wycieczki po Krakowie.doc

Ścieżkami Jana Pawła II

Kraków jest jedynym miastem na świecie, w którym znajdują się miejsca związane niemal z całym życiem Jana Pawła II. Wędrując śladami Ojca Świętego, możemy lepiej zrozumieć fenomen tej niezwykłej postaci oraz jego ukochanego miasta, które zwykł nazywać „totius poloniae urbs celeberrima” – „najsławniejszym spośród polskich miast”.

Trasa Historii Podgórza

Po I rozbiorze Polski Kraków pozostał w granicach Rezczypospolitej, a Wisła stała się rzeką graniczną. Austria za konieczne uznała utworzenie na prawym brzegu nowego miasta – konkurenta, ale zarazem partnera dla Krakowa. Wybór padł na osadę Podgórze, której cesarz Józef II nadał w 1784 r. status wolnego miasta.



Trasę rozpoczynamy na moście J. Piłsudskiego, kierując się ul. Józefińską w stronę placu Bohaterów Getta. Historia Podgórza łączy się nierozerwalnie z zagładą krakowskich Żydów, dla których naziści utworzyli tu w 1941 r. getto, zlikwidowane następnie w 1943 r. Zbiory

przedstawiające krótką historię getta można obejrzeć w muzeum mieszczącym się w "Aptece pod Orłem".

Następnie udajemy się w stronę Rynku Podgórskiego, którego architektura zdominowana jest przez neogotycki kościół św. Józefa z 1909 roku. Uwagę zwraca również dawny Ratusz Podgórski wniesiony w poł. XIX w. oraz klasycystyczny zajazd "Pod Czarnym Orłem" z początku XIX w. Wspinając się na wzgórze Lasoty, mijamy kompleks KS Korona przy ul. Kalwaryjskiej. W tym miejscu do roku 1950 stały koszary, skąd 31 października 1918 roku oddział pod dowództwem por. Antoniego Stawarza wyruszył w kierunku Krakowa, rozpoczynając akcję wyzwalania miasta spod panowania austriackiego.

Mijamy następnie park im. Wojciecha Bednarskiego i stojący obok romańsko-gotycki kościółek św. Benedykta, sąsiadujący ze wzniesionym przez Austriaków fortem Twierdzy Kraków. Dochodzimy do kopca legendarnego władcy miasta księcia Kraka, położonego po drugiej stronie rozdzielonego dziś szosą wzgórza. Stąd udajemy się na tereny byłego hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Płaszów, z pomnikiem poświęconym pamięci pomordowanych.

W drodze powrotnej do centrum miasta mijamy po lewej stronie kompleks zakładu przyrodoleczniczego, założonego w 1903 roku przez Antoniego Matecznego, którego imię nosi pobliskie rondo.

Krakowski Szlak Techniki

Krakowski Szlak Techniki jest pierwszą tego typu trasą w Polsce. Trasa obejmuje 16 obiektów usytuowanych w ścisłym centrum miasta i jego bliskim sąsiedztwie, wyróżniających się ze względu na ich wyjątkowe znaczenie historyczne i architektoniczne. Reprezentują one takie dziedziny jak przemysł, transport, elektryczność i gazownictwo, ochrona przeciwpowodziowa i przeciwpożarowa.

Większość z nich została wzniesiona w XIX i XX w. przez czołowych polskich specjalistów, ale niektóre są autorstwa inżynierów zagranicznych, co czyni je częścią większego europejskiego dziedzictwa kulturalnego. Niektóre wciąż funkcjonują, inne zostały zaadaptowane do pełnienia innych funkcji. Stara zajezdnia tramwajowa, która została przekształcona w Muzeum Inżynierii Miejskiej jest główną atrakcją trasy, a znajdujące się w niej biuro informacji turystycznej zapewnia szczegółowe informacje o jej obiektach.

1. Stacja kolejowa (ul. Lubicz)
2. Browar rodziny Gőtzów (ul. Strzelecka i Lubicz)
3. Podkop Talowskiego i wiadukt kolejowy nad ul. Lubicz
4. Elektrownia teatru miejskiego (pl. Św. Ducha)
5. Kuźnia Zieleniewskich (ul. Świętego Krzyża)
6. Strażnica pożarnicza (ul. Westerplatte)
7. Wiadukt kolejowy (ul. Grzegórzecka/ul. Dietla)
8. Przepust drogowy przy ul. Miodowej
9. Elektrownia krakowska (ul. Dajwór)
10. Zabytkowa zajezdnia tramwajowa (ul. Gazowa i Św. Wawrzyńca)
11. Gazownia miejska (ul. Podgórska)
12. Most Podgórski
13. Most Piłsudskiego
14. Bulwary Wiślane
15. Elektrownia podgórska (ul. Nadwiślańska)
16. Fabryka Schindlera (ul. Lipowa)

Trasa Nowohucka

Nowa Huta – ogromny kompleks przemysłowo-mieszkaniowy w zachodniej części Krakowa – jest symbolem socjalistycznej industrializacji Polski, a zarazem symbolem oporu Polaków przeciwko władzom komunistycznym. W założeniu Nowa Huta miała być pierwszym prawdziwym, zbudowanym od podstaw miastem socjalistycznym. W tym celu w latach 50 z okolicznych wsi i miasteczek sprowadzono tysiące robotników, dla których udział w realizacji komunistycznego ideału była szansą na awansu socjalny.

Nieprzypadkowo budowę Nowej Huty umiejscowiono w sąsiedztwie Krakowa. Zgodnie z planem władz, ideały klasy robotniczej miały wyeliminować klerykalne i konserwatywne elementy obecne wciąż w świadomości mieszkańców dawnej stolicy Polski. Historia jednak obrała inny kurs. Pierwsza konfrontacja między robotnikami a władzami komunistycznymi miała miejsce w latach 60 na tle konfliktu o pozwolenie na budowę kościoła w Nowej Hucie. W latach 80 Huta stała się centrum ruchu przeciwko władzom komunistycznym, w tym samym czasie doszło również do porozumienia pomiędzy intelektualną elitą Krakowa a robotnikami z Nowej Huty. Stąd już niedaleko było do obalenia komunizmu, czego symbolem stało się zdemontowanie w 1989 r. pomnika Lenina.

Miejsca warte odwiedzenia:
1. Centrum Administracyjne Huty im. Tadeusza Sendzimira – gmach północny (ul. Ujastek 1)
2. Krzesławice – Kościół św. Jana Chrzciciela i Matki Bożej Szkaplerznej, Dworek Jana Matejki (ul. Wańkowicza 25) 3. Aleja Solidarności – fragment zabudowy Osiedla Stalowego
4. Osiedla Wandy i Willowe – zabudowa osiedla Willowego
5. Mogiła – Zespół Klasztorny 00. Cystersów (Kościół Wniebowzięcia Matki Bożej i św. Wacława i Kościół św. Bartłomieja) (ul. Klasztorna 11)
6. Szpital Specjalistyczny im. S. Żeromskiego – główny budynek szpitala (os. Na Skarpie 66)
7. Plac Centralny – zabudowa przy Placu Centralnym
8. Aleja Róż, Aleja Przyjaźni – Aleja Róż z sylwetką niezrealizowanego ratusza
9. Aleja gen. W. Andersa, ul. Ludźmierska – kino Świt (os. Teatralne 10)
10. Osiedle Teatralne i Teatr Ludowy (os. Teatralne 34)
11. Plac B. Włosika – Kościół Arka Pana

Kazimierz: Trasa zabytków żydowskich

Pierwotnie Kazimierz, którego nazwa pochodzi od imienia jego założyciela – Kazimierza Wielkiego, był odrębnym miastem. W ciągu XV w. stał się centrum dwóch kultur: chrześcijańskiej i żydowskiej. Wiele obiektów (zwłaszcza architektury sakralnej), będących świadectwem ich wspaniałości, można tu podziwiać do dziś dzień.

Trasa zabytków żydowskich zaczyna się w bardzo prężnie działającym Centrum Kultury Żydowskiej (ul. Meiselsa) i prowadzi w kierunku żydowskich świątyń – kolejno: Synagogi Tempel (ul. Miodowa) z 1862, Synagogi Kupa (ul. Warszauera) i Synagogi Izaaka (ul. Jakuba) – obie z XVII w. i wreszcie Wysokiej Synagogi (ul. Józefa) z 1590 r., najwyższej w Krakowie.

Kulminację trasy stanowi ul. Szeroka - ulica z trzema żydowskimi świątyniami, w tym tą najbardziej cenną – Starą Synagogą (Alte Schul), będącą najstarszą budowlą żydowską w Polsce, jako że jej pochodzenie datuje się na XV w. Obecnie w synagodze mieści się oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, prezentujący wystawę poświęconą historii i kulturze krakowskich Żydów. Za

renesansową Synagogą Remuh z 1557 r., jedną z trzech najstarszych w Europie, usytuowany jest historyczny kirkut – cmentarz żydowski datowany na jeszcze nawet wcześniejsze czasy (1511). Znajduje się tu grób Rabbiego Mosesa Isserlesa (zm. 1572), stanowiący cel pielgrzymek Żydów z najdalszych zakątków świata. Odwiedziwszy na koniec jeszcze XVII-wieczną Synagogę Popper, opuszczamy historyczne centrum Kazimierza, żeby zobaczyć Nowy Cmentarz Żydowski na ul. Miodowej.

Przez prawie 700 lat Kraków był domem dla ogromnej społeczności żydowskiej. Została ona unicestwiona przez II Wojnę Światową, jednakże echa tego świata wciąż są w Krakowie odczuwalne. Na Kazimierzu znajduje się teraz żydowskie centrum kulturalne, powstało mnóstwo stylowych żydowskich restauracji z koszerna kuchnią i klezmerską muzyką, a co roku w czerwcu odbywa się tu Międzynarodowy Festiwal Kultury Żydowskiej, którego wielki finał na ul. Szerokiej przyciąga tłumy młodych ludzi z Polski i zza granicy.

Droga Królewska - Najsłynniejsze zabytki Krakowa

Droga Królewska zaczyna się w kościele św. Floriana przy Placu Matejki, gdzie Rektor wraz z Senatem Uniwersytetu witali niegdyś nowego króla. Przechodzi następnie obok Barbakanu i resztek dawnych fortyfikacji miejskich i poprzez główną bramą wjazdową – Bramę Floriańską – wkracza w obręb Starego Miasta.
Przez ulicę Floriańską, gdzie możemy podziwiać szereg obiektów o ciekawej historii ( Dom Jana Matejki, hotel "Pod Różą", Jama Michalika) trasa wiedzie na Rynek Główny, największy plac średniowiecznej Europy, zdominowany przez gotycki Kościół Mariacki.

W Bazylice Mariackiej znajduje się olśniewające dzieło Wita Stwosza – największy gotycki ołtarz w Europie. Z wyższej wieży kościoła co godzinę grany jest hejnał. Niemalże naprzeciwko fasady kościoła stoi pomnik Adama Mickiewicza, będący popularnym miejscem spotkań zarówno krakowian, jak i turystów.

Centralne miejsce na Rynku zajmują Sukiennice, rzadko spotykany przykład średniowiecznej budowli od wieków służącej kupcom. Obecnie pierwsze piętro zajmuje Galeria Malarstwa Polskiego, a arkadowy parter liczne stoiska z pamiątkami i wyrobami rękodzielniczymi. Nad południową częścią Rynku góruje wieża dawnego ratusza z roztaczającym się z niej wspaniałym widokiem.

Z Rynku trasa kieruje się obok malutkiego romańskiego kościółka św. Wojciecha oraz restauracji Wierzynek w ulicę Grodzką. Po drodze na Wawel podziwiać możemy gotyckie kościoły i zespoły klasztorne Dominikanów i Franciszkanów. Ten ostatni zdobią polichromia i witraże Stanisława Wyspiańskiego. Obok kościoła widnieje Pałac Wielopolskich, dziś siedziba krakowskiego magistratu. Kontynuując spacer ul. Grodzką, odwiedzić możemy romański kościół św. Andrzeja oraz sąsiadujący z nim barokowy kościół śś. Piotra i Pawła z postaciami Apostołów na postumentach, we wnętrzu którego znajduje się grobowiec ks. Piotra Skargi, zaś parę metrów dalej ewangelicki kościół św. Marcina i kościółek św. Idziego.

Równolegle do ul. Grodzkiej biegnie prześliczna ul. Kanonicza z niedawno odnowionymi kamienicami i niepowtarzalną atmosferą. Obie ulice prowadzą prosto do stóp Wzgórza Wawelskiego – religijnego, duchowego i patriotycznego serca Polski, z Zamkiem Królewskim, który uznawany jest za jedną z najwspanialszych rezydencji renesansowych w Europie. Szczególnie oryginalna jest sala Poselska zwana także "Pod Głowami", gdyż w kasetonowym stropie znajdowały się 194 rzeźbione drewniane głowy; dziś pozostało ich już tylko 30. Najcenniejszym ze zbiorów wawelskich jest unikatowa kolekcja 137 arrasów, zdobiących komnaty wykonano we Flandrii na zamówienie króla Zygmunta II Augusta.