Klaudia Ścigała

grupa VIII

DEGRADACJA GEOTECHNICZNA

DEGRADACJA GLEBY - spadek żyzności gleby polegający na obniżeniu ilości i jakości próchnicy w glebie, wymywaniu kationów zasadowych (gł. wapnia, magnezu i potasu), zakwaszeniu gleby i zniszczeniu jej struktury. Degradacja gleby jest wywoływana zmianami klimatu, ingerencją człowieka w środowisko biologiczne prowadzącą do tzw. stepowienia (przez wycinanie lasów). Degradacja wywołana jest także obniżeniem poziomu wód gruntowych, rabunkową gospodarką rolną oraz innymi zabiegami agrotechnicznymi (np. nawożeniem organicznym).

W strefach intensywnego oddziaływania przemysłu przetwórczo – wydobywczego degradacja może się objawiać w formie geotechnicznej degradacji gleb. Degradacja geotechniczna gleby powoduje zewnętrzne zmiany na powierzchni ziemi, czyli zniekształcenia rzeźby terenu. Występuje ona na terenie całego kraju, lecz w największej koncentracji na terenach górniczych, budowlanych i miejskich. Zmiany te mogą dotyczyć zniekształceń w rzeźbie terenu w wyniku działalności górnictwa odkrywkowego i podziemnego w obrębie którego odbywa się wydobycie surowców. Zmiany te dotyczą również budownictwa wodnego, drogowego, kolejnictwa lub też mogą być spowodowane zakładaniem instalacji podziemnych (gazociągi, rurociągi, wodociągi, przewody elektryczne i telefoniczne). Do przyczyn degradacji geotechnicznej należą również:

- budowa magazynów i placów składowych,

- budowa ferm zwierząt gospodarskich,

- budowa szlaków komunikacji pieszej, kołowej i lotniczej oraz innych form,

- budownictwo wodno – ściekowe

- składowanie odpadów górniczych, hutniczych, chemicznych i miejskich,

Przekształcenia te powodują trwale lub czasowe przekształcenie pokrywy glebowej, a także zmieniają ukształtowanie rzeźby powierzchni oraz strukturę gleby. Powodują także tworzenie się szczelin, lejów i innych form deformacji.

Formy degradacji geotechnicznej stanowią znaczny odsetek ogólnego areału gruntów w kraju. Powierzchniowe zmiany geotechniczne przyjmują często formy fizycznej degradacji gleb, która polega na:

- zagęszczaniu masy glebowej (polegające na zastosowaniu ciężkich maszyn i narzędzi do uprawy gleb oraz składowaniu materiałów, w wyniku tego następuje silne ugniecenie podpowierzchniowej warstwy gleby, powoduje to trwałe zniekształcenie ternu)

- pogarszaniu się struktury gleby, poprzez wadliwe uprawianie roli.

- nadmiernym odwodnieniu gruntów wywołanym lejem depresyjnym (znaczące obniżenie poziomu wód podziemnych w stosunku do naturalnego zwierciadła tych wód.)

- wadliwej melioracji czego skutkiem jest deficyt wody, (melioracja - zabieg techniczny mający na celu trwałe polepszenie zdolności produkcyjnych gleb)

- zawodnieniu (na skutek osiadania gruntów na terenach górniczych),

- oddziaływaniu zbiorników wodnych,

- a przede wszystkim polega na działaniu erozyjnym wodnym i wietrznym,

Mechaniczne zniszczenie lub uszkodzenie poziomu próchniczego gleby wiąże się ze zniekształceniem rzeźby powierzchni terenu. Wyróżnić można następujące formy niszczenie poziomu próchniczego:

- zniekształcenie budowy i miążkości gleby,

- likwidacja poziomu próchniczego,

- oraz pokrycie gruntem biologicznie nieczynnym,

Degradacja gleby w wielu przypadkach prowadzi do jej całkowitego lub bardzo silnego zniszczenia. Najczęściej gleba jest zdejmowana z powierzchni lub pokryta zostaje zwałami odpadów różnej genezy i miąższości.

Literatura:

1.      Z. Cieśliński, P. Jaworowski, E. Szczepańska: „Problemy ochrony i rekultywacji środowiska”, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2004

2.      Internetowa Encyklopedia PWN, Dostępne w World Wide Web: http://encyklopedia.pwn.pl/16135_1.html

3.      F. Maciak „Ochrona i rekultywacja środowiska”, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2003

2