Cykle koniunkturalne
Koniunktura gospodarcza- całokształt zmian aktywności gospodarczej danego kraju lub obszaru gospodarczego.
Cechą gospodarki rynkowej jest jej nierównomierny rozwój (niestabilność), co przejawia się w postaci okresowych wzrostów lub spadków aktywności gospodarczej, które nazywane są wahaniami gospodarczymi.
Najczęściej wyróżnia się 4 rodzaje wahań gospodarczych:
· Zmiany długookresowe (inaczej tendencje długookresowe) zwane trendami;
· Wahania sezonowe wynikające ze zmiany pór roku- występują w ciągu roku kalendarzowego;
· Wahania przypadkowe (nieregularne) powodowane czynnikami losowymi, np. wojny, kataklizmy itp.
· Wahania koniunkturalne (cykliczne)-regularne- powtarzają się co pewien okres.
Poniżej zostaną bardziej szczegółowo omówione wahania koniunkturalne.
Wahania koniunkturalne to okresowe wzrosty i spadki aktywności gospodarczej przejawiające się jako wahania poziomu produkcji i zatrudnienia wokół długookresowej linii trendu.
Po II wojnie światowej na skutek interwencjonizmu państwowego wprowadzonego w wielu krajach nastąpiło „spłaszczenie” cykli koniunkturalnych oraz zmniejszenie liczby faz cyklu koniunkturalnego. Cykl koniunkturalny od tego czasu przejawia się zazwyczaj jako okresy przyspieszonego lub zwolnionego tempa wzrostu gospodarczego (przy dodatnim tempie wzrostu).
Charakterystyka cykli koniunkturalnych
Punkty zwrotne cyklu-punkty, w których aktywność gospodarcza zmienia kierunek:
· Dolny punkt zwrotny- symbolizuje najniższy poziom produkcji w danym cyklu-oznacza koniec spadku, a początek wzrostu produkcji;
· Górny punkt zwrotny- oznacza największemu poziomowi produkcji w danym cyklu i jednocześnie koniec wzrostu i początek spadku produkcji.
Czas trwania cyklu (długość cyklu)- odległość pomiędzy dwoma kolejnymi górnymi lub dwoma kolejnymi dolnymi punktami zwrotnymi.
Amplituda wahań wokół trendu- rozpiętość poziomu produkcji w dolnym i górnym punkcie zwrotnym.
Fazy cyklu-okresy pomiędzy punktami zwrotnymi. Istnieje wiele klasyfikacji faz cyklu koniunkturalnego-jedną z najczęściej cytowanych jes podział cyklu na 4 fazy: kryzys, depresja, ożywienie, rozkwit.
· Kryzys- gwałtowne załamanie koniunktury, na skutek pojawienia się nadprodukcji (w gospodarce rynkowej);
· Depresja- okres ograniczania produkcji oraz stabilizacji lub spadku cen;
· Ożywienie- ponowny wzrost produkcji i odnowienie aparatu wytwórczego;
· Rozkwit- okres intensywnego inwestowania, co przyczynia się do dalszego wzrostu produkcji.
Na skutek interwencjonizmu państwowego po II wojnie światowej nastąpiła deformacja cyklu koniunkturalnego, czyli nastąpiło jego spłaszczenie: zmniejszyła się amplituda wahań oraz nie występują gwałtowne załamania gospodarcze. Najczęściej, zamiast czterech, wymienia się 2 fazy cyklu koniunkturalnego: okres ożywienia (przyspieszenie tempa wzrostu rzeczywistego PKB)i okres recesji Spowolnienie tempa wzrostu rzeczywistego PKB- raczej nie występują okresy absolutnego spadku – PKB cały czas rośnie wolniej lub szybciej ale nie ulega obniżeniu).
Rodzaje cykli koniunkturalnych
Ze względu na kryterium czasu trwania pełnego cyklu koniunkturalnego wyróżniono następujące podstawowe rodzaje cykli:
· Cykl Kondratiewa;
· Cykl Juglara;
· Cykl Kitchina.
Cykl Kondratiewa, inaczej cykl długi to regularne tendencje w rozwoju gospodarki trwające średnio 50- 60 lat. Trzy pierwsze cykle Kondratiew wyróżnił dla okresu 1790-1920, każdy z tych cykli charakteryzował się fazą wzrostu i fazą spadku.
Najważniejszymi przyczynami występowania tych cykli były:
· Zmiany w technice produkcji;
· Wojny i rewolucje;
· Włączenie nowych krajów do gospodarki światowej.
Cykl Juglara, zwany inaczej cyklem klasycznym lub cyklem głównym występował z pewną regularnością przed II wojną światową i trwał średnio ok. 8 lat.
Jako główną przyczynę wywołującą te cykle wskazano:
· Regularne zmiany wyposażenia technicznego produkcji (kapitału trwałego).
Cykl Kitchina (tzw. Cykl mniejszy)- trwał ok.3,5 roku, a główną przyczyną ich występowania są zmiany poziomu zapasów.
1
Za1014