2006-03-09.pdf

sprzątaczy

SZT/!BQPMPOJB!CSPOBLPXTLB-!MJDFVN!QMBTUZD[OF!TVQSBŚM

LPOLVST!NPKB![JFNJB!.!NÆK!ŚXJBU!3116

Opierając się głową i przednimi nogami

o ziemię, tylnymi pchał kulę do tyłu.

Nie było to łatwe. W pewnym momencie

żuk i kula znaleźli się na pochyłym ka-

wałku gruntu, co skończyło się niekon-

trolowanym koziołkowaniem. Skarabeusz

nie zraził się jednak i w chwilę päźniej

kontynuował transport. Poradził sobie też

z takimi przeszkodami terenowymi, jak

kamień i kępa trawy. Przyszło mu także

stoczyć walkę z poświętnikiem - rabu-

siem, ktäry chciał zawładnąć jego na-

wozem. Innego skarabeusza przyjął z

aprobatą, z czego wnioskowałem, że była

nim samica.

Po jakimś czasie skarabeusze uznały,

że dotarły do odpowiedniego miejsca

i przystąpiły do zakopywania gałki nawozu.

Ukryta pod piaskiem posłużyła im za

,,gniazdo i pokarm dla larw.

Skarabeusze zaczynają toczyć kule po

odpływie wäd Nilu, więc dla starożyt-

nych Egipcjan były zwiastunem wiosny,

zapowiedzią siewu roślin i przyszłych

zbioräw - były symbolem cyklicznych

procesäw przyrody. Ale nie tylko. Egip-

cjanie, obserwując rozwäj i życie skara-

beusza, uznali go za symbol boga Słońca,

a także za symbol zmartwychwstania

i nieśmiertelności.

Wierzyli, że skarabeusz powstaje sam z

siebie, że każdy osobnik jest samcem. Ob-

serwacje przekształcania się poczwarki w

dorosłego owada zainspirowały Egipcjan

do mumifikacji ciał zmarłych. W miejsce

serca mumifikowanego wkładano skara-

beusza, co miało zapewniać zmartwych-

wstanie zmarłego.

Poświętnikäw jest ponad 20 gatunkäw.

Zamieszkują głäwnie Afrykę (w Europie

można je spotkać na południu kontynen-

tu). Wszystkie odżywiają się nawozem,

ktäry gromadzą też jako zapas pokarmu

dla larw. Gdyby nie poświętniki, sawan-

na już dawno byłaby pustynią, tyle że po-

krytą nie piaskiem, a warstwą odchodäw

trawożercäw. Takie zagrożenie wystąpi-

ło w Australii, kiedy rozpoczęto hodow-

lę bydła. Krowich odchodäw przybywało

w takim tempie, że zdecydowano się na

import z Afryki kilku gatunkäw chrząsz-

czy koprofagicznych.

Władysław Misiołek

wo kopnąłem krowi placek i zeschła sko-

rupa odpadła na bok, zobaczyłem owady

żerujące na łajnie. Niemal wszystkie były

czarne i błyszczały jak paciorki. Najwięk-

sze mogły mieć 20 mm i też były czarne,

tyle że z granatowym odcieniem. Po ziemi

poruszały się niezdarnie, znacznie lepiej

czuły się w powietrzu, gdy o zmierzchu

opuszczały kryjäwki i zaczynały latać.

Dopiero znacznie päźniej dowiedziałem

się, że piękne chrząszcze to

żuki gnojowe.

Niektäre konsumują nawäz na miejscu,

inne zanoszą go do podziemnych koryta-

rzy, gdzie räwnież składają jaja.

cicielami ziemi z odchodäw zwierząt

trawożernych. Niektäre są tym wydaj-

niejsze w tej działalności, że wieczo-

rem nie tyle opuszczają swoje kryjäwki

z nawozem, co je porzucają i niemal

natychmiast przystępują do kopania

nowych korytarzy i zapełniania ich na-

wozem.

Skarabeusze

Wiele lat po lekcjach na pastwisku,

będąc w Egipcie, miałem okazję spotkać

krewniaka naszego żuka gnojowego - po-

świętnika czczonego, nazywanego räwnież

skarabeuszem. Żuk ten jest znany z umie-

jętności robienia kul z nawozu. ,,Mojego

zobaczyłem, gdy już z gotową kulą ruszał

w drogę. On sam miał około 20 mm dłu-

gości, natomiast gałka nawozu była wiel-

kości małego jabłka.

Wszystkie żuki gnojowe, z racji

upodobania do odchodäw nazywane

koprofagami, są niezastąpionymi czyś-

NR 3 (152)

MARZEC 2006

ARMIA

ŚW IAT WOKÅŁ N AS

ARMIA

sprzątaczy

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: