Ekonomia (ang. Economics) pochodzi z języka greckiego, z połączenia oikos i nomos (dom i prawo) czyli w połączeniu oikonomikos (zarządzanie gospodarstwem). Oikonomia oznaczała również oszczędność. Stąd powstało łac. ekonomia, czyli umiejętność oszczędnego gospodarowania. Określenie to po raz pierwszy zostało użyte w XVIII w. p.n.e. przez greckiego aidosa (barda), jakim był Homer. Arystoteles w latach 384 do 322 p.n.e. opisywał podstawowe procesy gospodarowania zachodzące w gospodarstwie domowym, polegające głównie na umiejętności zdobywania środków potrzebnych człowiekowi do życia. Ekonomia jest nauką, która zajmuje się badaniem gospodarczej działalności ludzi, którzy dążąc do poprawy warunków swojego bytu oraz wartości estetycznych czy humanistycznych np. zachwycanie się obrazami czy podziwianiem opery. Ekonomia ponadto zajmuje się opisem metod dokonywania wyborów ekonomicznych przez poszczególne podmioty gospodarcze (takie jak: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i państwo), mechanizmem funkcjonowania rynku, wzorców funkcjonowania przedsiębiorstw w różnych modelach rynku, a także, zajmuje się wzrostem gospodarczym, zatrudnieniem, inflacją, ilością pieniądza w obiegu czy handlem zagranicznym. Ekonomia jest nauką interdyscyplinarną. Zajmuje się również polityką i biurokracją, kwestią bogactwa i ubóstwa, przejawami dyskryminacji rasowej, płciowej, czy religijnej np. na rynku pracy. Ogólnie można powiedzieć, że ekonomia jest nauką badającą jak ludzie radzą sobie z wykorzystaniem dostępnych, z natury ograniczonych zasobów, w celu zaspokojenia permanentnie rosnących potrzeb ludzkich. Należy zaznaczyć, że każdy człowiek podejmując jakiekolwiek decyzje ekonomiczne, zmierza do osiągnięcia możliwie największych korzyści. Z drugiej strony napotyka na ograniczone zasoby. Z tego też względu kluczowym problemem ekonomicznym jest konieczność podejmowania decyzji związanych z zaspokojeniem nieograniczonych i ciągle zmieniających się potrzeb ludzkich w warunkach istnienia ograniczonych zasobów, które mogą je zaspokoić. Podstawowe funkcje ekonomi to poznawcze i aplikacyjne. W funkcji poznawczej ekonomia próbuje określić, wyjaśnić i przewidzieć występowanie i przebieg zjawisk i procesów gospodarczych. Natomiast w funkcji aplikacyjnej ekonomia próbuje określić skuteczne sposoby oddziaływania rządu na przebieg zjawisk i procesów gospodarczych. We współczesnej ekonomi wyróżnia się dwa działy, które stanowią najszersze podejście do problemów gospodarczych, a mianowicie mikroekonomię i makroekonomię. Mikroekonomia zajmuje się badaniem procesów podejmowania decyzji przez poszczególne podmioty gospodarcze, czyli gospodarstwa domowe, a także bada mechanizmy funkcjonowania poszczególnych rodzajów i form rynku. Mikroekonomia bada również zmiany zachowań indywidualnych podmiotów gospodarczych na poszczególnych rynkach z punktu widzenia ich reakcji na zmiany dochodów konsumentów, cen towarów czy pojawienia się na rynku nowych wyrobów. Analiza mikroekonomiczna dąży do wyjaśnienia mechanizmu alokacji ograniczonych zasobów w gospodarce. Makroekonomia zajmuje się badaniem gospodarki narodowej jako całości. Makroekonomia zajmuje się również badaniem agregatowych, czyli globalnych zmiennych ekonomicznych np. produkcji, zatrudnienia, bezrobocia czy inwestycji. Makroekonomia bada przewidywane skutki wynikające z danej sytuacji gospodarczej, mierzy efekty, wyjaśniając i analizując przyczyny oraz skutki, a także bada i przeprowadza analizy dotyczące polityki państwa zarówno w sferze gospodarczej jak i w dziedzinach czysto politycznych, z uwzględnieniem polityki zagranicznej, obronnej oraz polityki wewnętrznej kraju. Badanie zmian zachodzących w wielkościach makroekonomicznych bazuje głównie na zachowaniach poszczególnych ludzi np. na ich reakcję na wzrost ogólnego poziomu cen i kosztów w gospodarce, czyli na inflację, niemożność znalezienia pracy, a także na funkcjonowanie rynków. Procedurą badawczą stosowaną w mikroekonomii jest model ekonomiczny. Stopień zbieżności modelu ekonomicznego z badanym fragmentem rzeczywistości uzależniony jest od wyboru zmiennych wprowadzonych do modelu, oraz określenia charakteru związku między nimi. Metoda badawcza mikroekonomii opiera się na analizie wielkości marginalnych czyli krańcowych, inaczej przyrostów. Producent dąży do rozwinięcia firmy i osiągnięcia zakładanych celów w zakresie prowadzonej działalności produkcyjnej. Konsument dąży do osiągnięcia maksymalnego zadowolenia z konsumpcji, jednak zarówno konsument jak i producent ponoszą określone koszty w wyniku podjętych decyzji. Dlatego też, w procesie gospodarowania, istnieje problem optymalizacji decyzji. Zasada optymalizacji opiera się na dwóch zjawiskach: malejących korzyściach marginalnych i rosnących kosztach marginalnych.
