Aborcja
Pacak Magdalena, Pacan Joanna, Reczek Marta, Robak Agnieszka,
Rowińska Monika, Sadło Paulina, Skotarska Sylwia, Skrobisz Magdalena
Aborcja (łac. abortus – poronienie, wywołanie poronienia) – termin medyczny i potoczny, który stosuje się w przypadku zamierzonego, przedwczesnego zakończenia ciąży w wyniku interwencji zewnętrznej, np. działań lekarskich. W efekcie dochodzi do śmierci zarodka lub płodu.
Wykonywanie aborcji jest regulowane prawnie. Aborcja legalna, czyli wykonana w zgodzie z obowiązującymi w danym państwie ustawami i przez dyplomowanego lekarza. Aborcja nielegalna, czyli wykonana przez osobę nieuprawnioną lub niezgodnie z regulacjami prawnymi. Ustawodawstwo w tym zakresie różni się od siebie w różnych krajach.
Aspekty językowe
Synonimy aborcji: sztuczne poronienie, przerwanie ciąży, usunięcie ciąży, spędzenie płodu, zabieg, łyżeczkowanie, czyszczenie, potocznie skrobanka, dla części środowisk synonimem jest także zabicie dziecka w okresie życia prenatalnego.
W języku polskim nie używa się słowa aborcja w znaczeniu poronienia samoistnego. Zwraca się uwagę na właściwy dobór słów w rozmowach lekarz-pacjentka i lekarz-rodzice w przypadku, gdy mamy do czynienia z kobietą, która poroniła samoistnie. Nawet neutralne słowa medyczne (łyżeczkowanie, czyszczenie jamy macicy, zabieg) mogą być negatywnie odbierane przez kobietę, która uważa poronienie za osobistą tragedię. Także termin medyczny wyskrobiny używany przez lekarzy dla określenia materiału pobranego podczas łyżeczkowania jamy macicy jest bolesny i nie do zaakceptowania dla kobiety roniącej. Termin medyczny łyżeczkowania jamy macicy o neutralnym charakterze to abrazja.
W języku łacińskim brakuje rozróżnienia na poronienie i aborcję – występuje tylko słowo abortus. W związku z tym w oficjalnych dokumentach także w przypadku poronienia może zostać wypisane słowo abortus.
Określanie dwóch różnych zagadnień medycznych (poronienia i aborcji) tym samym terminem (aborcja, abortus), mieszanie obu terminów (określanie aborcji jako sztuczne poronienie) oraz używanie tych samych określeń dla czynności medycznych w obu przypadkach (zabieg, łyżeczkowanie, czyszczenie jamy macicy) może prowadzić do, mylenia poronienia z aborcją i błędnego nazywania aborcji poronieniem lub przechylenia w odwrotnym kierunku i podawania przekazu, iż poronienie jest aborcją.
Odsetek aborcji przypadający na 1000 kobiet
w niektórych krajach europejskich
Aborcja a poronienie
Poronienie - jest to zakończenie ciąży przed końcem 22 tygodnia jej trwania, wtedy rozwijający się płód nie jest w stanie przeżyć poza organizmem matki, bez względu na jakiekolwiek podejmowane czynności medyczne. Obumarcie płodu może też nastąpić wcześniej, wewnątrz macicy kobiety. Cały proces przebiega naturalnie, nie ma ingerencji z zewnątrz. To wewnątrz organizmu matki lub dziecka doszło do jakiegoś procesu chorobowego (istnienia bądź powstania wad), który doprowadził do przedwczesnego zakończenia ciąży. Jest to proces naturalny.
