Alergia przewodu pokarmowego cz1
Przypomnienie
n Alergia – patologiczna, jakościowo zmieniona odpowiedź tkanek na alergen, polegająca na reakcji immunologicznej związanej z powstaniem swoistych przeciwciał, które po związaniu z antygenem doprowadzają do uwolnienia różnych substancji – mediatorów stanu zapalnego.
n Może się objawiać łagodnie, jak w przypadku kataru czy łzawienia, aż po zagrażający życiu wstrząs anafilaktyczny i śmierć.
n Antygenem (ang. generator przeciwciał) może być każda substancja, która wykazuje dwie cechy:
¡ Immunogenność - zdolność wzbudzenia przeciwko sobie odpowiedzi odpornościowej swoistej
¡ Antygenowość - zdolność do reagowania z przeciwciałami oraz receptorami limfocytów T
n Ze względu na występowanie powyższych cech, wyróżnia się dwa typy antygenów:
¡ immunogeny - posiadające obie wymienione cechy,
¡ hapteny - wykazujące tylko antygenowość
n Udział limfocytów T w rozwoju odpowiedzi odpornościowej:
¡ antygeny grasiczozależne - wymagają udziału limfocytów T do wzbudzenia odpowiedzi
¡ antygeny grasiczoniezależne - nie wymagające udziału limfocytów T w indukcji odpowiedzi
n Autoantygeny, alloantygeny.
¡ Autoantygen lub antygen autologiczny występuje w prawidłowych tkankach danego osobnika.
n We właściwie funkcjonującym organizmie autoantygeny nie są rozpoznawane przez komórki układu odpornościowego
¡ Alloantygen (antygen allogeniczny) – antygen pochodzący od innego osobnika tego samego gatunku. Takie antygeny cechują się wysoką immunogennością i są np. przyczyną odrzucania przeszczepów.
n Antygeny a epitopy:
¡ antygeny monowalentne, zawierające jeden epitop (fragment antygenu, który łączy się bezpośrednio z przeciwciałem) i wiążące się z pojedynczym paratopem. (fragment przeciwciała, który wiąże się bezpośrednio z epitopem) Zawsze monowalentne są hapteny.
¡ antygeny poliwalentne, wiążące się z kilkoma paratopami jednocześnie. Ten typ antygenów może tworzyć duże, wytrącające się w tkankach kompleksy immunologiczne i być odpowiedzialny za pewne stany patologiczne.
n Przeciwciałami albo immunoglobulinami nazywa się specyficzny rodzaj białek wydzielanych przez komórki plazmatyczne (czyli pobudzone limfocyty B) w przebiegu odpowiedzi immunologicznej typu humoralnego, które mają zdolność do swoistego rozpoznawania antygenów.
n odgrywają zasadniczą rolę w obronie organizmu przed bakteriami i pasożytami zewnątrzkomórkowymi oraz w znacznie mniejszym stopniu, pasożytami i bakteriami wewnątrzkomórkowymi.
n Głównym zadaniem przeciwciał jest wiązanie antygenu, co umożliwia z kolei zachodzenie innych procesów odpornościowych.
n Alergenem nazywany jest każdy antygen zewnątrzpochodny wywołujący reakcję alergiczną (uczuleniową). Alergenami są substancje pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, a także różne proste związki chemiczne o charakterze haptenów, np. leki.
n Alergeny dzielimy np. na:
¡ wziewne (kurz, czyli wszystko to co wchodzi w jego skład: szczątki roślin, roztocza, szczątki zwierząt)
¡ pokarmowe, czyli takie, które dostają się do naszego organizmu razem z pokarmem, np. owoalbumina (albumina jaja kurzego)
¡ kontaktowe, wywołujące reakcję alergiczną po zetknięciu ze skórą, np. lateks, metale
¡ leki, szczególnie antybiotyki β-laktamowe oraz kuraropochodne leki stosowane w anestezji
n Nadwrażliwość - nieprawidłowa reakcja uczulonego wcześniej organizmu na powtórne zetknięcie z antygenem. W jej wyniku może dochodzić do bardzo silnej odpowiedzi, zarówno typu komórkowego, jak i humoralnego, a w krańcowych wypadkach nawet do niszczenia własnych komórek.
n Wyróżnia się 4 typy reakcji nadwrażliwości według Coombsa:
Nadwrażliwość cd
n Typ I - reakcja wiązania antygenów z przeciwciałami klasy IgE i następująca degranulacja komórek tucznych.
n Do tego typu zalicza się również:
¡ wstrząs anafilaktyczny
¡ atopowe zapalenie skóry
¡ pokrzywkę
¡ astmę alergiczną
¡ atopowe zapalenie spojówek
¡ alergiczny nieżyt nosa
¡ egzema
¡ alergia pokarmowa
n Typ II - cytotoksyczny zależny od przeciwciał:
¡ reakcja poprzetoczeniowa
¡ anemia hemolityczna z dodatnim odczynem Coombsa
¡ lekopochodne cytopenie
¡ choroba hemolityczna noworodków
¡ miastenia
¡ zespół Goodpasture'a
¡ pęcherzyca zwykła
¡ zapalenie tarczycy Hashimoto
¡ Choroba Gravesa-Basedowa
¡ płuco farmera
n Typ III - reakcja z udziałem kompleksów immunologicznych antygen-przeciwciało
¡ choroba posurowicza
¡ reumatoidalne zapalenie stawów
¡ toczeń rumieniowaty układowy
¡ paciorkowcowe kłębuszkowe zapalenie nerek
¡ guzkowe zapalenie tętnic
¡ zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych
¡ przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek w przebiegu tocznia rumieniowatego
n Typ IV - przewaga reakcji komórkowej z udziałem limfocytów T
n nadwrażliwość kontaktowa
¡ wyprysk kontaktowy alergiczny
¡ wyprysk kontaktowy niealergiczny
n nadwrażliwość ziarniniakowa - w nacieku komórkowe komórek nabłonkowatych (z aktywowanych makrofagów) i komórki olbrzymie (komórki nabłonkowate połączone w wielojądrzaste komórki)
n odczyn tuberkulinowy
n ostre odrzucanie przeszczepu allogeniczengo
n trąd
n reakcja odrzucania gospodarza
n gruźlica
n sarkoidoza
n choroba Leśniowskiego-Crohna
n Cecha wspólna: długotrwale utrzymujący się patogen, czyli długotrwały bodziec antygenowy.
n Anafilaksja (reakcja anafilaktyczna) to rodzaj reakcji alergicznej typu natychmiastowego, która ma miejsce po ponownej ekspozycji na alergen.
n Spowodowana przez szybkie uwalnianie mediatorów z komórek tucznych i bazofili, co wzbudza odpowiedź narządów docelowych.
n Reakcja ta może dotyczyć niemal każdego narządu, chociaż najczęstsze są reakcje ze strony skóry, płuc, przewodu pokarmowego i układu krążenia.
n Ciężkość anafilaksji jest różna. Od średnio-ciężkiej pokrzywki czy obrzęku aż do wstrząsu anafilaktycznego, czyli głębokich zaburzeń: niewydolności krążenia i oddychania, co może prowadzić do śmierci.
n Atopia – genetycznie uwarunkowana reakcja, polegająca na nieprawidłowej odpowiedzi immunologicznej na małe dawki antygenów, w wyniku której dochodzi do nadmiernego wytwarzania przeciwciał IgE skierowanych przeciwko tym alergenom.
n Cecha ta może ujawnić się pod postacią tzw. chorób atopowych:
¡ astmy oskrzelowej
¡ atopowego zapalenia skóry (AZS)
¡ sezonowego lub przewlekłego alergicznego nieżytu nosa
¡ pokrzywki
¡ alergicznego zapalenia spojówek
Alergia przewodu pokarmowego
n Przewód pokarmowy jako narząd zajęty w chorobie alergicznej został przebadany mniej dokładnie aniżeli inne narządy (układ oddechowy, skóra czy oczy)
n Przewód pokarmowy może być narządem objętym alergią ale i miejscem wychwytu alergenu i pierwotnej reakcji immunologicznej.
n Powierzchnie błon śluzowych są bardziej podatne na penetrację antygenu aniżeli skóra, w której warstwa keratyny tworzy skuteczną barierę dla większości egzogennych antygenów.
n Błona śluzowa p. pok. codziennie jest narażona na działanie tysięcy potencjalnych alergenów. (białka pokarmowe, bakterie, związki chemiczne, pyłki)
n Błona śluzowa p. pok. jest wyspecjalizowana w wychwytywaniu substancji odżywczych i w związku z tym ryzyko wystąpienia patologicznych reakcji immunologicznych jest duże.
n Alergie przewodu pokarmowego mogą być klasyfikowane na podstawie wywołujących je alergenów, mechanizmów reakcji immunologicznych oraz miejsca wystąpienia reakcji.
n Alergie pokarmowe są wywoływane przez składniki pokarmowe (np. białka i glikoproteiny zawarte w pokarmach) lub przez inne antygeny (np. bakterii, wirusów, grzybów i pasożytów), leki i środki chemiczne, antygeny wziewne, takie jak pyłki i roztocze kurzu domowego, albo przez inne białka dostające się do przewodu pokarmowego.
n W przewodzie pokarmowym znajdują się bakterie (w przybliżeniu 100 razy więcej niż na skórze), pyłki i inne wdychane antygeny, które są zwykle połykane w dużych ilościach i utrzymują się przez cały okres pasażu przez przewód pokarmowy.
Alergia przewodu pokarmowego - patologiczna reakcja układu immunologicznego na antygeny zawarte w pożywieniu i inne antygeny i trzeba odróżniać ją od innych postaci niekorzystnych reakcji na pożywienie.
n Niekorzystne reakcje na pożywienie: toksyczne i nietoksyczne.
n Reakcje toksyczne (np. na czynniki skażające, toksyny bakteryjne czy związki chemiczne) będą miały miejsce przy każdym narażeniu człowieka na te czynniki, jeśli ich ilość jest wystarczająco duża.
n Występowanie nietoksycznych reakcji pokarmowych zależy od indywidualnej wrażliwości na pewne pokarmy.
n Niekorzystne reakcje nietoksyczne na pokarmy przebiegają albo przy udziale układu immunologicznego (alergia pokarmowa) albo bez jego udziału (nietolerancja pokarmowa).
n Nietolerancję pokarmową można z kolei podzielić na enzymatyczną, farmakologiczną i nieokreśloną.
¡ Najważniejszą enzymatyczną nietolerancją pokarmową, która dotyczy dużej części populacji jest nabyta nietolerancja laktozy spowodowana niedoborem laktazy.
¡ Farmakologiczna nietolerancja pokarmowa występuje u osób, które nieprawidłowo reagują na pewne substancje, takie jak aminy naczyniowe obecne w niektórych pokarmach.
¡ Reakcje o charakterze nieokreślonej nietolerancji pokarmowej mogą obejmować reakcje na pożywienie, które powodują uwalnianie endogennej histaminy lub na dodatki stosowane do pokarmów (barwniki, benzoesan, siarczyny, benzoesany, antyoksydanty, salicylany i glutaminiany)
n Wszystkie odcinki przewodu pokarmowego mogą być objęte alergią.
n Czynniki determinujące miejsce jej wystąpienia, które niekoniecznie jest miejscem wychwytu antygenu, nie są znane
n Jednostki kliniczne, wyraźnie związane z indukowaną pokarmem alergią przewodu pokarmowego
¡ miejscowa anafilaksja jamy ustnej i gardła (OAS),
¡ enteropatia glutenowa
¡ eozynofilowe zapalenie odbytnicy
Przewód pokarmowy składa się z czterech koncentrycznych warstw. Błona śluzowa, błona podśluzowa, błona mięśniowa właściwa i błona surowicza
n Tkanka limfatyczna przewodu pokarmowego głównie jest zlokalizowana w błonie śluzowej właściwej.
n ...
boolos