Style picia.doc

Style picia

Picie napojów alkoholowych to zjawisko niezmiernie zróżnicowane osoboniczo, zarówno co do typów napojów, częstości picia, ilości porcji alkoholu wypijanych przy jednej okazji jak i rozmiarów ogólnego spożycia. Innymi słowy poszczególni ludzie różnią się między sobą tym ile i jak piją.

·         Picie symboliczne oznacza picie niewielkich ilości alkoholu tylko przy szczególnych okazjach, które zazwyczaj zdarzają się sporadycznie. 

·         Picie okazjonalne (zwyczajowe) to picie zgodne z normami kulturowymi, w ilościach nie prowadzących do upicia się. W tym szerokim obszarze mieści się wiele zróżnicowanych modeli picia, począwszy od częstego picia niewielkich ilości alkoholu (np. piwo kilka razy w tygodniu), do sporadycznych „większych” okazji alkoholowych, takich jak np. imieniny czy wesele. 

·         Picie ryzykowne scharakteryzować można jako spożywanie nadmiernych ilości alkoholu (jednorazowo i łącznie w określonym czasie), które istotnie zwiększa ryzyko wystąpienia różnych problemów. W stanie tym problemy te jeszcze nie są nasilone, ale można oczekiwać, że będą się pojawiać coraz częściej i w coraz większym nasileniu, jeżeli poziom spożycia nie zostanie ograniczony.

·         Picie szkodliwe definiowane jest poprzez występowanie szkód zdrowotnych, psychologicznych lub społecznych, przy czym nie pojawia się jeszcze uzależnienie od alkoholu.

·         Uzależnienie od alkoholu jest następstwem długotrwałego, szkodliwego spożywania alkoholu, w którym picie uzyskuje zdecydowane pierwszeństwo przed zachowaniami, które niegdyś były dla osoby pijącej ważniejsze (np. hobby, praca zawodowa, kontakty rodzinne i towarzyskie).

Uzależnienie od alkoholu

Zespół uzależnienia od alkoholu, zgodnie z kryteriami zawartymi w 10 edycji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób, Urazów i Przyczyn Zgonów (ICD 10) jest chorobą, którą definiuje się jako wystąpienie przynajmniej trzech z następujących objawów:
- Silne pragnienie lub poczucie przymusu picia, tzw. "głód alkoholowy".
- Upośledzenie zdolności kontrolowania zachowań związanych z piciem (upośledzenie zdolności powstrzymywania się od picia, trudność w zakończeniu picia, trudność w ograniczeniu ilości wypijanego alkoholu) - Po wypiciu pierwszej dawki  alkoholu pojawia się niezdolność (utrata kontroli) do decydowania o ilości wypijanego alkoholu i o momencie przerwania picia.
- Odczuwanie fizjologicznych objawów zespołu abstynencyjnego w sytuacji ograniczenia lub przerywania picia (drżenie, nadciśnienie tętnicze, nudności, wymioty, biegunka, bezsenność, niepokój, w krańcowej postaci majaczenie drżenne), które są redukowane kolejnymi dawkami alkoholu.
- Zmieniona (w początkowej fazie zwiększona, a w końcowej fazie zmniejszona) tolerancja na alkohol. U progu rozwoju uzależnienia pojawia się potrzeba spożywania coraz większych dawek alkoholu dla osiągnięcia oczekiwanego efektu, na dalszych etapach przy dawkach mniejszych niż używane poprzednio pojawiają się podobne efekty nietrzeźwości.
- Koncentracja aktywności życiowej wokół picia alkoholu kosztem zainteresowań i obowiązków.
- Uporczywe picie alkoholu mimo oczywistych dowodów występowania szkodliwych następstw picia.

Problemy (szkody) związane z używaniem alkoholu

W zasadzie każde, nawet pojedyncze, spożycie alkoholu powoduje ryzyko pojawienia się problemu związanego ze spożywaniem alkoholu. Ryzyko to jest tym większe, im więcej alkoholu wypijesz. Zależy też ono od okoliczności picia. Konsekwencje jakie mogą wynikać z pojedynczego epizodu alkoholowego maja zwykle incydentalny charakter, chociaż mogą być bardzo dramatyczne.
Jeśli Twoje picie przybiera formy długotrwałego nadużywania alkoholu (częste picie znacznych ilości, prowadzące do upicia) rośnie ryzyko konsekwencji o charakterze długofalowym.