Aborcja to zabieg celowego przerwania ciąży. Aborcja, w medycynie zabieg przerwania ciąży, sztuczne poronienie. Aborcji dokonuje się gł. z przyczyn medycznych (poronienie terapeutyczne). W terminologii prawniczej aborcja to przestępstwo (występek), polegające na niezgodnym z prawem przerwaniu ciąży, w przeszłości zwane spędzeniem płodu. W Polsce wg nowego kodeksu karnego (26 VI 1997, art. 152) aborcja zagrożona jest karą pozbawienia wolności do 3 lat. Sprawcą tego występku może być w zasadzie każda osoba, nie wyłączając podżegacza i pomocnika, z wyjątkiem kobiety, której zabieg przerwania ciąży dotyczy (nawet gdyby wyraziła zgodę na jego dokonanie). Polskie prawo przewiduje okoliczności legalnego przerwania ciąży, którymi są: zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej, duże prawdopodobieństwo (poparte badaniami lekarskimi) ciężkiego i nieodwracalnego uszkodzenia płodu, nieuleczalna choroba zagrażająca płodowi, ciężkie warunki życiowe, trudna sytuacja osobista kobiety ciężarnej. Kodeks karny zwiększa ob. odpowiedzialność karną, gdy płód osiągnął zdolność do samodzielnego życia poza organizmem matki (kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat) oraz gdy przerwanie ciąży nastąpiło bez zgody kobiety ciężarnej, przez zastosowanie groźby bezprawnej lub podstępu (kara pozbawienia wolności od 1 roku do 10 lat). Aborcja nie jest uznana za przestępstwo w Chinach, natomiast w Irlandii nie dopuszcza się w ogóle zgodnego z prawem przerwania ciąży (w innych krajach aborcji można dokonywać legalnie
pod pewnymi warunkami).
Aborcja jest dokonywany głównie w przypadkach jeśli: ˇ ciąża zagraża życiu i zdrowiu matki ˇ ciąża powstała wbrew woli matki (nieskuteczna antykoncepcja, gwałt itp.)
PORONIENIE SAMOISTNE-PORONIENIE A PORONIENIE SZTUCZNE-ABORCJA
Poronienie jest z natury procesem samoistnym, toteż nie wymaga dopowiedzenia, dotyczącego charakteru tego procesu. To tak jak nie używamy sformułowania “cofać się do tyłu” (no bo zawsze cofanie się przebiega w tym jednym kierunku). Wtargnięcie z zewnątrz do jamy macicy i usunięcie rozwijającego się w łonie matki dziecka nazywamy aborcją. W przyrodzie występuje tylko jedno poronienie.Używanie tego samego sformułowania – poronienie – z użyciem rozróżniającego je określenia, lub nie, gdy dla wszystkich jasny jest kontekst wypowiedzi, niestety to za mało i prowadzi do mylenia poronienia z aborcją.
Dla niektórych środowisk “rozmycie” powyższych pojęć może być dokonywane celowo. Ponieważ poronienie jest procesem naturalnym (w niczym złym nie uczestniczę), to “podciąga” się pod nie, poprzez nazewnictwo, aborcję, szukając dla niej niejakiego usprawiedliwienia. To nie jest to samo.
ABORCJA SPONTANICZNA-PORONIENIE A ABORCJA SZTUCZNA-ABORCJA
Pierwsze z tych określeń jest kalką z języka angielskiego abortion spontaneous i nie istnieje w języku polskim. Niestety można je spotkać – o dziwo – na różnych stronach środowisk pro-life'owych a także w tłumaczeniach amerykańskich poradników dla kobiet w ciąży. Podobnie jak poprzednio dochodzi do rozmycia pojęć, ale przechylenie znaczenia poronienia dokonuje się w kierunku aborcji. Może to prowadzić do dezinformacji i/lub odbierania komunikatu poronienie jest aborcją. Ponieważ aborcja kojarzona jest ze złem, to prostą drogą do tego samego worka wrzuca się i poronienie.
Metody dokonywania aborcji
Jest wiele metod przerywania ciąży. Generalnie dzieli się je na dwie główne kategorie:
chirurgiczne i farmakologiczne. Podczas aborcji przeprowadzanej chirurgicznie zawartość
macicy (embrion lub płód, łożysko i rozbudowana wyściółka macicy) zostają usunięte. Używa się w tym celu różnych metod, zależnych od stopnia zaawansowania ciąży, kwalifikacji osoby przeprowadzającej aborcję, podejścia preferowanego w lokalnym środowisku medycznym oraz od dostępnego sprzętu. Drugą kategorię stanowią zabiegi wywoływane środkami farmakologicznymi. Do niedawna były one wykonywane tylko w drugim i trzecim trymestrze ciąży. Jednak w 1988 roku pojawił się lek służący do wywoływania poronienia we wczesnym etapie ciąży. W Polsce środki służące do aborcji farmakologicznej nie zostały jeszcze zarejestrowane. Wiele wskazuje jednak na to, że są one dostępne nielegalnie w tzw. podziemiu aborcyjnym.
Rozszerzanie i łyżeczkowanie
Metoda ta, popularnie zwana „skrobanką”, jest wciąż powszechnie stosowanym w Polsce
sposobem przerywania ciąży. W krajach rozwiniętych i wielu rozwijających się została
zastąpiona metodą próżniową, która jest mniej bolesna, szybsza, mniej skomplikowana i niesie dwukrotnie mniejsze ryzyko powikłań. Przerywanie ciąży metodą rozszerzania i łyżeczkowania nie jest obecnie zalecane przez Światową Organizację Zdrowia ( WHO). WHO dopuszcza ją jednak, gdy inne metody wczesnej aborcji – próżniowa i farmakologiczna – nie są dostępne. Rozszerzanie i łyżeczkowanie stosuje się do przerywania ciąży podczas trzech pierwszych 2 miesięcy jej trwania, w szczególnych przypadkach – do piętnastego tygodnia. Lekarz rozszerza szyjkę macicy, po czym usuwa zawartość macicy za pomocą łyżeczki (metalowej pętli umieszczonej na końcu długiej rączki) i szczypczyków. Łyżeczkowanie wymaga większego rozszerzenia szyjki macicy, niż ma to miejsce wtedy, gdy zawartość macicy usuwa się metodą
odsysania. Zabieg rozszerzania i łyżeczkowania jest w Polsce przeprowadzany standardowo
również wtedy, gdy zachodzi potrzeba oczyszczenia jamy macicy (np. w wypadku utrzymującej się nieregularności cyklu i nadmiernie obfitych krwawień). W krajach rozwiniętych stosuje się w tym celu metodę odsysania próżniowego.
Metoda próżniowa
Metoda ta (inna nazwa: „łyżeczkowanie metodą próżniową”) jest najczęściej stosowanym na świecie sposobem przerwania ciąży. Od kilkudziesięciu już lat w większości krajów rozwiniętych nie stosuje się powszechnie wykonywanego w Polsce rozszerzania i łyżeczkowania („skrobanki”). Metoda próżniowa zastosowana podczas trzech pierwszych miesięcy niesie ze sobą najmniejsze ryzyko powikłań. Zabieg trwa krótko (od pięciu do piętnastu minut). Postęp w technice ultrasonograficznej w połączeniu z testami umożliwiającymi wczesne wykrycie ciąży pozwala obecnie na przerwanie ciąży metodą próżniową już w trzecim-czwartym tygodniu, licząc od pierwszego dnia ostatniej miesiączki (czasami nawet zanim nadejdzie czas spodziewanej miesiączki). Dają także pewność, że ciąża rzeczywiście została przerwana. W Polsce tylko nieliczne ośrodki przeprowadzają aborcję tą metodą. Podczas zabiegu wykonywanego metodą próżniową wnętrze macicy zostaje opróżnione przez rurkę podobną do słomki, którą wprowadza się do macicy przez szyjkę macicy. Rurka ta, zwana kaniulą, jest połączona z pompką elektryczną lub strzykawką, które stanowią źródła delikatnego zasysania i wyciągają zawartość macicy. Gdy używana jest strzykawka, a nie pompka elektryczna, mówimy o metodzie próżniowej z odsysaniem ręcznym (manual vacuum aspiration). W późniejszym okresie pierwszego trymestru metoda próżniowa z odsysaniem ręcznym może wymagać pewnego rozszerzenia szyjki macicy i zastosowania kaniuli o większej średnicy. W wielu krajach metoda próżniowa z odsysaniem ręcznym stosowana jest do dwunastego czternastego tygodnia ciąży, licząc od pierwszego dnia ostatniej miesiączki. W Stanach Zjednoczonych ogranicza się jej stosowanie do bardzo wczesnej ciąży, a większość klinik, 3 przeprowadzając aborcje metodą próżniową, stosuje aspiratory zasilane elektrycznie. Niektóre amerykańskie kliniki tak przeszkoliły osoby przeprowadzające zabiegi, by szyjka macicy była rozszerzana minimalne, a stosowane rurki – małe i giętkie. Zmniejsza to ryzyko okaleczenia czy perforacji macicy lub szyjki macicy. Łyżeczkowanie (skrobanie) wnętrza macicy po odessaniu jej zawartości metalową pętlą zwaną łyżeczką nie jest rutynowo niezbędne.
