Czerwony.rtf

Kolor czerwony

Czerwce kermesowe (Coccus ilicis) — to larwy mszyc, czyli drobnych owadów z rzędu pluskwiaków, które występują głów­nie na czerwonych kermesowych dębach fOuercus coccifera). Te same, które spotyka się na kamienistych suchych nadbrze­żach morza Śródziemnego, począwszy od południowej Francji, Hiszpanii po wyspy greckie. Czerwce zbiera się od połowy maja do połowy czerwca, zeskrobując je drewnianą łyżką (szpachlą). Po zebraniu ich zalewa się je octem winnym i zostawia przez noc, po czym rozkłada na chustki i suszy w słonecznym miejscu. Kermes jest podobny do koszenili; bez zastosowania zapraw (bejcy) barwi wełnę na pomarańczowo; na zaprawie cynowej daje szkarłat, a na glinowej (aluminiowej, ałunowej) bordo.

Piękne szkarłaty i karmazynowe czerwienie rzymskiego i go­tyckiego dziewiarstwa wytwarzano właśnie tymi barwnikami.

Dla przygotowania kąpieli barwiącej należy sproszkowany i zmiękczony czerw wraz z wymaganą (niezbędną) ilością wody gotować 5—30 minut.

30. Matowa czerwień o odcieniu błękitnym. Przygotować ką­piel barwiącą z 250—500 g czerwca. Na krótki czas postawić ją w spokoju, po czym spienić roztwór i usunąć czarne, twarde substancje osadzone na ścianach kotła. Następnie dodać do tego roztworu 50 g otrąb pszennych i 120—160 g ałunu. Starannie wymieszać i włożyć do niego lub zawiesić na drążkach wilgotną wełnę. Zanurzoną w kąpieli barwiącej wełnę gotować 30—60 minut. Na koniec dokładnie wypłukać i wysuszyć.

31. Szkarłat. Wypraną w 40—50 l czystej wody z dodatkiem 0,5—l kg otrąb wełnę obgotować w ciągu 30 minut. Następnie wyjąć ją i pozostawić do osiąknięcia. W 10 l wody — pozbawio­nej wapnia — gotując rozpuścić 200 g ałunu i 100 g kamienia winnego w stanie surowym, po czym kąpiel ostudzić dodając 15 l zimne] wody, dodać 4 l kwaśnej wody (zob. str. 24) i dobrze wymieszać. Następnie włożyć do tego roztworu lub zawiesić na drążkach wilgotną wełnę i po zanurzeniu jej w kąpieli go­tować l—2 godzin w bejcy, ostudzić i odstawić na 5—6 dni. Po tym okresie przygotować kąpiel barwiącą z 500—750 g czerw­ca oraz wymaganej — jak w poprzednich recepturach — ilości wody. Zabejcowaną wilgotną wełnę pozakładać na drążki, zanu­rzyć w kąpieli barwiącej i przeciągając ją powoli doprowadzić do wrzenia. Gotować 60 minut. Na koniec wyjąć wełnę z farby, zostawić do ostudzenia, dokładnie wypłukać i wysuszyć.

Jeżeli zabarwioną włóczkę — przed płukaniem — potraktuje się letnią kąpielą mydlaną, to na szkarłatnej farbie w końcowej fazie pojawi się błękitny nalot. Na zwykłej ałunowej bejcy i przez uzupełnienie amoniakiem lub ługiem (z sody żrącej lub potasu) uzyskuje się czerwień karmazynową.

Kolor czerwony z koszenili. Koszenila (Coccus cacti), owad z nadrodziny czerwców pochodzący z Meksyku występuje w handlu w formie srebrnoszarych zakurzonych lub czerwono-czarnych ziarenek oraz ciemnoczerwonego proszku. Barwnik ten jest bardzo wrażliwy na żelazo, wobec czego nie można nim bar­wić w naczyniach żelaznych. Aby przygotować kąpiel barwiącą, należy sproszkowaną koszenilę namoczyć (zmiększyć) w mniej­szym naczyniu emaliowanym, połączyć z przeznaczoną na kąpiel wodą i gotować 5—30 minut. Przez dodanie do moczącej się koszenili kamienia winnego farba będzie bardziej czerwona, jaśniejsza i żywsza. Na zwykłej bejcy ałunowej uzyskuje się czerwień o odcieniu błękitnym; na ałunowej z dodatkiem ka­mienia winnego — kolor karmazynowy (ciemnoczerwony); na zwykłej z zawartością żelaza — przytępiony szarolila; na żela­zie w połączeniu z kamieniem winnym — matowy fiolet; na miedzianej — matową purpurę.

Niektóre farby koszenilowe — przez potraktowanie ich skla­rowanym moczem, amoniakiem, ługiem (z sody żrącej lub pota­su) — będą ciemniejsze i o odcieniu niebieskawym.

32. Kolor żywy (jaskrawy) jasnokarmazynowy. W 20 l wody gotując rozpuścić 140 g ałunu i 140 g śmietanki kamienia winne­go z dodatkiem 140 g otrąb wymieszanych z małą ilością zimnej wody. Kąpiel ostudzić dodając 10—15 l zimnej wody, włożyć wilgotną wełnę i gotować 60—90 minut, po czym zostawić ją do wystudzenia. Dnia poprzedniego namoczyć razem 60 g kosze­nili i 30 g surowego kamienia winnego. Mieszankę tę gotować 20—30 minut w wymaganej do farbowania ilości wody. Kąpiel odstawić na krótki czas do ostudzenia, usunąć szumowiny, po czym bejcowaną wełnę starannie wycisnąć, założyć na drążki, zanurzyć w kąpieli barwiącej i przeciągając równomiernie go­tować 30—60 minut. Dokładnie wypłukać i wysuszyć.

33. Kolor karmazynowy średni. Wełnę bejcuje się 90 minut w kąpieli z dodatkiem 100 g ałunu i 80 g śmietanki kamienia winnego i pozostawia w niej do wystudzenia. Poprzedniego dnia namoczyć w małej ilości wody 150 g koszenili razem z 50 g