2006-03-22.pdf

EK OSPR INT

POŻYTECZNE

JEŻE

[!t{bdvolpxzdi!ebozdi!qs{flb{zxbozdi!qs{f{!pctfsxbupsåx!qs{zspez!xzojlbłpcz-!żf!nbnz!

dpsb{!xjędfk!kfżz/!Obmfżz!tję!{!ufhp!cbse{p!djft{zć-!cp!up!kfeop!{!obkcbse{jfk!qpżzufd{ozdi!

{xjfs{ąufl/

Jeże często obserwujemy w naszych

przydomowych ogrodach, miejskich par-

kach, na poboczach dräg, w terenach wiej-

skich. Jesienią są szczegälnie aktywne,

ponieważ przygotowują się do zimy, ktärą

przesypiają. Wrzesień i październik to mie-

siące, kiedy muszą się dobrze najeść, by

zbudować tkankę tłuszczową umożliwia-

jącą pokrycie zapotrzebowania energe-

tycznego w czasie zimowego snu. Dorosłe

osobniki nie mają z tym problemäw, ale

młode bywają zagrożone. Masa ciała jeży

wynosi od 450 g do 1,5 kg. Jeśli jest ona

niższa od 450 g, to taki malutki jeżyk może

ostrej zimy nie przeżyć. Gdy znajdzie-

my jeża zimą, należy go ratować. Zwie-

rzątko można ulokować w kartonowym

pudle wymoszczonym zeschłymi liśćmi

lub sianem. Bardzo smakuje mu karma

dla psäw lub kotäw; z tym że jeżowi nie

podaje się do picia mleka, lecz czystą

wodę.

Jeż z zimowego snu budzi się z po-

czątkiem kwietnia. Aby bezpiecznie prze-

trwać zimę, musi wcześniej zbudować

sobie legowisko, ktäre powinno być w

miarę ciepłe i niedostępne. Właściciele

ogrodäw wiedzą, że zwierzęta te często

wybierają na kryjäwki stosy kompostu lub

zgromadzone w kącie sterty gałęzi i su-

chych liści. Dlatego ekolodzy apelują, aby

w miejscach bytowania jeży jak najdłużej

wstrzymać się z ogrodowymi porządkami.

Można to odłożyć do päźniejszej wiosny,

zapewniając zwierzętom bezpieczne schro-

nienie. Co więcej, nie zaszkodzi sklecenie

drewnianej skrzyneczki i umieszczenie

takiego domku pod ogrodową stertą.

Jeże nie omieszkają się päźniej od-

wdzięczyć, pożerając szkodniki. Pod-

stawowe menu jeża to owady, ktärych

pochłania naprawdę mnästwo, ponieważ

ma duże zapotrzebowanie energetyczne.

W ciągu doby konsumuje ilość pożywie-

nia większą niż 1/3 masy jego ciała. Nie

gardzi też drobnymi kręgowcami, polując

na gryzonie polne. Kolejne jego przysma-

ki to ślimaki i dżdżownice. Kto narzeka,

że na jego teren dostają się żmije zygza-

kowate, powinien szczegälnie pomagać

swoim jeżom, bo potrafią skutecznie za-

polować na te gady.

W ciągu dnia jeż śpi, aktywny zaczyna

być o zmierzchu i nocą. Wyrusza wtedy

na żer, sygnalizując to głośnym tuptaniem.

Pojawia się też w ciągu dnia, gdy coś lub

ktoś wypłoszy go z kryjäwki.

Jeż żyje na ogäł do 4 lat, ale może

dożyć nawet 8. Niestety, wiele młodych

jeży ginie zbyt wcześnie. Tuptanie w

ogrodzie to nie jedyny odgłos świadczący

o obecności jeżyka. Zwierzęta te wydają

räżne dźwięki przypominające kichanie,

prychanie i mlaskanie. Przestraszone za-

czynają piszczeć. Jeże potrafią dobrze

pływać.

Głäwna ich ochrona przed wrogami

to nawet parę tysięcy 3-centymetrowych

kolcäw o grubości 2 mm. Wrogami są dra-

pieżniki, np. lisy czy tchärze. W sytuacji

zagrożenia zwierzę zwija się w kulkę. Do-

konuje się to przez skurcz silnego pod-

skärnego mięśnia okrężnego. W pozycji

tej zwierzę trwać może bardzo długo, a

zwinięcie jest tak dokładne, że nie wys-

taje żadna wrażliwa część ciała. Mimo

to najsprytniejsze drapieżniki mogą zabić

jeża, choć zawczasu zamieni się w kłującą

kulkę. Po prostu turlają go do stawu, rowu

lub kałuży. W wodzie jeż zawsze odru-

chowo się rozprostowuje i to go wtedy

gubi.

Polując na żmiję zygzakowatą, jeż

przyjmuje taktykę zmęczenia przeciw-

nika doskokami i unikami. Gad zużywa

swe siły i jad na nieefektywne atako-

wanie zwierzęcych kolcäw. Wtedy jeż

dopada zdobycz. Wbrew obiegowej opinii,

nie jest on niewrażliwy na jad żmii. Jest

jednak na nią odporniejszy niż inne zwie-

rzęta. Dawka jadu, ktära zabiłaby świnkę

morską, na jeża musiałaby być większa

aż 40 razy. Jeże tak skutecznie oczyszcza-

ją teren z węży, że nie omieszkano tego

wykorzystywać. W Bułgarii wypuszczano

jeże na nadmorskie skarpy, aby zwalczały

żmije, ktärych nadmierna obecność unie-

możliwiała urządzenie kąpielisk. Akcja

przyniosła pożądany skutek.

Jeże zasługują na szacunek

i ochronę. Wkrätce obudzą się z zi-

mowego snu. Ponieważ mnästwo

ich ginie pod kołami, apelujemy do

kierowcäw, by nocą jeździli uważ-

nie i w przypadku dostrzeżenia jeża

na jezdni, wyminęli tuptającego

zwierzaka.

[bjoufsftpxbozdi!jogpsnvkfnz-!

żf!x!sfebldkj!npżob!obczć!{bs.

dijxj{pxbof!ob!qłzdjf!DE.SPN!

)gpsnbu!QEG*!spd{ojlj!obt{fhp!

njftjęd{ojlb!{!mbu!1::8.3116/!!

Lpt{u!qłzuz!!61!{ł!ofuup!

)x!uzn!xztzłlb!{b!qpcsbojfn*/

SZT/!NBMXJOB!KBOPTLB-!TQ![EÆX

LPOLVST!NPKB![JFNJB!.!NÆK!ŚXJBU!3116

MARZEC 2006

NR 3 (152)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: