{950}{1028}WĘDRÓWKI Z BESTIAMI {1125}{1221}Przez 40 milionów lat|na równinach Ameryki Południowej {1225}{1350}panowała budzšca|przerażenie grupa drapieżników... {1425}{1520}trafnie nazwana Ptakami Grozy. {1800}{1916}Jednak niedawno nastšpiła zasadnicza zmiana. {1925}{1996}Pojawił się nowy gatunek zabójcy, {2000}{2137}wystarczajšco okrutny|aby sterroryzować nawet Ptaki Grozy. {2375}{2474}Smilodon,|legendarny szablozębny. {2550}{2646}Najpotężniejszy kot wszystkich czasów. {2650}{2731}S Z A B L O Z Ę B N E {2825}{2911}PARAGWAJ|Milion lat temu {3000}{3071}Nie ma takiego drugiego|stworzenia jak tygrys szablozębny. {3075}{3146}Poprawna nazwa tych|bestii to "szablozębne koty", {3150}{3221}Występowały w wielu różnorodnych gatunkach. {3225}{3296}Największy, ponad 300 kilogramowy, jest on: {3300}{3371}Smilodon, co znaczy "zšb-ostrze". {3375}{3421}Pochodzš z Ameryki Północnej, {3425}{3521}a zawędrowały do Ameryki Południowej|dwa miliony lat temu. {3525}{3621}Odkšd zostały dominujšcymi drapieżnikami|zmieniła się równowaga rodowiska. {3625}{3696}Żyjš w niewielkich, rodzinnych grupach.|To jest historia trzech dramatycznych miesięcy {3700}{3771}w życiu jednej z nich, rzšdzonej przez siedmioletniego samca, {3775}{3850}zwanego Półzębem. {3875}{3971}Już na samym poczštku|Półzšb ma kłopoty. {3975}{4082}Pojawiły się dwa|rywalizujšce samce... {4175}{4261}chcš go pozbawić władzy. {4550}{4646}Terytorium Półzęba obejmuje ponad|sto kilometrów kwadratowych stepu {4650}{4721}na jednym|z najdziwniejszych kontynentów na Ziemi. {4725}{4821}Odkšd 30 milionów lat|temu Ameryka Południowa {4825}{4896}odłšczyła od Antarktydy,|została całkowicie odizolowana od wiata. {4900}{4971}W rezultacie kontynent|zamieszkujš wyjštkowe zwierzęta. {4975}{5021}Takie osobliwoci jak Doedicurus, {5025}{5145}krewny pancerników,|jednak wielkoci samochodu. {5175}{5246}Nawet duże stada|rolinożerców wyglšdajš egzotycznie. {5250}{5346}Na przykład ten Macrauchenia nie jest|spokrewniony z żadnym ze współczesnych ssaków. {5350}{5446}Oczywicie wystepujš też rodzime drapieżniki- {5450}{5521}nielotne Ptaki Grozy. {5525}{5621}Te trzymetrowe olbrzymy to Phorusrhacosy. {5625}{5696}Kiedy,|na skutek dryfowania kontynentu, {5700}{5771}doszło do zderzenia z Amerykš Północnš, {5775}{5846}odosobnienie tych zwierzšt dobiegło końca. {5850}{5896}Przez lšdowy pomost|przybyły nowe gatunki ssaków, {5900}{5971}by skolonizować ten egzotyczny lšd. {5975}{6092}Życie już nigdy nie będzie takie jak dawniej. {6150}{6196}Wród przybyszów były także koty. {6200}{6271}Przedtem żaden z nich nigdy nie|zawitał do Ameryki Południowej. {6275}{6395}Obecnie na równinach panujš jednak szablozębne. {6425}{6496}Półzšb przejšł klan trzy lata temu, {6500}{6571}łamišc przy tym jednš szablę. {6575}{6696}Aktualnie grupa składa się z czterech|dorosłych samic i ich potomstwa. {6700}{6793}Wszystkie sš dziećmi Półzęba. {6850}{6871}Podczas swoich rzšdów, {6875}{6973}Półzšb był wyzwany wiele razy... {7050}{7121}ale żadne z nich|nie było tak poważne jak to. {7125}{7221}Dwa rywalizujšce samce wtargnęły|w głšb jego terytorium. {7225}{7321}Reakcja, jak zwykle,|jest natychmiastowa... {7325}{7466}Jednak na przeciwko siebie ma|współpracujšcych ze sobš braci. {7500}{7571}Nawet jak na Smilodona, {7575}{7621}Półzšb jest potężnych rozmiarów, {7625}{7696}lecz jak dotšd nie walczył|z dwoma przeciwnikami jednoczenie. {7700}{7799}Tym razem nie ma większych szans. {7975}{8046}Samice odczytały nadchodzšce|sygnały i zaczęły wycofać się - {8050}{8176}ich najważniejszym|zadaniem jest ochrona potomstwa. {8250}{8346}Walki mogš być brutalne,|a Półzšb ma najwięcej do stracenia - {8350}{8485}nie tylko władztwo nad rodem,|ale, być może, także życie. {9050}{9221}Dla braci nie jest równorzędnym przeciwnikiem.|Zrozumiawszy to, Półzšb popiesznie wycofuje się. {9225}{9271}Uniknšł przynajmniej poważynych obrażeń, {9275}{9346}ale to dopiero poczštek jego problemów. {9350}{9484}Życie samotnego samca to|bezlitosna walka o przetrwanie. {9650}{9746}Półzšb nie musiał sam zdobywać|pożywienia przez trzy lata. {9750}{9846}W grupie polowały za niego samice. {9850}{9946}Wyrzutek z bogatych pastwisk,|kontrolowanych teraz przez braci, {9950}{10046}podšża do lasu|na obrzeżach starego terytorium, {10050}{10146}gdzie musi nauczyć się jak przetrwać. {10150}{10221}Jak wielu mu podobnych, ma niewielkie szanse. {10225}{10346}Doedicurusy, na ten przykład,|sš nie tylko dobrze opancerzone, ale i ogromne. {10350}{10421}To sš starożytni krewni pancerników, {10425}{10524}jednak ważš prawie 300 razy tyle. {10625}{10696}Nabjana ćwiekami narol na ich|ogonie może ważyć nawet do 40 kg - {10700}{10771}tyle co kula armatnia. {10775}{10846}Samce używajš tej strasznej defensywnej broni, {10850}{10896}głównie do walk o samice, {10900}{10999}chcšc zmusić rywala do uległoci. {11075}{11212}Przegrywajšcy kończy czasem|nie tylko ze zdruzgotanš dumš. {11375}{11464}W klanie narasta napięcie. {11475}{11546}Samice, kiedy majš potomstwo, {11550}{11648}nie dopuszczajš do siebie braci. {11775}{11886}Pokonanie Półzęba, to tylko częć batali. {11950}{12021}Jeli bracia chcš|zdobyć pełnš władzę nad rodem, {12025}{12117}muszš zabić wszystkie młode. {12250}{12345}Tymczasem Półzšb w poszukiwaniu|jedzenia wchodzi coraz głębiej w las, {12349}{12463}ale to zadanie staje się coraz trudniejsze. {12474}{12570}W gęstym poszyciu znalazł|azyl jeszcze jeden kolos - leniwiec, {12574}{12676}ale nie jest to zwyczajny leniwiec. {12699}{12745}To Megatherium - {12749}{12836}olbrzymi leniwiec lšdowy. {12849}{12870}Ma ogromne pazury, {12874}{12945}od nosa do ogona mierzy szeć metrów, {12949}{12995}i waży więcej niż słoń. {12999}{13152}Bardzo się różni od swojego|dalekiego krewniaka, leniwca nadrzewnego. {13174}{13278}Półzšb porusza się bardzo ostrożnie. {13299}{13395}Leniwiec słynie z imponujšcej obrony. {13399}{13470}Małe koci pod jego|skórš działajš jak kolczuga. {13474}{13594}Dorosłe osobniki sš praktycznie niezniszczalne. {13624}{13737}Półzšb mšdrze obchodzi go szerokim łukiem. {13999}{14131}Minęło kilka tygodni,|pora deszczowa trwa już na dobre. {14174}{14220}Samice zrobiły wszystko co w ich mocy, {14224}{14295}ale tylko dwoje potomków|Półzęba zdołało przetrwać. {14299}{14406}Samce sš dla nich cišgłym zagrożeniem. {14449}{14545}Bracia spędzajš dużo|czasu patrolujšc nowe terytorium, {14549}{14693}oznaczajšc granice swoim zapachem,|ku przestrodze innym samcom. {14824}{14920}Nie zaatakujš młodych,|kiedy w pobliżu jest ich