KKK, 1897-1927.pdf

Artykuł drugi

UCZESTNICTWO W ŻYCIU SPOŁECZNYM

I. Władza

1897 "Społeczność ludzka nie może być dobrze zorganizowana ani wytwarzać 2234 odpowiedniej

ilości dóbr, jeśli jest pozbawiona ludzi sprawujących prawowitą władzę, którzy stoją na straży praw

i w miarę potrzeby nie szczędzą swej pracy i starań dla dobra wspólnego" 16 .

"Władzą" nazywa się upoważnienie, na mocy którego osoby lub instytucje nadają prawa i wydają

polecenia ludziom oraz oczekują z ich strony posłuszeństwa.

1898 Każda wspólnota ludzka potrzebuje władzy, która by nią rządziła 17 . Ma ona swoją podstawę

w naturze ludzkiej. Jest konieczna dla jedności państwa. Jej rola polega na zapewnieniu, na ile to

możliwe, dobra wspólnego społeczności.

1899 Władza, której domaga się porządek moralny, pochodzi od Boga: "Każdy niech będzie

poddany władzom, sprawującym rządy nad innymi. Nie ma bowiem władzy, która by nie

pochodziła od Boga, a te, które są, zostały ustanowione przez Boga. Kto więc przeciwstawia się

władzy - przeciwstawia się porządkowi Bożemu. Ci zaś, którzy się przeciwstawili, ściągną na siebie

wyrok potępienia" (Rz 13, 1-2) 18 .

1900 Obowiązek posłuszeństwa domaga się od wszystkich okazywania władzy należnego jej

uznania oraz szacunku i - stosownie do zasług - wdzięczności i życzliwości osobom, które ją

sprawują.

Święty Klemens Rzymski, papież, jest autorem najstarszej modlitwy Kościoła za sprawujących władzę polityczną 19 :

Daj im zatem, Panie, zdrowie, pokój, zgodę i stałość, aby sprawowali bez przeszkody tę władzę, którą Ty im

powierzyłeś.

To Ty sam przecież, Władco Nieba, Królu wieków,

dajesz synom ludzkim chwałę i godność,

i władzę nad tym, co jest na ziemi.

Ty więc, o Panie, kieruj ich wolą według tego,

co jest dobre i miłe w Twoich oczach,

aby sprawując zbożnie, w pokoju i z łagodnością

daną im przez Ciebie władzę,

zyskali łaskę Twoją 20 .

1901 Jeśli władza odwołuje się do porządku ustanowionego przez Boga, to jakakolwiek "forma

ustroju politycznego i wybór władz pozostawione są wolnej woli obywateli" 21 .

Różne ustroje polityczne są moralnie dopuszczalne pod warunkiem, że dążą do uprawnionego

dobra wspólnoty, która te ustroje przyjmuje. Ustroje, których natura jest sprzeczna z prawem

naturalnym, porządkiem publicznym i podstawowymi prawami osób, nie mogą urzeczywistniać

dobra wspólnego narodów, którym zostały narzucone.

1902 Władza nie otrzymuje prawowitości moralnej sama z siebie. Nie powinna być sprawowana w

sposób despotyczny, lecz działać na rzecz dobra wspólnego jako "siła moralna, oparta na wolności i

świadoma ciężaru przyjętego obowiązku" 22 :

O tyle prawo ludzkie ma istotne znamiona prawa, o ile jest zgodne z prawym rozumem. Wówczas jest jasne, że

pochodzi od prawa wiecznego. O ile zaś nie jest zgodne z rozumem, nazywa się prawem niegodziwym. W takim

bowiem przypadku nie ma istotnych przymiotów prawa, ale jest raczej jakąś formą przemocy 23 .

1903 Władza jest sprawowana w sposób prawowity tylko wtedy, gdy troszczy się o dobro wspólne

danej społeczności i jeśli do jego osiągnięcia używa środków moralnie dozwolonych. Jeśli

sprawujący władzę ustanawiają niesprawiedliwe prawa lub podejmują działania sprzeczne z

porządkiem moralnym, to rozporządzenia te nie obowiązują w sumieniu. "Wtedy władza przestaje

być władzą, a zaczyna się bezprawie" 24 .

