepsucia (pasteryzacja)

9 Badania nad piwem

9 Badania nad choroba jedwabników

9 Etiologia chorób zakaźnych u ludzi i zwierząt

9 Szczepienia przeciw wściekliźnie ludzi pokąsanych przez wściekłe zwierzęta

9 Szczepienia przeciw wąglikowi i cholerze

Odkrycia Roberta Kocha

Robert Koch (1843 – 1910)

9 Drugi obok Pasteura twórca mikrobiologii i założyciel nowożytnej nauki o

chorobach zakaźnych

9 Pierwszy opisał zarodniki pałeczki wąglika Bacillus anthracis , ich rolę i

wytrzymałość – wprowadził do bakteriologii nowy dział o zarodnikach

9 Do badań bakteriologicznych wprowadził pożywki stałe i barwniki anilinowe

9 Odkrył prątka gruźlicy w 1882, przecinkowca cholery w 1884

9 Pracował nad gruźlicą i sposobem jej leczenia ( tuberkulina )

9 Zajmował się dżumą i malarią

www.lek2002.prv.pl

Początki bakteriologii

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: