OBRAŻENIA STAWÓW – SKRĘCENIA I ZWICHNIĘCIA
Skręcenie = distorsio
- przekroczenie prawidłowego zakresu ruchów w danym stawie
- po ustaniu działania siły, powierzchnie stawowe wracają do właściwego ustawienia
- pozostaje rozciągnięcie i naderwanie więzadeł (w miejscu przyczepu do kości, czasami może się oderwać razem z kością, wszystko zależy od wielkości i kierunku działania siły skręcającej staw) i torebki stawowej
- obrzęk i zasienienie okolicy urazu – wylew krwi do jamy stawowej
- Leczenie
o skręcenie z rozerwaniem więzadła wymaga unieruchomienia na 2-3 tygodnie
o potem wzmacniamy stopniowo ćwiczeniami mięśnie działające na ten staw
o w leczeniu całkowitego rozerwania – zachowawczo lub operacyjnie zbliżamy rozerwane końce do siebie
o krew – nakłucie stawu i ewakuacja krwiaka; następnie unieruchomiamy w optrunku gipsowym
- Najczęstsze skręcenia
o stawu skokowo – goleniowego (distorsio articuli talocruralis) – nadmierne odwrócenie lub nawrócenie stopy, w lekkich przypadkach leżenie kilka dni, w skręceniach z obrzękiem i sińcem, unieruchomienie na 2 tygodnie stopy w ustawieniu przeciwnym do mechanizmu urazu
o stawu kolanowego (distorsio genus) – do skręcenia dochodzi w wyniku nadmiernego wyprostu lub odgięcia w płaszczyźnie czołowej, częsciej bocznego;
§ uszkodzenie więzadeł i wylew krwi do jamy stawowej – zatarcie obrysów i obrzękiem;
§ balotowanie rzepki (uciskamy palcem, obniża się, dotyka kości);
§ krwiak wymaga pilnego nakłucia i gipsu na 2-3 tygodnie;
§ może dojść do zablokowania stawu (łąkotki! częściej przyśrodkowa), ostry ból, przymusowe lekkie zgięcie stawu – prostujemy w znieczuleniu miejscowym (uszkodzenia łąkotek leczymy operacyjnie)
Zwichnięcie stawu = luxatio articuli
- utrwalone przemieszczenie stawowych końców kości poza ich naturalne granice styku
- siła może działać bezpośrednio na staw lub poprzez dźwignię (punkt przyłożenia na odległym od stawu końcu kości)
- rozerwanie tkanek przystawowych, torebki i więzadeł
- mięśnie przyczepiające się do zwichniętych kości pozostają w przykurczu
- może dochodzić do powtórnych zwichnięć (zwichnięcia nawykowe – luxatio habitualis)
- zwichnięcia wrodzone (luxatio congenita)
- objawy
o kończyna w ustawieniu przymusowym,
o wyczuwalne przemieszczenie powierzchni stawowych, szczególnie wyraźne w stawach panewkowych, gdzie przemieszcza się głowa kości
o ból, obrzęk, krwiak w stawie
o zniesienie f-cji kończyny
- postępowanie
o doraźne unieruchomienie w ułożeniu powypadkowym
o skierowanie chorego do szpitala
o rtg
o nastawienie zwichnięcia w znieczuleniu
o kontrolne rtg
o unieruchomienie stawu; po zdjęciu unieruchomienia rehabilitacja ruchowa
- najczęstsze zwichnięcia
o w stawie ramiennym (luxatio brachii) – płaski obrys okolicy ramienia, bólowe ograniczenia ruchu, przymusowe odwiedzenie kończyny; leczymy przez 3 tygodnie w opatrunku miękkim Dessaulta (nastawiamy sposobem Kochera {zgięcie łokcia to kąta prostego, wyciąg ręczny za ramię, rotacja ramienia na zewnątrz, uniesienie ramienia nad kl. piersiową i rotacja wewnętrzna ramienia}i Hipokratesa)
o w stawie łokciowym (luxatio cubiti) – zwichnięcie tylne; skrócenie przedramienia, wystawanie do tyłu lub do boku wyrostka łokciowego, obrzęk i ból, przymusowe zgięcie w stawie; leczymy na pętli szyjnej w zgięciu do 130º przez 3 tygodnie
o w stawie biodrowym (luxatio coxae)
§ tylne (biodrowe i kulszowe)
§ przednie (nadłonowe i zasłonowe)
§ centralne
§ leczenie: nastawiamy w znieczuleniu ogólnym
Skręcenie stawu
Zwichnięcie stawu
Ø powierzchnie stawowe tracą ze sobą kontakt anatomiczny, po chwili wracają do właściwego położenia
Ø krwiak w stawie i wylewy krwawe do tk. okołotawowych, uszkodzenie chrząstki stawowej i aparatu więzadłowego
Ø nie wymaga nastawienia; krótkie unieruchomienie, ewakuacja krwiaka
Ø rtg, diagnostyczna artroskopia (kolano – wcześnie, inne – później)
Ø MRI
Ø powierzchnie stawowe tracą ze sobą kontakt anatomiczny, nie wracają do właściwego położenia; niekiedy ze złamaniem
Ø krwiak w stawie i wylewy krwawe do tk. okołostawowych; uszkodzenie chrząstki stawowej i aparatu więzadłowego
Ø wymaga nastwawienia
Ø rtg diagnostyczne i kontrolne
Ø MRI po nastawieniu
Ø niekiedy uszkodzenie dużych naczyń lub nerwów
ZŁAMANIA KOŚCI
Ø fracutra ossis – gdy siła urazu przkroczy granicę wytrzymałości kości
Ø złamanie kośći oznacza przerwanie jej ciągłości, rozdarcie okostnej, wylew krwawy, zastój krwi żylnej i chłonki, uszkodzenie przyległych stawów i mięśni z zaburzeniem ich fizjologicznej równowagi
Ø złamania mogą być w zależności od działania urazu i budowy kości
o zupełne (f. completa)
o niezupełne (infractio) – tylko część przekroju kości ulega przerwaniu, nie ma przemieszczeń
§ u dzieci złamanie podokostnowe „złamanie zielonej gałązki”, okostna jest nienaruszona
Ø w zależności od mechanizmu urazu wyróżniamy
o złamania pośrednie – z dala od miejsca zadziałania siły – złamania skośne i spiralne (szczególna odmiana – bardzo silny skurcz mięśnia)
o złamania bezpośrednie – w miejscu przyłożenia siły – złamania poprzeczne, podłużne, wieloodłamowe
Ø z punktu widzenia kierunku działania siły złamania dzielimy:
o przez zgięcie (gdy siła działa prostopadle do kości podpartej na obu końcach); najczęściej są to złamania o 2 płaszczyznach z odłamem pośrednim w kształcie klina
o przez skręcenie (gdy siła skręcająca działa wokół długiej osi kończyny); płaszczyzna złamania jest wtedy spiralna
o przez przesunięcie (gdy siła przesuwa kość podpartą w pobliżu miejsca złamania)
o przez rozerwanie = złamanie z oderwania
o przez zgniecenie (gdy siła działa bezpośrednio wzdłuż osi na kość o budowie gąbczastej)
Ø złamanie zaklinowane – odłamy kostne wbijają się w siebie, stwarzając wrażenie ciągłości
Ø złamanie bez przemieszczenia (fractura sine dislocatione) i z przemieszczeniem (fractura cum dislocatione)
o powodem przmieszczenia może być działanie urazu, pociąganie odłamków przez mięśnie, niewłaściwe działania po wypadku)
Ø ze względu na umiejscowienie: złamania trzonu, przynasady, nasady, występów kostnych
Ø z klinicznego punktu widzenia: złamania zamknięte (nieuszkodzona skóra) i złamania otwarte (ciągłość skóry jest naruszona)
Ø OBJAWY
o zaburzenia czynnośći i przymusowe ułożenie kończyny
o ból i bolesność
o krwiak, sińce, obrzęk
o zniekształcenie zarysów kończyny
o patologiczna ruchomość wzdłuż kości długich
o trzeszczenie i tarcie odłamów kostnych
Ø o rozpoznaniu i tak decyduje rtg
Ø WCZESNE POWIKŁANIA
o ogólne
§ wstrząs urazowy
§ powikłania płucne zakrzepowo - zatorowe
§ odleżyny
§ zapalenie płuc
§ zatory tłuszczowe w krążeniu mózgowym
§ postępujące rozmiękanie mózgu w wyniku pourazowego niedokrwienia i nasilenia zmian miażdżycowych u ludzi starszych
o miejscowe
§ złamanie otwarte
- przerwanie skóry (przebicie od wewnątrz, lub od zewnątrz)
- we krwi wyciekającej widać kropelki tłuszczu ze szpiku, z rany wystaje kość
- dochodzi do odpływu krwiaka otaczającego szparę złamania (a jest on korzystnym czynnikiem procesu zrasatania kości)
- stsoujemy różne klasyfikacje, np. trójstopniową skalę Gustilo-Andersona
I. rana 1 cm, spodowdowana przez przemieszczający się odłam kości, który przebija skórę od wewnątrz, nie zabrudzona
II. rana >1cm, zmiażdzenie tkanek miękkich z uszkodzeniem powierzchownych grup mięśni
III. rana >10cm, z uszkodzeniem mięśni do warstwy głebokiej, zabrudzona; i te złamania gdzie trzeba rekonstrułować naczynia
- opracowanie chirurgiczne, wypłukanie solą fizjologiczną, zapewnić odpływ wydzieliny
- anatoksyna i surowica przeciwtężcowa, antybiotyki
§ zakażenie kości – powstaje w następstwie przenikania drobnoustrojów przez ranę do uszkodzonej kości
§ uszkodzenie stawu
§ uszkodzenie nerwów i naczyń krwionośnych
- w wyniku zgniecenia lub przerwania przez przemieszczające się odłamy kostne w czasie wypadku lub przy nastawianiu
- może dojść do ostrego niedokrwienia i martwicy
- n. promieniowy, n. pośrodkowy, n. kulszowy, n. piszczelowy, n. strzałkowy
- brak tętna na obwodzie, ochłodzenie kończyny, zblędniecie skóry, występowanie plam, porażenie mięśni na obwodzie, przeczulica, brak czucia, krwiak, obrzęk kończyny
o obojczyk – tętnica i żyła podobojczykowa
o nadkłykcie k. udowej – tętnica udowa
o trzon k. ramiennej – tętnica ramienna
o szyjka kości ramiennej – tętnica pachowa
o staw kolanowy – tętnica podkolanowa
- zespół ciasnoty przedziału powięziowego – narastający ucisk przez tworzący się krwiak; ból, obrzęk, zasinienie, brak tętna na obwodzie, porażenie ruchowe, brak czucia - fasciotomia
- w przypadku stwierdzenia uszkodzenia pni tetniczych należy nie później niż w 6 godzin po urazie wykonać operację przywracającą dopływ krwi do obwodu kończyny
§ uszkodzenie narządów sąsiednich
Ø PÓŹNE POWIKŁANIA
o ZESPÓŁ Z NIEDOKRWIENIA VOLKMANNA (PRZYKURCZ ISCHEMICZNY VOLKMANNA)
§ okolica stawu łokciowego
§ ucisk na tętnice ramienną uwięzioną między fałdem rozcięgna mięśnia dwugłowego ramienia a bliższym odłamem k. ramiennej
§ ból przedramienia, nasilony przy...
fiscus