matka. {14924}{14995}Jednak ta musi je opucić,|by udać się na polowanie. {14999}{15070}W tym czasie kociaki sš|w największym niebezpieczeństwie. {15074}{15199}Matka chroni je więc,|ukrywajšc w gęstym poszyciu. {15299}{15345}Podczas nieobecoci samic, {15349}{15475}bracia znaleli się|niebezpiecznie blisko kryjówki. {15524}{15625}Życie tych młodych wisi na włosku. {15649}{15765}Ich jedynš szansš jest pozostanie bez ruchu. {16274}{16370}Na równinach spotkać można liczne stada Macraucheni. {16374}{16520}Unikalne stworzenia Ameryki Południowej,|ostatnie ze swojego rodzaju. {16524}{16629}Stanowiš pierwszy cel dla Smilodonów. {16949}{17020}Macrauchenia sš szybkimi|i ostrożnymi zwierzętami. {17024}{17070}Smilodony muszš wykazać się wyjštkowš cierpliwociš, {17074}{17145}aby dostać się wystarczajšco blisko zdobyczy. {17149}{17270}Samice polujš wspólnie,|posuwajšc się wolno naprzód, zastawiajšc pułapkę. {17274}{17345}Osaczajš to stado już od dwóch godzin. {17349}{17445}Stopniowo rozdzielajš się, dominujšca samica zatacza szeroki łuk {17449}{17536}próbujšc otoczyć zdobycz. {17549}{17645}Smilodony sš potężnymi zabójcami,|zdolnymi do nagłych przyspieszeń, {17649}{17720}ale nie sš przystosowane do długich pogoni. {17724}{17868}Jeli nie podejdš wystarczajšco blisko,|nie majš żadnych szans. {18299}{18427}Jeden fałszywy ruch|i będš musiały zaczynać od nowa. {18899}{19027}Dominujšca samica|kieruje stado wprost na pozostałe. {19899}{19945}Wybrawszy cel, {19949}{20024}koty otaczajš go. {20299}{20395}Macrauchenie sš nieprawdopodobnie zwotne - {20399}{20516}ofiary kluczš,|wybijajšc z rytmu cigajšcych. {20549}{20595}Ale włanie dlatego|Smilodony polujš w grupach. {20599}{20700}Drugi kot powala ofiarę na ziemię. {21074}{21170}O dziwo,|w trakcie walki o opanowanie zdobyczy, {21174}{21330}nie używajš swoich sławnych zębów.|Przez przypadek mogły by się złamać. {21374}{21420}Na poczštku starajš się ciężarem swoich ciał {21424}{21537}przycisnšć do ziemi zmagajšce się zwierzę. {21649}{21798}Dopiero kiedy ofiara jest|całkowicie pokonanna, w ruch idš szable. {21874}{21945}Sš to niezwykle precyzyjne|i efektywne narzędzia mordu. {21949}{22045}Ich zęby równoczenie tamujš obieg krwi {22049}{22095}i dławiš tchawicę. {22099}{22145}Jedno ugryzienie i zwierzę jest martwe. {22149}{22245}Jednak nie wszystko jest takie proste. {22249}{22345}miercionone 20 centymetrowe szable sš bardzo kruche. {22349}{22395}Smilodony nie mogš gryć koci, {22399}{22495}mogš zjeć tylko mięsiste częci zdobyczy. {22499}{22595}To jest wielkie marnotrawstwo,|co, co nie ujdzie uwadze {22599}{22718}innych mięsożerców występujšcych na równinach. {22874}{22945}Ptaki Grozy nie przepuszczš żadnej okazji. {22949}{23020}Zostały wyparte z pozycji najpotężniejszych drapieżników, {23024}{23168}ale dzięki kotom,|szybko znalazły nowe możliwoci przetrwania . {23499}{23620}Smilodon może zjeć tyle,|na ile pozwolš mu szable. {23624}{23720}Kiedy samice odchodzš,|ptaki dojadajš resztki. {23724}{23845}Ameryka Południowa nie jest jedynym miejscem|gdzie Ptaki Grozy dobrze siebie radzš. {23849}{23920}Kiedy tylko otworzyło się przejcie|do Ameryki Północnej, ptaki były {23924}{23995}jednymi z niewielu stworzeń,|które pomylnie zadomowiły się na północy. {2...
izebel