1904 "Jest wskazane, by każda władza była równoważona przez inne władze i inne zakresy

kompetencji, które by ją utrzymywały we właściwych granicach. Na tym właśnie polega zasada

<<państwa praworządnego>>, w którym najwyższą władzę ma prawo, a nie samowola ludzi" 25 .

II. Dobro wspólne

1905 Zgodnie ze społeczną naturą człowieka, dobro każdego pozostaje w sposób konieczny w

relacji z dobrem wspólnym. Może być ono określone jedynie w odniesieniu do osoby ludzkiej:

Zamknięci w sobie samych, nie żyjcie jedynie dla siebie w przekonaniu, iż jesteście już usprawiedliwieni, ale

gromadząc się razem, szukajcie tego, co pożyteczne dla wszystkich 26 .

1906 Przez dobro wspólne należy rozumieć "sumę warunków życia społecznego, jakie bądź

zrzeszeniom, bądź poszczególnym członkom społeczeństwa pozwalają osiągnąć pełniej i łatwiej

własną doskonałość" 27 . Dobro wspólne odnosi się do życia wszystkich. Od każdego domaga się

roztropności, a szczególnie od tych, którym zostało powierzone sprawowanie władzy. Opiera się na

trzech istotnych elementach:

1907 Po pierwsze, zakłada poszanowanie osoby jako takiej. W imię dobra wspólnego władze

publiczne są zobowiązane do poszanowania podstawowych i niezbywalnych praw osoby ludzkiej.

Społeczność powinna umożliwić każdemu ze swych członków urzeczywistnienie swego powołania.

W szczególności dobro wspólne polega na korzystaniu ze swobód naturalnych niezbędnych do

rozwoju powołania ludzkiego; są nimi: "prawo... do postępowania według słusznej normy własnego

sumienia, do ochrony życia prywatnego oraz do sprawiedliwej wolności, także w dziedzinie

religijnej" 28 .

1908 Po drugie, dobro wspólne domaga się dobrobytu społecznego i rozwoju społeczności. Rozwój

jest syntezą wszystkich obowiązków społecznych. Z pewnością do władzy należy rozstrzyganie - w

imię dobra wspólnego - między różnymi partykularnymi interesami. Powinna ona jednak zapewnić

każdemu to, czego potrzebuje on do prowadzenia życia prawdziwie ludzkiego: wyżywienie, odzież,

opiekę zdrowotną, pracę, wychowanie i kulturę, odpowiednią informację, prawo do założenia

rodziny 29 itd.

1909 Dobro wspólne stanowi wreszcie pokój , czyli trwałość i bezpieczeństwo sprawiedliwego

porządku. Tak więc wymaga ono, by władza przy użyciu godziwych środków zapewniała

bezpieczeństwo społeczności i jej członkom. Stanowi podstawę prawa do słusznej obrony osobistej

i zbiorowej.

1910 Jeśli każda wspólnota ludzka posiada dobro wspólne, które pozwala jej uznać się za taką, to

właśnie we wspólnocie politycznej znajduje ona swoje najpełniejsze urzeczywistnienie. Do państwa

należy obrona i popieranie dobra wspólnego społeczności cywilnej, obywateli i instytucji

pośrednich.

1911 Coraz bardziej pogłębia się wzajemna zależność ludzi. Rozszerza się ona stopniowo na całą

ziemię. Jedność rodziny ludzkiej, obejmującej osoby cieszące się równą godnością naturalną,

zakłada powszechne dobro wspólne . Domaga się ono organizacji wspólnoty narodów zdolnej

"zaradzać różnym potrzebom ludzi, zarówno na tych odcinkach życia społecznego, do których

należą: wyżywienie, zdrowie, wychowanie, praca, jak i w pewnych specjalnych sytuacjach

mogących tu i ówdzie występować... zaradzenia biedzie uchodźców rozproszonych po całym

świecie... wspomagania emigrantów oraz ich rodzin" 30 .

