Rozdział 10 - PRAWNE FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI
POJĘCIE I RODZAJE PRAWNYCH FORM DZIAŁANIA ADMINISTRACJI
PRAWNE FORMA DZIAŁANIA ADMINISTRACJI to określony przepisem prawa typ konkretnej czynności organu administracyjnego; dopuszczony prawem środek zastosowany przez administrację dla załatwienia określonej sprawy; brak definicji legalnej.
à określenie prawnych form działania administracji jest możliwe na podstawie analizy treści aktów normatywnych.
à prawodawca nakładając na administrację publ. obowiązek realizacji różnorodnych zadań , nie zawsze określa formę ich urzeczywistnienia à organ musi dokonać wyboru
METODY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI – styl rozwiązywania spraw danego typu; polityka stosowania prawnych form działania przez administrację
1. PRZEKONYWANIA
2. PRZYMUSU
3. PODEJMOWANIA DZIAŁALNOŚCI PREWENCYJNEJ
4. ODDZIAŁYWANIA EKONOMICZNEGO
5. CYWILISTYCZNĄ
6. GENERALNEGO ROZWIĄZYWANIA ZAGADNIENIA
7. ROZWIĄZYWANIA SEKWENCYJNEGO I CZĄSTKOWEGO
KLASYFIKACJE PRAWNYCH FORM DZIAŁANIA
q J. Starościak – rozpatrywane w kategoriach działania
- sfera zewnętrzna – działanie organów adm. wobec osób i jednostek organizacyjnych nie powiązanych z organem działającym służbową podległością
§ stanowienie ogólnie obowiązujących przepisów
§ wydawanie aktów administracyjnych
§ zawieranie porozumień administracyjnych
§ zawieranie umów
§ prowadzenie działalności społeczno – organizatorskiej
§ wykonywanie czynności materialno - technicznych
- sfera wewnętrzna – działalność organu w ramach organizacyjnych określonego zespołu organów adm.
§ akty generalne stosowania prawa
§ polecenia służbowe
§ czynności materialno – techniczne
q W. Dawidowicz - rozpatrywane w kategoriach prawa
- formy stanowienia prawa przez podmioty administracji państwowej
§ akty normatywne typu rozporządzenie
§ zarządzenie
§ zarządzenie porządkowe
§ statuty
§ regulaminy
§ ...
- formy stosowania prawa
§ akt adm.
§ postanowienie
§ akt nadzoru
- formy przestrzegania prawa przez podmioty administracji państwowej
§ czynności przewidziane w procedurach kontrolnych
q T. Kuta – kryterium władztwa
- działania władcze – tj. takie , w toku których organ administrujący może posłużyć się władztwem państwowym tj. możność zastosowania przymusu.
- działania niewładcze – tj. takie, które nie posiadają cechy władczości; brak znacznej nadrzędności organu adm. [nawet równość podmiotów stosunku prawnego]
- czynności faktyczne - jak np. prowadzenie kartotek, wydawanie zaświadczeń
q J. Borkowski
- formy działania, które z samego ich założenia i celu kształtują stosunki prawne np. poprzez akty administracyjne
- wydawanie aktów administracyjnych
- działania o charakterze cywilnoprawnym
- formy działania, podejmowane w celu kształtowania stanu faktycznego lub stanu prawnego wskutek tworzenia faktów, a nie przez zawiązywanie stosunków prawnych
- czynności materialno - techniczne (jak np.
wydawanie zaświadczeń)
q A. Błaś
- formy działań o charakterze wykonawczym , podejmowane na podstawie konkretnych przepisów prawa adm. Materialnego, ustrojowego i procesowego
- akt administracyjny
- częściowo – akt normatywny administracji
- formy działań o charakterze twórczym, podejmowane na podstawie i w granicach prawa; duży udział samodzielności organu; minimum koniecznej regulacji to normy prawa ustrojowego określającego kompetencję organu do działania
- formy działań faktycznych
- umowy cywilnoprawne i publicznoprawne
q Z. Niewiadomski – 2 grupy działań służących realizacji zadań
- prawne – podejmowane na podstawie konkretnych norm upoważniających; mogą mieć charakter:
- publicznoprawny
§ działania jednostronne organów administracji publicznej – gdy możliwość jednostronnego władczego kształtowania sytuacji adresatów oraz obowiązek podporządkowania się im pod sankcją zastosowania przez organ przymusu państwowego; charakteryzuje się nierównorzędnością podmiotów
§ działania dwustronne organów administracji publicznej – jak porozumienia administracyjne czy umowy cywilne; nierównorzędność podmiotów jest eliminowana albo ulega osłabieniu
- prywatnoprawny
- faktyczne - to działania organizatorskie, podejmowane w zakresie zadań i kompetencji danego organu; wystarczającą dla nich podstawą jest ogólna norma kompetencyjna
q z. Niewiadomski – 2 podział;
- formy działania zewnętrzne
§ akt normatywny