Wczesna aborcja farmakologiczna
We wczesnej aborcji farmakologicznej (aborcji wywoływanej lekami) podaje się doustną dawkę mifepristone’u (lepiej znanego pod jego francuską nazwą RU 486, stosuje się też termin „pigułka aborcyjna”) albo zastrzyk metotreksatu. Oba środki bierze się w połączeniu z zażywaną później prostaglandyną-misoprostolem. Po upływie 36-48 godzin od zażycia mifepristone’u należy wrócić do szpitala po misoprostol, który podawany jest z reguły w formie czopka dowaginalnego, tabletki doustnej lub dowaginalej. Jeżeli na początku zastosowano metotreksat, czopek lub tabletkę misoprostolu można zastosować po pięciu-siedmiu dniach od zastrzyku z metotreksatu. Mifepristone przerywa ciążę, blokując działanie progesteronu – hormonu przygotowującego wyściółkę macicy do przyjęcia zapłodnionego jaja – i tym samym
podtrzymującego ciążę. Mifepristone może zapobiec implantacji zapłodnionego jaja w macicy lub wywołać miesiączkę nawet wtedy, gdy implantacja już miała miejsce.
Metotreksat stosowany jest do przerwania ciąży, ponieważ hamuje jej rozwój i
przeciwdziała mocowaniu łożyska do ścianki macicy. Oba środki – metotreksat i mifepristone – są najskuteczniejsze, gdy stosuje się je w połączeniu z prostaglandyną-misoprostolem, która, wywołując skurcze macicy, pomaga usunąć wyściółkę i zapłodnione jajo, a tym samym
zakończyć ciążę. W krajach europejskich stosuje się głównie mifepristone z prostaglandyną- misoprostolem. Chociaż wczesną aborcję farmakologiczną można przeprowadzić, gdy tylko stwierdzi się ciążę, większość lekarzy woli poczekać do czasu, aż worek owodniowy stanie się widoczny na USG (zazwyczaj 30-35 dni po pierwszym dniu ostatniej miesiączki).
Aborcja farmakologiczna jest legalna w następujących państwach: we wszystkich krajach
Unii Europejskiej z wyjątkiem Irlandii, Portugalii, Włoch i Polski; w Chinach, Indiach, Izraelu,Nowej Zelandii, Norwegii, Południowej Afryce, Rosji, Stanach Zjednoczonych, Szwajcarii, Tunezji oraz na Tajwanie i Ukrainie.
Metoda łyżeczkowania jamy macicy
Aborcja a zdrowie kobiety
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, każdego roku z powodu powikłań po zabiegu aborcji umiera 50-100 tys. kobiet.
Aborcja może także skutkować trwałym okaleczeniem lub poważnym urazem psychicznym, które ujawniają się w kilka dni czy tygodni po zabiegu, ale bywają szczególnie odczuwalne dopiero w kilka lat później.
Skutki fizyczne aborcji:
· Infekcja narządu rodnego, która może się rozszerzyć na narządy miednicy lub całą jamę brzuszną, jest najczęstszym powikłaniem związanym z chirurgicznym przerywaniem ciąży (49 proc. przypadków). "Zdarza się, że infekcja przebiega w sposób dyskretny aż do chwili, kiedy dochodzi do powikłania w postaci wstrząsu septycznego, który nie leczony doprowadza do zespołu wykrzepiania ogólnego (...). Brak specjalistycznego leczenia kończy się w takich wypadkach śmiercią kobiety".
· Krwotok - wiąże się z rozdarciem macicy lub szyjki macicy albo z zakażeniem spowodowanym rozwojem drobnoustrojów w niedokładnie oczyszczonej jamie macicy. Jeśli krwotok występuje na zewnątrz dróg rodnych, kobieta zwykle szuka pomocy lekarskiej, lecz jeśli krew wypływa do jamy brzusznej, może dojść do uszkodzenia narządów wewnętrznych, zapalenia otrzewnej, wstrząsu krwotocznego.
· Niepłodność - "Przeniesienie mikroorganizmów z szyjki macicy do jajowodów i jamy macicy może spowodować zapalenie narządów miednicy małej, niepłodność, przewlekłe bóle brzucha i zwiększenie ryzyka ciąży pozamacicznej wskutek częściowego zarośnięcia jajowodu (...). Całkowite zarośnięcie jajowodu prowadzi do niepłodności: nie może dojść do połączenia się plemnika z komórką jajową".
· Poronienia - "Odsetek samoistnych poronień u kobiet, u których doszło po aborcji do powikłań zapalnych wzrasta nawet do 22 proc.".
· Przedwczesne porody - na skutek niedomagania szyjki macicy, osłabionej podczas szybkiego siłowego, rozrywającego mięśnie rozciągania w czasie zabiegu aborcyjnego.
· Rak piersi - "Badania przeprowadzone w USA w 1994 roku wykazały, że ryzyko raka piersi u kobiet, które były w ciąży i dokonały aborcji jest o 50 proc. wyższe w porównaniu z kobietami, u których ciąża zakończyła się w inny sposób".
· U kobiet, które przeszły aborcję, częściej występują nawracające stany zapalne dróg rodnych, zaburzenia miesiączkowania z brakiem owulacji, a podczas następnych ciąż częściej stwierdza się łożysko przodujące, przyrośnięte.
· Do najbardziej rozpowszechnionych konsekwencji dotykających kobiety po aborcji w sferze somatycznej należą m.in.: pęknięcie szyjki macicy, perforacja, czyli przedziurawienie macicy, zarośnięcie szyjki macicy, infekcje bakteryjne (m.in. zapalenie otrzewnej), nowotwór szyjki macicy i jajnika.
Usunięcie dziecka ma również wpływ na przebieg kolejnych ciąż. Znacznie częściej niż u kobiet, które nie przeprowadzały aborcji, pojawiają się poronienia, przedwczesne urodzenia, konflikt serologiczny, wrodzone wady noworodków czy ciąże pozamaciczne. Konsekwencją spędzenia płodu może być też odklejenie się łożyska, a nawet bezpłodność.
Generalnie stwierdzono, że kobiety po aborcji mają o wiele więcej kłopotów zdrowotnych niż te, które tego nie doświadczyły. Znacznie częściej odwiedzają lekarzy, np. cztery razy częściej wymagają interwencji ginekologicznych. Częściej chorują też na anoreksję, bulimię lub astmę, a nierzadko doświadczają także silnych bólów brzucha, piersi i miednicy - bez żadnych zewnętrznych przyczyn.
Psychika po aborcji Zaburzenia psychiczne spowodowane aborcją, określane są wspólną nazwą syndromu postaborcyjnego. Są one równie groźne jak następstwa fizyczne przerywania ciąży, często jednak kobiety nie poddają się leczeniu i są pozostawione same sobie z tym ciężkim okaleczeniem psychicznym.
Skutki psychiczne aborcji:
· 100 proc. badanych kobiet doświadcza smutku, poczucia straty,
· 92 proc. ma poczucie winy,
· 85 proc. zaskoczyła intensywność negatywnych emocji związanych przebytą aborcją,
· 81 proc. czuje się skrzywdzone,
· 81 proc. myśli wciąż o zabitym dziecku,
· 73 proc. cierpiało na depresję,
· 73 proc. czuje się nieswojo w obecności dzieci,
· 69 proc. czuje niechęć do współżycia seksualnego,
· 65 proc. miało tendencje samobójcze,
· 61 proc. zaczęło nadużywać alkoholu,
· 23 proc. podjęło próby samobójcze.
Aspekty etyczne i odbiór społeczny
Problematyka dopuszczalności i wykonywania aborcji jest wysoce kontrowersyjna w oczach części społeczeństwa i jest przedmiotem różnych ocen moralnych.