Ekonomia pozytywna i normatywna
Zasada Ceteris paribus – materiał który poddawany jest badaniom ekonomicznym, przeważnie opisuje współzależność wielu zjawisk i składa się z wielu elementów. Z tego też względu, aby zrozumieć współzależność między tylko częścią z nich, należy umownie przyjąć ich niezmienność. Określana jest ona przez ekonomistów mianem ceteris paribus. Wg kryterium podziału przyjętej metody badawczej, współczesną ekonomię dzieli się na ekonomię pozytywną i normatywną. Twórcą rozróżnienia w ekonomi nurtu pozytywnego i nurtu normatywnego był wybitny amerykański ekonomista – Milton Friedman. Ekonomia pozytywna zajmuje się głównie przedstawianiem tego, jak gospodarka rzeczywiście funkcjonuje. Ekonomia ta koncentruje się wyłącznie na analizowaniu zjawisk i procesów gospodarczych w taki sposób, aby możliwe było przewidywanie ich przebiegów. Przyjęcie za podstawę takiej metody daje podstawę do formułowania odpowiedzi na pytania związane z funkcjonowaniem gospodarki w określony sposób, pozwalając przy tym, na tworzenie fundamentów przewidywania reakcji gospodarczych na zmianę warunków działania. Ekonomia pozytywna próbuje uzyskać odpowiedzi na pytanie jak jest, jak się rzeczy mają. A zatem podejście pozytywne, bada zjawiska gospodarcze i prawa krytyki, którymi są związane bez dokonywania jakichkolwiek sądów i opinii, co oznacza, że badający zjawisko gospodarcze, występuje w roli neutralnego obserwatora, próbując jedynie sformułować obiektywny obraz rzeczywistości bez względu na posiadane przekonania, referencje i poglądy polityczne. Wynikiem tego typu analizy może być diagnoza dla firmy pojedynczego rynku np. rynku samochodów czy gospodarki narodowej jako całości. Przeciwieństwem ekonomi pozytywnej jest ekonomia normatywna, która zajmuje się sądami wartościującymi o tym, jak gospodarka powinna funkcjonować. Można powiedzieć, że ocenia ona rzeczywistość gospodarczą wg określonych wartości sądów i norm etycznych w postaci zaleceń dla np. zarządu, spółki czy dla rządu. Poszukuje odpowiedzi na pytania: „jak powinno być?”, „jak może być lepiej?”. Wynikiem badawczym ekonomii normatywnej może być projekt naprawy sytuacji czy program działania. Ekonomia pozytywna dotyczy ekonomii jako nauki, zaś normatywna odnosi się przede wszystkim do polityki gospodarczej, bazującej na teorii ekonomii.
Metoda ekonomii
Analizując procesy gospodarowania, podobnie jak inni naukowcy, fizycy, chemicy, socjologowie, biologowie, geografowie, posługują się metodą post. zapewniającą sprawdzalność uzyskanych wyników. Metoda ekonomistów zawiera cztery powiązane ze sobą czynności do których zaliczamy obserwację życia gospodarczego, uogólnienie czyli indukcję, wnioskowanie czyli dedukcję i krytykę. Obserwacja polega na gromadzeniu informacji na temat zjawiska bez ingerencji w jego podmiot. Dzięki obserwacji poznajemy zjawiska w jego naturalnym przebiegu. Konsekwencją obserwacji i wstępnej analizy faktów są wyrażenia czyli wyrazy, definicje i klasyfikacje. Wyrażenia mają na celu oznaczanie zjawisk umożliwiających poszczególnym ludziom przekazywanie informacji. Wyrażenia używane przez ekonomistów powinny być zawsze precyzyjnie dobierane.
rosnące ceny = inflacja
zwolnienia z pracy = bezrobocie
umratmed