TEMAT : TEATRALNE METODY PROWADZENIA ZAJĘĆ W PRZEDSZKOLU
Teatr to rodzaj sztuki, który poprzez słowo, ruch, muzykę, elementy plastyczne oddziałuje na widza w sposób szczególny. Jest źródłem przeżyć, wrażeń, kształtuje wyobrażenia, wzbogaca doświadczenia.
Edukacja teatralna wkracza w życie małego dziecka w okresie, w którym nie odróżnia ono jeszcze świata subiektywnego i obiektywnego. Dzieci, podejmując zabawy o charakterze teatralnym, robią to, ponieważ sprawia im to ogromną radość i przyjemność. Zabawy teatralne mają więc wielkie znaczenie dla rozwoju dziecka. Uczestnicząc w nich, poznają podstawowe role i sytuacje społeczne, uczą się obowiązujących norm oraz przyswajają sobie umiejętności interpretowania zachowań partnera. Zabawy w teatr dają dzieciom okazję do przebywania w upragnionym świecie fikcji oraz sposobność budzenia podziwu i zainteresowania sobą.
Zaangażowanie dziecka w zabawy teatralne sprzyja rozwijaniu mowy, która staje się wyrazista, melodyjna, właściwie akcentowana i logiczna. Udział dzieci w odtwarzaniu treści utworu skłania je do zapamiętywania tekstu, do koncentrowania uwagi, do określonej dyscypliny i kultury mówienia, do właściwego zachowania.
Zabawy w teatr rozwijają wyobraźnię, pomysłowość oraz swobodną, twórczą aktywność. Dają duże efekty w pracy terapeutycznej z dziećmi nadpobudliwymi i nieśmiałymi. Pozwalają wykazać się, wyzwolić swoja energię w ramach twórczości słownej czy ekspresji ruchowej, pobudzić inicjatywę, przyjąć określone role. Dzieci uczą się współdziałania, rozwiązywania konfliktów, przezwyciężają swój strach, aktywnie uczestnicząc w zabawie, zaspokajają swoje potrzeby społeczne tzn. bycie w grupie.
Zajęcia z zakresu edukacji teatralnej przeznaczone dla dzieci w wieku przedszkolnym powinny być prowadzone przede wszystkim metodą zabawy, która dostarcza dzieciom zadowolenia, wielu przeżyć, emocji i doświadczeń. Zadaniem nauczyciela jest wykorzystanie jej na zajęciach tak, aby była ona atrakcyjna, zaspokajała potrzeby wszystkich uczestników i rozwijała ich wszechstronnie.
Zastosowanie metod zabawowych podczas zajęć teatralnych zależy od dynamizmu konkretnej grupy i aktywności twórczej poszczególnych uczestników. Należy jednak pamiętać o różnicowaniu, uatrakcyjnianiu i fabularyzowaniu zabaw.
Zabawy z podziałem na role
Zabawy te uczą dziecko, jak za pomocą słów i ruchu zaimprowizować określoną scenkę teatralną, znaleźć się w konkretnej sytuacji scenicznej i przeprowadzić dialog z inną postacią np. różne sytuacje : u dentysty, rozmowa telefoniczna wnuczki z babcią, dialog między konduktorem a pasażerem nie mającym biletu.
Zabawy z tekstem
Mają na celu wykształcić w dzieciach umiejętność inscenizowania fragmentów znanych utworów, przysłów, wymyślonych opowieści. Pobudzają one wyobraźnie artystyczną dzieci, zachęcają do własnej aktywności twórczej, zapoznają z literaturą dziecięcą np. wybranie przysłowia i zainscenizowanie go, śpiewanie piosenki i przedstawianie jej ruchem.
Zabawy z rekwizytem
Zabawy z przedmiotem uczą dziecko podstaw gry aktorskiej z rekwizytem lub lalką na scenie. Rozwijają wyobraźnię twórczą uczestników zajęć, gdyż dają im możliwość zaistnienia w konkretnej sytuacji scenicznej, w której dowolny przedmiot również „gra” tzn. jest ożywiany przez dziecko np. ożywianie dowolnego przedmiotu przez dziecko,
Zabawy rozluźniające
Maja na celu uatrakcyjnienie zajęć, wywołanie w dzieciach uczucia odprężenia i relaksu np. skały – jedna osoba zamyka oczy, druga jest jej przewodnikiem, pozostałe dzieci ustawiają przeszkody, przewodnik za pomocą słów: w prawo, w lewo itd. Próbują przeprowadzić je na druga stronę.
Zabawy pamięciowe
Zabawy pamięciowe kształcą umiejętność gromadzenia informacji w celu ich późniejszego odtworzenia, np. ładunek statku – jedno dziecko mówi” Statek jest naładowany bananami”, drugie dodaje” Statek jest naładowany bananami i cytrynami” itd. Aż się ktoś pomyli.
Zabawy poprawiające koncentrację
Nauczyciel za pomocą zabaw na koncentrację uczy dziecko skupienia uwagi, kształci umiejętność zaangażowania uczestników zajęć w jedno konkretne zadanie, mobilizuje do poświęcania danej chwili na realizację tylko jednej sprawy, uczy się koncentrować na danym problemie, np. zwierciadło – dzieci dobierają się parami, jedno jest lustrem i pokazuje gesty, ruchy, miny – drugie naśladuje.
Zabawy integrujące
Sprzyjają powstawaniu przyjaznej atmosfery w grupie, tworzeniu poczucia bezpieczeństwa i zaufania, ułatwiają nawiązywanie kontaktów z innymi dziećmi, np. wesoły wąż – dzieci ustawią się jedno za drugim, pierwsze pokazuje jakiś ruch, pozostałe je naśladują.
Zabawy ułatwiające poznanie się
Celem tych zabaw jest poznanie imion wszystkich dzieci na zajęciach, np. krążący krasnoludek – dzieci siedzą w kole, przekazują sobie zabawkę krasnoludka mówiąc „Oto krasnoludek, dostałem go od Ali. Ja mam na imię Ola”.
Zabawy służące budowaniu scenografii
Wykonywanie określonych rzeczy np. z tkanin, pudełek, gazet
Zabawy z elementami kostiumu
Kostium do zabaw nie może ograniczać ruchów dziecka, ale ma pobudzać jego wyobraźnię i poszerzać możliwości interpretacyjne, np. buty, kapelusz, rękawiczki
Aby stworzyć podstawy do zajęć teatralnych i przyszłych spektakli, musimy podczas codziennych zajęć położyć nacisk na następujące formy pracy:
· rozmowy o codziennych sprawach
· omawianie konkretnych sytuacji, ilustracji, przedmiotów czy p9ozycji literackich
· poznanie synonimów wyrazów podczas zabaw dydaktycznych,
· układanie krótkich opowiadań ( na tematy konkretne i fantastyczne )
Podczas zajęć teatralnych nauczyciel musi zwrócić uwagę na:
* Tekst dostosowany do wieku dziecka
* Tekst jednego autora
* Pozytywne zakończenie przedstawienia
* Naturalny ruch dziecka, ale zaplanowany
* Przedstawienie nie może trwać dłużej niż 15 minut – dzieci starsze ; do 5 minut dzieci młodsze
* Stosować rekwizyty wielofunkcyjne lub wcale, żeby pobudzać wyobraźnię
* Nie wolno zmieniać płci
* Nie wolno kreować „gwiazd”- główne role proponować dzieciom z problemami
* Wprowadzać ruch
Wprowadzenia dziecka w świat teatru ma na celu przede wszystkim:
· przyczynienie się do rozwoju fizycznego i uświadomienie mu własnych możliwości fizycznych oraz budowy ciała.
· sprzyjanie rozwojowi intelektualnego i kulturalnemu.
· ułatwianie przystosowania społecznego, relacji międzyludzkich, a także eliminowanie egocentryzmu.
· rozwijanie uczuciowości, wspomaganie dojrzewania i afirmację samego siebie ( kształtowanie wrażliwości własnej i innych ).
Zabawa teatralna, łącząc te cztery postulaty, jest edukacją dziecka, gdyż uczy je:
- rozróżniania dwóch różnych typów przestrzeni: realnej i fantastycznej
- poznawanie własnego ciała
- Rozbudzania wyobraźni
- Słuchania, a zatem akceptacji tworzenia w sobie i wokół siebie strefy ciszy, która umożliwi uważne słuchanie siebie i innych
- Dyscypliny, czyli umiejętności współdziałania z innymi
- Wyrażania własnych odczuć i wzruszeń oraz dzielenia się nimi, a także rozwijania wrażliwości
Nauczyciele powinni wykorzystywać w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym różne teatralne metody zabawowe z uwagi na ich niezastąpione możliwości w edukacji najmłodszych. Wpływają one na :
* Wychowanie intelektualne – kształcą pamięć, spostrzegawczość, myślenie, uwagę, rozszerzają wiedzę dziecka o świecie, ludziach i sobie samym
* Wychowanie estetyczne – rozwijają wyobraźnię artystyczną, zachęcają do własnej aktywności twórczej
* Wychowanie społeczne – uczą współpracy, ułatwiają wzajemne poznanie się dzieci, integrują grupę
* Wychowanie moralne – kształcą umiejętność rozumienia innych ludzi, szanowania ich pomysłów, przestrzegania w zabawach pleceń nauczyciela.
LITERATURA
„Wychowanie w przedszkolu” 10/1999
„Wychowanie w przedszkolu” 4/2000
„Wychowanie w przedszkolu” 5/2000
„Zabawa w teatr”, Zofia Wójciecka
„Zabawy teatralne w przedszkolu”, D.Megrier
„Warsztaty edukacji teatralnej. Teatr dziecięcy”, B.Broszkiwicz
„Teatr w przedszkolu”, notatki z kursu DODN Wrocław
Maaja23