W przekonaniu takich religii jak katolicyzm, prawosławie, buddyzm, hinduizm, rodzimowierstwo, islam i większość wyznań protestanckich oraz judaistycznych, płód jest istotą ludzką, aborcja zaś jest niedopuszczalna. Opinię tę podzielają również ruchy pro-life (wyznające stanowisko przeciwne dopuszczalności przerywania ciąży i optujące za jego całkowitym zakazem), niektórzy etycy świeccy, środowiska konserwatywne i część centrum politycznego i ideologicznego (inne stanowisko dopuszcza aborcję jedynie pod pewnymi określonymi warunkami, jak ciąża w wyniku zgwałcenia, trudne warunki życiowe lub materialne kobiety, uszkodzenia lub wady genetyczne płodu).Środowiska popierające swobodę decydowania o wykonaniu lub nie zabiegu aborcji (ruchy pro-choice) nie zgadzają się z tym stanowiskiem i sprzeciwiają się wprowadzaniu zakazu dokonywania aborcji. Jego argumentem jest prawo kobiety do swobodnego wyboru odnośnie swojego stanu ciąży.Kwestia dopuszczalności prawnej i oceny moralnej aborcji jest także źródłem kontrowersji w łonie współczesnego ruchu feministycznego – większość czołowych organizacji feministycznych opowiada się za dopuszczalnością przerywania ciąży, istnieje jednak ruch feminizmu za życiem (szczególnie silny w USA) opowiadający się za zakazem przerywania ciąży.Wyraźny zakaz dokonywania aborcji znajdował się w Przysiędze Hipokratesa:Nikomu, nawet na żądanie, nie dam śmiercionośnej trucizny, ani nikomu nie będę jej doradzał, podobnie też nie dam nigdy niewieście środka poronnego.W tekście Deklaracji genewskiej fragment ten został zastąpiony następującym zdaniem:zachowam najwyższy szacunek dla życia ludzkiego.W tekście Przyrzeczenia Lekarskiego, które jest dziś składane przez lekarzy w Polsce, odpowiedni fragment brzmi:przyrzekam: (...) służyć życiu i zdrowiu ludzkiemu;W Polsce problematyka warunków dopuszczalności aborcji jest od lat 90. XX wieku przedmiotem debaty publicznej. Istotny wpływ na społeczne postrzeganie aborcji ma stanowisko Kościoła katolickiego. Problematyka aborcji wywołuje silne emocje, których wyrazem jest między innymi język debat, odnoszący się do "zabijania nienarodzonych" z jednej strony, a do "prawie kobiet do decydowania o swoim ciele" z drugiej. Kwestia aborcji podnoszona jednak bywa często w doraźnych celach politycznych.W USA, gdzie szczególnie silne są ruchy antyaborcyjne (a także w Kanadzie i Australii), miały miejsce zamachy oraz zabójstwa lekarzy dokonujących aborcje, dokonywane przez radykalnych przeciwników aborcji. Przeciw przemocy opowiedziały się wszystkie organizacje pro-life.Aborcja bywa także krytykowana z pozycji ateistycznych i humanistycznych przez osoby wychodzące z założenia, że prawo do życia nie wynika jedynie z przekonań religijnych. Opinie takie prezentowali Pier Paolo Pasolini, Oriana Fallaci czy Giuliano Ferrara, znani z ateistycznych (lub agnostycznych) poglądów.
Religie wobec aborcji
· Chrześcijaństwo - Większość wyznań chrześcijańskich potępia aborcję, która jest traktowana jako morderstwo, a jedynym dopuszczalnym warunkiem jej dokonania jest ciąża, która jednoznacznie prowadzi do śmierci matki (np. ciąża pozamaciczna)
· Katolicyzm - w kwestii aborcji nie było jednolite na przestrzeni wieków. Najstarszy pozabiblijny dokument chrześcijański Didache nazywa powodujących poronienie mordercami. Teolodzy katoliccy utrzymują, że Biblia zakazuje aborcji
· Prawosławie - nie potępia jednoznacznie antykoncepcji hormonalnej, jednak podziela pogląd, że życie ludzkie zaczyna się od chwili poczęcia i w związku z tym potępia aborcję (w tym także aborcję wywołaną stosowaniem lekarstw i innych substancji chemicznych) jako zabójstwo.
· Protestantyzm - nie potępia antykoncepcji (z wyjątkiem antykoncepcji hormonalnej "po stosunku płciowym" i innych metod, związanych z niszczeniem zapłodnionej komórki)
· Ruch Świętych w Dniach Ostatnich - zdecydowanie potępiają aborcję, jednak dopuszczają okoliczności, które usprawiedliwiają ją (jednak nie automatycznie, lecz po starannym rozważeniu): ciąża jako wynik kazirodztwa lub gwałtu, poważne zagrożenie dla życia matki
· Islam - nie potępia aborcji tak jednoznacznie, jak większość wyznań chrześcijańskich. Wynika to z przekonania, iż życie nie zaczyna się od momentu zapłodnienia, iż początkowo zaro...
kasia_1437