1912 Dobro wspólne jest zawsze ukierunkowane na rozwój osób; "od... porządku (osób) winien być

uzależniony porządek rzeczy, a nie na odwrót" 31 . 1881 Porządek ten opiera się na prawdzie, jest

budowany w sprawiedliwości i ożywiany miłością.

III. Odpowiedzialność i uczestnictwo

1913 Uczestnictwo jest dobrowolnym i szlachetnym zaangażowaniem się osoby w wymianę

społeczną. Jest konieczne, by wszyscy, stosownie do zajmowanego miejsca i odgrywanej przez

siebie roli, uczestniczyli w rozwoju dobra wspólnego. Obowiązek ten jest nierozłącznie związany z

godnością osoby ludzkiej.

1914 Uczestnictwo urzeczywistnia się najpierw w podjęciu zadań, za które ponosi się

odpowiedzialność osobistą ; człowiek uczestniczy w dobru drugiej osoby i społeczności przez troskę

o wychowanie w swojej rodzinie i przez sumienność w pracy 32 .

1915 Obywatele powinni, na ile to możliwe, brać czynny udział w życiu publicznym . Sposoby tego

uczestnictwa mogą się różnić zależnie od kraju czy kultury. "Na pochwałę zasługuje postępowanie

tych narodów, w których jak największa część obywateli uczestniczy w sprawach publicznych w

warunkach prawdziwej wolności" 33 .

1916 Uczestnictwo wszystkich w urzeczywistnianiu dobra wspólnego pociąga za sobą, jak każdy

obowiązek etyczny, wciąż ponawiane nawrócenie uczestników życia społecznego. Oszustwo i

różne wykręty, przez które niektórzy uchylają się od przestrzegania prawa i przepisów odnoszących

się do obowiązków społecznych, powinny być zdecydowanie potępione jako niezgodne z

wymaganiami sprawiedliwości. Należy troszczyć się o rozwój instytucji, które poprawiają warunki

życia ludzkiego 34 .

1917 Do sprawujących władzę należy umacnianie wartości, które pobudzają zaufanie członków

społeczności i skłaniają ich do służby na rzecz bliźnich. Uczestnictwo zaczyna się od wychowania i

kultury. "Słusznie możemy sądzić, że przyszły los ludzkości leży w rękach tych, którzy potrafią dać

następnym pokoleniom motywy życia i nadziei" 35 .

W skrócie

1918 "Nie ma... władzy, która by nie pochodziła od Boga, a te, które są, zostały ustanowione przez

Boga" (Rz 13,1).

1919 Każda wspólnota ludzka potrzebuje władzy, by trwać i rozwijać się.

1920 "Wspólnota polityczna i władza publiczna opierają się na naturze ludzkiej i należą do

porządku określonego przez Boga" 36 .

1921 Władza jest sprawowana w sposób prawowity jeśli dokłada starań o dobro wspólne

społeczności. Aby je osiągnąć, powinna używać środków moralnie godziwych.

1922 Różne ustroje polityczne są uprawnione pod warunkiem, że dążą one do dobra wspólnego.

1923 Władza polityczna powinna być pełniona w granicach porządku moralnego i zapewniać

warunki korzystania z wolności.

1924 Dobro wspólne obejmuje "sumę warunków życia społecznego, jakie... zrzeszeniom bądź

poszczególnym członkom społeczeństwa pozwalają osiągnąć pełniej i łatwiej własną doskonałość"

37 .

1925 Dobro wspólne opiera się na trzech istotnych elementach: poszanowaniu i popieraniu

podstawowych praw osoby; dobrobycie, czyli rozwoju dóbr duchowych i ziemskich społeczności;

pokoju i bezpieczeństwie społeczności i jej członków.

1926 Godność osoby ludzkiej zakłada poszukiwanie dobra wspólnego. Każdy powinien troszczyć

się o budowanie i wspieranie instytucji, które poprawiają warunki życia ludzkiego.

1927 Do państwa należy obrona i popieranie dobra wspólnego społeczności cywilnej. Dobro

wspólne całej rodziny ludzkiej domaga się organizacji o charakterze międzynarodowym.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: