Analiza Sprawności Krążeniowo-oddechowej Kolarzy.pdf

ANALIZA SPRAWNOŚCI CECH KRĄŻENIOWO-

ODDECHOWYCH W ROCZNYM CYKLU

TRENINGOWYM KOLARZY

Miłosz Czuba, Adam Zając

Słowa kluczowe: kolarstwo, trening, wydolność.

Trening sportowy wywołuje w organizmie sportowca szereg zmian

funkcjonalnych, uwarunkowanych charakterem pracy różnych organów i

układów. Zmiany te spowodowane są licznymi mechanizmami

adaptacyjnymi, zachodzącymi w układzie krążeniowo-oddechowym,

mięśniowym, nerwowym i hormonalnym. Powstają one w wyniku

długotrwałego i systematycznego treningu sportowego i wpływają na

pełne wykorzystanie fizjologicznych rezerw organizmu. Zmiany

adaptacyjne tworzą uporządkowany układ specyficzny dla wymogów

danej dyscypliny. Najbardziej są one widoczne u sportowców dyscyplin

wytrzymałościowych, takich jak: biegi maratońskie, triatlon czy

kolarstwo, gdzie wymaga się długotrwałej pracy z jak najwyższą

intensywnością.

Kolarstwo szosowe zalicza się do najtrudniejszych dyscyplin

wytrzymałościowych, gdzie wysokie obciążenia zarówno treningowe jak

i startowe, stawiają największe wymagania pracy układu krążeniowo-

oddechowego. Za główny czynnik warunkujący sukces w kolarstwie i

innych dyscyplinach wytrzymałościowych, najczęściej wymienia się

wysoki potencjał aerobowy, którego głównym wskaźnikiem jest

maksymalne pochłanianie tlenu (VO 2 max) Badania i praktyka sportowa

potwierdzają, że VO 2 max ma istotny wpływ na poziom wytrzymałości.

Wartości VO 2 max wykazują duże zróżnicowanie międzyosobnicze.

Stwierdzono, że u młodych zdrowych ludzi wynosi on zazwyczaj 40-50

ml O 2 na kilogram masy ciała [13,19,33,34]. Wartości VO 2 max

przekraczające 70 ml/kg/min, występują jedynie u sportowców

najwyższej klasy. Profesjonalni kolarze szosowi charakteryzują się

bardzo wysoką wydolnością tlenową, wysokimi wartościami VO 2 max

oraz wysoką mocą maksymalną (Wmax). Liczne publikacje

potwierdzają, że VO 2 max u kolarzy szosowych wyrażone w ml/kg/min

może wynosić od 69,7 do 84,8 [15,27]. Tak wysoka wydolność pozwala

zawodnikom wysokiej klasy na wykonanie wysiłku o mocy 2310

kgm/min (378W), niektórzy przerywali pracę dopiero przy 2640

kgm/min (432W) i 2970 kgm/min (486W) [25,28,29].

Pod wpływem wieloletniego treningu wytrzymałościowego dochodzi

do zmniejszonego zapotrzebowania na tlen, dlatego zawodnik przy tym

samym poziomie VO 2 max jest w stanie uzyskiwać wyższą moc

[16,17,31,38].

Jednak sama wartość VO 2 max nie warunkuje wysokich wyników

sportowych, istotne znaczenie ma tu jeszcze zdolność wykorzystywania

dużej objętości VO 2 max podczas wysiłku. Najlepsi zawodnicy na świecie

dobrze tolerują wysiłki fizyczne na poziomie intensywności nawet do

95% VO 2 max [1,10,12,14,43].

Oprócz wysokiej wydolności tlenowej w dyscyplinach

wytrzymałościowych istotną rolę odgrywa metabolizm beztlenowy, gdyż

jest on wykorzystywany podczas pracy o wysokiej intensywności,

powyżej progu przemian beztlenowych. Dochodzi wtedy do zaburzeń

homeostazy i istotnie zwiększa się dług tlenowy. Wysokie wartości mocy

w wysiłkach długotrwałych mogą być osiągane poprzez wykorzystanie

procesów glikolitycznych. W warunkach pracy beztlenowej dochodzi do

zakwaszenia mięśni [4,10,18,39].

Wysoka tolerancja zaburzeń homeostazy i zdolność do zaciągnięcia

większego długu tlenowego podczas pracy fizycznej wpływa na

możliwość osiągania wysokich wyników sportowych w okresie

startowym rocznego cyklu treningowego [3,21,37]. Dlatego obserwacja i

pomiar tych cech fizjologicznych powinna być znana i powszechnie

stosowana w procesie treningowym w celu indywidualizacji treningu z

uwzględnieniem specyfiki danej dyscypliny sportu. Umożliwi ona

opracowanie skutecznych metod treningowych dla danego sportowca, co

ma decydujące znaczenie dla osiągnięcia optymalnego stanu

wytrenowania.

Celem badań była ocena zmian poszczególnych parametrów układu

krążeniowo-oddechowego, służących do oceny wydolności fizycznej

oraz kontrola stanu wytrenowania kolarzy podczas cyklu przygotowań do

sezonu startowego.

Problem badawczy

W pracy postawiono następujące pytania badawcze:

1. Jak zmieniają się wybrane parametry układu krążeniowo-

oddechowego w rocznym cyklu treningowym kolarzy?

2. Czy przeprowadzany trening przyczynia się do wzrostu wydolności

fizycznej?

3. Czy ewentualne zmiany analizowanych parametrów są zależne od

intensywności i objętości treningu w kolejnych okresach rocznego

cyklu treningowego?

4. Czy zastosowane obciążenia treningowe wpłynęły na poprawę

wydolności fizycznej badanych kolarzy?

Materiał i metody badań

W badaniach uczestniczyło 10 zawodników uprawiających

wyczynowo kolarstwo szosowe (wiek = 23,7 ± 3,6 lat; wzrost = 179,4 ±

4,8 cm; waga = 73 ± 5,7 kg; tkanka tłuszczowa = 8,2 ± 1,8 %; średni staż

treningowy 7,2 ± 1,2 lat). Wszyscy badani zostali poinformowani o celu i

przebiegu badań oraz wyrazili pisemną zgodę na przeprowadzenie

eksperymentu. Badania zostały zatwierdzone przez Komisję Etyki Badań

Naukowych działająca przy AWF Katowice. Zebrano również

dokumentację dotyczącą przeprowadzanego treningu i stażu

treningowego.

Badania spoczynkowe i wysiłkowe były przeprowadzone w

Międzykatedralnej Pracowni Badań Czynnościowych oraz w Zakładzie

Fizjologii Człowieka Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach.

Doświadczenie rozpoczęto w okresie przejściowym (OP) rocznego cyklu

treningowego, a następne powtarzano zgodnie z opisaną procedurą

badawczą w kolejnych okresach treningowych: w środku okresu

przygotowawczego (OPG) i na początku okresu startowego (OS).

czas treningu

Ryc. 1. Obciążenia treningowe badanych kolarzy

W kolejnych okresach rocznego cyklu treningowego systematycznie

prowadzono kontrolę dokumentacji dotyczącej objętości (godz./km) oraz

intensywności treningu (czas treningu w poszczególnych strefach

wysiłkowych). Uzyskane wyniki były podstawą do opracowania

indywidualnych planów treningowych z uwzględnieniem kolejnych

okresów treningowych (Ryc. 1,2,3).

2500

2200

2000

1850

1500

1250

1000

950

500

Ryc.2. Objętość treningowa badanych wyrażona w ilości pokonanych

kilometrów

objętość trening owa

100%

obciążenia w

strefie

beztlenowej

obciążenia w

strefie

mieszanej

obciążenia w

strefie

tlenowej

90%

80%

70%

60%

100

50%

40%

30%

20%

10%

Ryc. 3. Obciążenia treningowe wyrażone w procentach w kolejnych okresach

treningowych

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: