ZYGMUNT BAUMAN „SEN O CZYSTOŚCIE”
Idea czystości – wierni wyznawcy nie mogą jej bronić bez użycia środków przemocy (kły, katowskie topory)
Niemiecki Eudeosung według Cyntii Ozick – gest artysty, który miał usunąć skazę – tzw. Zabieg wymazania czegoś niezgodnego z harmonią obrazu.
Michael Faucoult
· Mieszczanie w rządach nazistowskich chcieli rozwiązać problem zanieczyszczenia świata przez likwidację sąsiadów, którzy psuli obraz i nie nadawali się na sąsiadów
· Statki głupców wysyłane w morze z zakazem zawijania do jakiegokolwiek portu. Za głupców uznawano ludzi umysłowo chorych- ludzie którzy postradali zmysły oznaczali „mroczny nieład, niesforny chaos”- morze, woda – symbol oczyszczenia, oddalenia (pozbycia się problemu)
IDEA CZYSTOŚCI = WIZJA DOSKONAŁEGO STANU RZECZY
· Stan taki trzeba stworzyć a potem chronić przed zagrożeniami, takimi które można sobie wyobrazić ale też takimi których nie można sobie wyobrazić
· Przyroda, natura – nie można wprowadzić rozróżnienia na rzeczy czyste i nieczyste, chybaże pojawi się interwencja człowieka np. zaśmiecanie
· Kultura – wytwór człowieka
· Potrzebna jest również ingerencja człowieka w ogóle aby można było mówić o czystości i nieczystości w przyrodzie
Czystość:
1. przebywanie rzeczy gdzieś indziej niż zagnieździłyby się one same, bez interwencji ludzkiej (ciągania, przepychania, zachęty, przemocy)
2. wizja ładu – rzeczy są tak rozmieszczone, że każda z nich znajduje się na właściwym, wyznaczonym jej miejscu- dla każdej rzeczy istnieje miejsce- bez pomocy z zewnątrz rzeczy nie zajęłyby swojego miejsca
czystość => przeciwieństwa: skaza, zmaza, nieczystość, zanieczyszczenie, plama, brud
· nie cechy własne rzeczy czyniące brudem, lecz miejsce niewłaściwe, które one zajmują w schemacie wyobrażonego ładu
· są rzeczy dla których nie ma prawowitego miejsca w ładzie, „nic czystymi ich nie uczyni”. Są to:- byty same przez się ruchliwe – zdolność dowolnego przemieszczania się
- drwią z barier granicznych i wcale nie czekająca zaproszenie czy wizy wjazdowe
- obracają w niwecz wysiłki lądotwórcze
- obnażają nietrwałość, kruchość i chybotliwość ładu
- np. muchy, karaluchy, pająki, myszy i inne „robactwo”
- nie można ich wmontować w żaden schemat ładu ponieważ ład to stan kontrolowany, wolny od niespodzianek
- byty bardziej niebezpieczne dla ładu niż „robactwo” – wędrują ukradkiem
- niezauważalne
- nadzorcy ładu czasem nie wiedzą, że wtargnęły one na obszar przez nich chroniony
- stróże porządku mogą zaniechać czujności bo będą uważać, że porządkom nic nie grozi
- kwestionują pomysł ładotwórstwa, rozwiewają nadzieje, że obszar poddany zabiegom lądotwórczym uda się ochronić przed intruzami
- zarazki, bakterie, wirusy
- przed nimi niczego nie da się zabezpieczyć, nawet pogoni za bezpieczeństwem (dążeniem do zapewnienia bezpieczeństwa)
Istnieje związek między czystością jako przestrzeganiem higieny a kruchością ustanowionego ładu.
Czystość rodzi się z podejrzenia że:
- porządek rzeczy sam się o siebie zatroszczy
- nie potrwa dłużej niż my go będziemy dostrzegać
- nie wyżyje jeśli nie będziemy o niego dbali
Ład jak tlen
- przestrzeń uporządkowana
- hierarchiczny, obliczony rozkład prawdopodobieństwa zdarzeń
- wiemy jak się zachować
- możemy postępować adekwatnie – nadzieja, że osiągniemy pożądane skutki
Wyuczone umiejętności, zapamiętane reakcje mogą prowadzić do zguby, jeśli zdarzenia wymkną się rutynie i nie będzie uzasadnionych przez procedury oczekiwań.
Wg Mary Douglas brud jest występkiem przeciw ładowi, istnieje tylko w oku widza. Nieczystość, brud to przedmiot, który trzeba usunąć jeśli chce się zachować określony układ rzeczy.
Wg Sartre w oślizgłej lepkiej substancji czai się groźba. Śliskolepka substancja ujarzmia jednostkę, pozbawia wolności i dlatego budzi lęk i wstręt.
- Kąpiel w wodzie – w każdej chwili można wyjść wytrzeć się do sucha
- Kąpiel w beczce żywicy, smoły – nie ustalilibyśmy reguł gry i nie decydowalibyśmy kiedy kąpiel zakończyć
CECHY POWSZECHNE KONDYCJI LUDZKIEJ
- Zafascynowanie czystością
- Obsesyjna walka z brudem
Każda kultura i każda epokami i mieć musi jakiś wzór czystości i jakieś sposoby przestrzegania go
Zróżnicowanie funkcji i następstw społecznych „pędu do czystości” w zależności od tego co lub kto jest jego ofiarą
- W przypadku gdy rola brudu zakłócającego harmonię ładu przypada istotom ludzkim to wtedy warunkiem utrzymania ładu jest izolacja bądź usunięcie pewnej kategorii ludzi
Alfred Schiitz – cechy ludzkiej egzystencji
- Wytwory preselekcji i reinterpretacji składają się na „wiedzę potoczną”, którą każdy z nas posługuje się w toku życia bez zastanowienia (wszyscy wkraczamy do świata niejako prefabrykowanego)
Olbrzymia liczba przedmiotów i zajść jest dla nas na tyle oczywista, że nazywany ją rzeczywistością.
Założenia „wiedzy potocznej” – wzajemność perspektyw:
- Nasze doznania są typowe
- „wymienialność punktów widzenia” – jeśli staniemy w miejscu drugiej osoby, zobaczymy i przeżyjemy dokładnie to, co ona i owa druga osoba pięknym za nadobne nam się odwzajemni
- Moralne konsekwencje – przyjmując implikuje się zarodnicze podobieństwo wszystkich istot ludzkich, a drugiemu człowiekowi przypisuje się podmiotowość o tym samym co własna charakterze – ten drugi godzi się na to, że perspektywą się odwzajemnia i zachowuje się zgodnie z tą wiarą
- Przepisy dostarczają dostatecznych i godnych zaufania wskazówek, gdy jest się w nie wyposażonym to czuje się bezpiecznie
Każdy ład ma swoje odmiany nieładu
- Ład trwały – usuwanie zanieczyszczeń odbywa się nawykowo, w sposób niemal mechaniczny, bez zastanawiania (wyłom – zaniechanie sprzątania)
Problem zachowania czystości
1. Usuwanie brudu właściwego
2. „Meta-zanieczyszczenia” – obrona przed zaniedbaniem lub osłabieniem monotonnych zabiegów o utrzymanie rzeczy w raz na zawsze ustalonej kondycji
Modele czystości wspierają jeden drugi i dewaluują w tempie na tyle zawrotnym, że kwalifikacjom sprzątających trudna za coraz to nowymi wymaganiami nadążyć.
Ładotwórstwo polega na wykrywaniu i ogłaszaniu coraz to nowych anomalii.
Świat doskonały to utopia:
- Mądrość dziś zdobyta pozostanie mądrością jutro i pojutrze
- Raz nabyte kwalifikacje życiowe zachowają na zawsze użyteczność
- Nowoczesny świat doskonały to świat bez obcych
Tendencja do deregulacji i prywatyzacji czynności związanych z utrzymaniem czystości
- Władze państwowe nie interesują się propagowaniem jednego modelu ładu, obojętność wobec sprzecznych skłóconych ze sobą modeli
- Coraz więcej sił na świecie zainteresowanych trwaniem i pogłębianiem zróżnicowania, niedookreślenia, zagmatwania i nieuporządkowania warunków życia ludzkiego
- Zmianę nastrojów wspomaga rynek – siły operujące na rynku są żywotnie zainteresowane popytem wiecznie przerastającym podaż, marzeniami rosnącymi szybciej niż możliwości ich zaspokojenia, pragnieniami pęczniejącymi w tempie uniemożliwiającym ich spełnienie, tylko w takich warunkach można liczyć na to, że żadnemu z kolejno rodzących się pożądań nie starczy czasu na skostnienie we wzór konsumpcyjny i na przeobrażenie się z siły napędowej w hamulec tworzonego obrotu.
Gdy miernikiem czystości staje się zdolność uczestnictwa w konsumpcyjnej zabawie, to ci którzy w niej nie uczestniczą stają się nieczystością której należy się pozbyć.
Wolność mierzy się wachlarzem konsumpcyjnych wyborów.
Żądania czystości konsumpcyjnego życia kierowane pod adresem władz państwowych:
Jeśli wyłączenie nieudolnych konsumentów ze społeczeństwa obywatelskiego da się osiągnąć mniejszy kosztem niż ich sprowadzenie z wygnania to lepiej przystać na banicję niż starać się przywrócić im rangę pełnoprawnych obywateli
Należy wystrzegać się nadmiernie wiernych, którzy bez zastrzeżeń przyjęli konstytucyjne założenia nowego, konsumpcyjnego ładu
- nie przyjmują żadnych ograniczeń dla zaspokojenia jednostkowych pragnień (złodzieje, włamywacze)
- samozwańczy stróże porządku i orędownicy czystego ładu (antyprzestępcze bojówki i terroryści)
4
sol4321