§ akt administracyjny
§ przyrzeczenie administracyjne
§ umowa
§ porozumienie administracyjne
§ działania materialne
- formy działania wewnętrzne
§ polecenie służbowe
§ czynności planistyczne
§ czynności techniczno – wykonawcze
- władcza forma działania administracji
- ma zastosowanie zarówno w sferze wewnętrznej jak i zewnętrznej
- może mieć charakter powszechnie obowiązujący jak również obowiązywać jedynie w sferze wewnętrznej. administracji
- wydawany w oparciu o podstawę prawną. Upoważnienie to:
- zawarte jest w ustawach (i w podustawowych aktach normatywnych à tylko gdy dotyczy działań w sferze wewnętrznej)
- ma charakter fakultatywny bądź obligatoryjny
- musi wyraźnie upoważniać określony organ administracji publicznej do wydania danego aktu normatywnego w określonej przedmiotowo dziedzinie
- wyjątek: akty normatywne zawierające przepisy porządkowe wydawane przez adm. lokalną mogą być oparte na klauzuli generalnej
- najczęściej ma charakter generalno – abstrakcyjny à skierowany jest do generalnie określonego adresata (wskazane są jego cechy) w abstrakcyjnie określonej sytuacji (ma charakter powtarzalny); nie ulega skonsumowaniu w wyniku jednorazowego działania, lecz ma zastosowanie zawsze jeżeli zaistnieje określona w nim sytuacja
- może przybrać formy jak: rozporządzenie, zarządzenie i uchwała
- jednak nie każde zarządzenie czy uchwała jest aktem normatywnym, lecz może stanowić także akt jednostkowo -konkretny
- akty normatywne administracji o charakterze wewnętrznym
- wydawane na podstawie norm kompetencyjnych zawartych w ustawach jak i normatywnych aktach podustawowych
- ich przedmiotem nie mogą być prawa i obowiązki obywateli
- dotyczą kwestii wewnętrznych administracji (jak organizacja pracy, koordynacja i kontrola wewnętrzna czy sprawowanie kierownictwa)
- należy do władczych form działania administracji
- od aktów normatywnych różnią się tym, że nie służą tworzeniu nowych norm prawnych lecz stosowaniu prawa, zawierając wskazówki interpretacyjne dotyczące norm obowiązujących. Ich rola sprowadza się do ustalenia sposobu stosowania tych norm
- podstawa prawna do ich wydawania zawarta jest zarówno w ustawach jak i podustawowych aktach normatywnych
- są aktami kierownictwa wewnętrznego w administracji, obowiązują tylko w sferze wewnętrznej tj. wiążą tylko podmioty połączone więzią organizacyjno – hierarchiczną
- do tej kategorii należą: okólniki, wytyczne pisma okólne, instrukcje, wyjaśnienia
- nie jest dopuszczalne interpretowanie rozporządzenia przy pomocy wyjaśnień organów administracji które wydały rozporządzenie dokonywane w formie aktów tzw. prawa powielaczowego (jak np. okólniki, pisma okólne itd.), zwłaszcza zaś gdy przepisy rozporządzenia dotyczą praw lub obowiązków obywateli
- najczęściej stosowana prawna forma działania administracji
- poprzez tą formę kształtowana jest w sposób władczy sytuacja osób fiz. i prawnych w sprawach indywidualnych
- nauka o akcie administracyjnym pojawiła się we Francji w XIX w
- jest to oparta na obowiązujących przepisach prawa czynność organu wykonującego administrację publiczną, kształtująca w sposób prawnie wiążący sytuację adresata aktu, wskazanego w nim w sposób konkretny w indywidualnej sprawie
- wydany na podstawie prawa i w celu wykonania obowiązującego prawa à powinien pochodzić od organu właściwego rzeczowo i miejscowo; mieć podstawę prawną w przepisach prawa materialnego (podstawą może być tylko przepis zawarty w ustawie/ akcie wykonawczym wydanym na podstawie i w ramach upoważnienia zawartego w ustawie); mieć prawem wymaganą formę; być wydany zgodnie z odpowiednią procedurą(kpa z 1960)
- jest to czynność administracyjno-prawna ponieważ bezpośrednio tworzy przekształca albo znosi stosunek prawny
- ma charakter władczy; kształtuje sytuację adresata w sposób prawnie wiążący; organ władczo i jednostronnie rozstrzyga o prawach i obowiązkach konkretnego adresata
- akty administracji mogą wywierać skutki zarówno w sferze prawa administracyjnego jak i innych dziedzinach prawa à p. cywilne; finansowe
- władczość jest cechą odróżniającą akt administracyjne od umowy, w której występuje równorzędność stron
- jest aktem stosowania prawa à tym różni się od orzeczenia, że organ wydający akt jest stroną stosunku prawnego i może działać z urzędu
KLASYFIKACJE AKTÓW ADMINISTRACYJNYCH
...
prawozaoczne