Środowisko naturalne kaktusów mrozoodpornych.docx

Środowisko naturalne kaktusów mrozoodpornych - Piotr Modrakowski
Artykuł ukazał się w czasopiśmie "Kaktusy i inne"

Tereny występowania kaktusów ciągną się łańcuchem Kordylierów przez obszar o długości około 12.000 km, od Gór Skalistych w Kanadzie, aż po bezdrzewne równiny Patagonii. Najmniej wymagające i najbardziej odporne w naszym klimacie podczas zimy są kaktusy pochodzące z kanadyjskich prowincji Manitoba, Alberta i Kolumbia Brytyjska oraz ze stanów amerykańskich: Idaho, Montana, Dakota, Wyoming i Nebraska. Tutaj w lodowatym powietrzu górskim, występują głównie płożące się opuncje. Rośliny te są najbardziej odporne z całej rodziny kaktusowatych.Wynika to z ich budowy, dzięki której mogą w bezpieczny dla siebie sposób odprowadzić nadmiar wody z komórek miękiszu wodnego. Opuncje są zdolne do szybkiego odwodnienia swych organizmów nawet o 75% zapasu wody. Nie potrafią tego kaktusy cylindryczne i kuliste, które natura zaprogramowała do magazynowania wody i jak najbardziej racjonalnego gospodarowania nią. Nie są w stanie tak szybko jak opuncja pozbyć się nadmiaru wody, dlatego nie są odporne na długotrwałe mrozy, które powodują niszczenie komórek miękiszu wodnego i tym samym śmierć rośliny.
W ich ojczyźnie panuje znacznie surowszy klimat niż wynikałoby to z położenia geograficznego. Panuje tu klimat wybitnie kontynentalny, z temperaturami spadającymi często poniżej -30°C. Kaktusy są jednak wtedy przykryte grubą warstwą śniegu. Natomiast na wiosnę i w lecie obszary te znajdują się pod wpływem gorących mas powietrza. Przejście od zimy do lata jest tu bardzo szybkie.
Lato jest krótkie, upalne i suche a po nim przychodzi długotrwała pogodna jesień. W stanach Kolorado, Utah, Newada klimat jest półpustynny, kontynentalny; lato niezmiernie gorące i bardzo suche. Opady są tu wyjątkowo skąpe a granica wiecznego śniegu przebiega wysoko w górach. Kaktusy rosną zwykle na wysokości 2-3 tysięcy m n. p. m. Zimy są z reguły suche, chociaż czasami spada śnieg i nierzadko panują temperatury ujemne do -16 C. Szczególnie charakterystyczne dla tych terenów są duże dobowe wahania temperatury.


Również w Arizonie, Teksasie, Nowym Meksyku i w przygranicznych stanach meksykańskich, chociaż zima jest tam okresem zdecydowanie suchym, zdarza się mróz i śnieg. Kaktusy pochodzące z Ameryki Południowej rosną zwykle w wysokich partiach Andów, na wysokości 2-3 tysięcy m n. p. m. (Peru, Boliwia,. Argentyna, Chile) i do prawidłowego rozwoju wymagają niskich temperatur oraz suszy w okresie zimy. Panuje tu duża przewiewność i suchość powietrza. Nocą panuje w górach przenikliwe zimno, ale w dzień, dzięki dużemu nasłonecznieniu, temperatura wzrasta znacznie powyżej 0°C. Granica wiecznego śniegu przebiega powyżej 5000 m, ale wysoko rosnące oreocereusy czy tefrocactusy nieraz całymi dniami pokryte są białymi czapami śniegu.
Tereny południowej części Andów (Chile i Patagonia) mają podobne warunki zimowe jak północna i centralna Europa a może nawet jeszcze ostrzejsze. Panuje tu wilgotne zimno z opadami śniegu. W centralnym Chile widuje się kaktusy z rodzaju Eriosyce lub Trichocereus prawie całkowicie pokryte śniegiem. Gatunki z terenów południowego Chile, z rodzaju Maihuenia bywają miesiącami zagrzebane w śniegu i wilgoci.
Na najdalej wysuniętym na południe obszarze aż do Cieśniny Magellana rosną gatunki Pterocactus australis, Pterocactus bertinii i Tephrocactus darwinii. Lato trwa tu tylko dwa miesiące, nic więc dziwnego, że właśnie te i inne kaktusy z tych terenów muszą bez szkody dla siebie wytrzymywać temperatury ujemne.
Zresztą bez względu na jakim terytorium kaktusy te rosną, jedną cechę mają wspólną - jest nią wrodzona odporność na mróz i opady śniegu.