Szkody związane z incydentalnym wypiciem

Stan po spożyciu alkoholu zwiększa ryzyko spowodowania lub ulegnięcia wypadkowi. Wraz ze wzrostem poziomu alkoholu we krwi zwiększa się prawdopodobieństwo jego powstania, przy czym po przekroczeniu poziomu 0,5 promila, prawdopodobieństwo tego typu zdarzeń zaczyna rosnąć znacząco. Wśród wypadków związanych z alkoholem wyróżnia się trzy kategorie: drogowe, przy pracy i w domu. W wyniku takich wypadków może dojść nie tylko do szkód materialnych, ale także zdrowotnych (uszkodzenia ciała) lub nawet śmierci.

Z badań wynika, że 25 - 50% zgonów z powodu różnego rodzaju wypadków, zgonów na skutek pożaru i zgonów w wyniku utonięcia ma związek z alkoholem.
Wypicie alkoholu, zwłaszcza w znacznych ilościach, zwiększa ryzyko konfliktów, awantur, przejawów agresji, szczególnie jeśli ma to miejsce w większej grupie lub w tłumie. Nawet pojedyncze upicie się może stać się podłożem awantury domowej.
Przekroczenie progu nietrzeźwości owocuje często błahymi, ale też niekiedy dolegliwymi konsekwencjami, takimi jak: zgubienie jakiejś rzeczy, zanieczyszczenie czy zniszczenie ubrania, poczucie wstydu z powodu zachowań nieakceptowanych społecznie itp.
Alkohol sprzyja też niezamierzonym zachowaniom seksualnym, które mogą mieć niekiedy poważne konsekwencje.

Alkohol uznawany jest za jeden z ważniejszych czynników wiktymizacji. Nietrzeźwość stanowi okoliczność sprzyjającą do stania się ofiarą przestępstwa (np. kradzieży, napadu). Pijani ludzie są często okradani lub stają się ofiarami pobicia.
Stan po spożyciu alkoholu lub stan nietrzeźwości może też sprzyjać łamaniu norm prawnych, a w konsekwencji narażać osobę używającą na konsekwencje karne, wynikające z przestępstwa, popełnionego pod wypływem alkoholu.

Szkody związane z długotrwałym nadużywaniem alkoholu

Wyniki badań polskich i zagranicznych oraz analizy danych statystycznych wykazują, że picie alkoholu, szczególnie nadmierne, wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zapadalności na niektóre choroby, a także zaostrzania się ich przebiegu. Alkohol przyczynia się do powstawania nie tylko chorób specyficznie z nim związanych, takich jak psychozy alkoholowe, uzależnienie od alkoholu czy zatrucie alkoholem. Nadmierne picie  może przyczyniać się do powstawania wielu innych chorób i problemów zdrowotnych i zwiększać ryzyko ich pojawienia się. Wedle Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) takich chorób jest około 60, należą do nich także niektóre nowotwory. Alkohol jest też zdaniem tej organizacji trzecią co do częstości przyczyną zgonów na świecie (z powodu urazów, wypadków, samobójstw i chorób).

W przypadku wszystkich problemów zdrowotnych wiążących się z alkoholem stwierdza się statystyczną prawidłowość polegającą na wzroście prawdopodobieństwa zachorowania wraz ze wzrostem poziomu konsumpcji alkoholu. Prawidłowość ta odnosi się zarówno do poziomu indywidualnego, jak do poziomu zbiorowości.
Długotrwałe, nadmierne picie prowadzi do powstania zespołu uzależnienia od alkoholu. W 2007 r. w poradniach odwykowych w Polsce zarejestrowanych było 181 tys. pacjentów, z tego u 151 tys. stwierdzono zespół uzależnienia od alkoholu. W placówkach stacjonarnych odbywało w tym czasie leczenie 75 tys. osób uzależnionych od alkoholu. Danych z lecznictwa ambulatoryjnego i stacjonarnego nie można sumować, bowiem w znacznej części obejmują one te same osoby. Szacuje się jednak, że liczba osób uzależnionych od alkoholu w populacji jest znacznie wyższa, bowiem większość uzależnionych nie trafia do systemu lecznictwa. Według różnych oszacowań liczba osób uzależnionych od alkoholu w populacji ogólnopolskiej wynosi 500 - 900 tysięcy.
Charakterystyczne dla polskiego stylu picia jest znaczne jednorazowe spożycie napojów spirytusowych, prowadzące zwykle do stanów odurzenia. Ten wzór picia częściej niż inne  z nich prowadzi do powstawania psychoz alkoholowych.

Wyniki badań wskazują także na występowanie licznych zaburzeń somatycznych wśród osób intensywnie pijących. Do najczęściej wymienianych należą:

·         schorzenia systemu nerwowego;

·         różne schorzenia układu pokarmowego, szczególnie wątroby, żołądka, trzustki; - choroby układu oddechowego zwłaszcza przewlekłe nieżyty oskrzeli, zapalenia płuc, gruźlica;

·         choroby serca i naczyń krwionośnych;

·         choroby nowotworowe, szczególnie górnych dróg oddechowych i przełyku;

·         urazy w wyniku wypadków.

Ponadto nadużywanie alkoholu odgrywa istotną rolę w naruszeniu funkcji biologicznych niektórych hormonów, powoduje zaburzenia w układzie immunologicznym, patologicznie oddziałuje na układ krwiotwórczy.
Alkohol pity nadmiernie wywołuje też niedobory witamin i innych pierwiastków niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Następstwem owych niedoborów mogą być zaburzenia widzenia, zmiany skórne, zapalenie wielonerwowe, zmiany w błonach śluzowych i szpiku kostnym, zaburzenia procesów rozrodczych, szkorbut i inne.
Nadużywanie alkoholu może wywołać znaczące zaburzenia w funkcjonowaniu psychicznym człowieka, takie jak: bezsenność, depresję, niepokój, próby samobójcze i zmiany osobowości.
Patogenna rola alkoholu w powstawaniu wielu zaburzeń somatycznych jest szczególnie silna, gdy jego oddziaływanie skojarzone jest z paleniem tytoniu.
Picie alkoholu w czasie ciąży może spowodować śmierć płodu, wady anatomiczne, upośledzenie wzrostu i rozwoju oraz deficyty funkcjonalne. Uważa się, że wypijanie w czasie ciąży alkoholu w dawkach przekraczających 40 gramów dziennie stanowi istotne zagrożenie wystąpieniem u dziecka zespołu płodowego uszkodzenia alkoholem (FAS). Nie ma jak dotąd zgody co do tego, jaka ilość alkoholu wypijana w czasie ciąży jest bezpieczna dla rozwoju dziecka, zaleca się zatem kobietom w ciąży całkowitą abstynencję.

Najbardziej dramatyczną konsekwencją picia alkoholu jest niewątpliwie zgon. Alkohol może stanowić bezpośrednią przyczynę zgonu – jest tak na przykład w przypadku śmiertelnego zatrucia tą substancją. Najczęściej jednak nadmierne picie stanowi czynnik zwiększający ryzyko śmierci. Wyniki badań i analiz statystycznych wskazują na powiązanie  rozmiarów spożycia alkoholu na wielkość umieralności ogólnej. Jeszcze silniejszy związek zaobserwowano analizując zgony z przyczyn wiążących się z alkoholem - na przykład długotrwałe używanie alkoholu znacznie zwiększa ryzyko zgonu na marskość wątroby.

W Polsce od wielu lat obserwuje się zjawisko tzw. nadumieralności mężczyzn. Wśród wielu czynników, przy pomocy których próbuje się wyjaśnić ten proces znajduje się dużo większe spożycie alkoholu wśród mężczyzn niż kobiet. Szczególnie dramatyczne różnice w umieralności mężczyzn i kobiet obserwuje się w przypadku samobójstw pod wpływem alkoholu i wypadków drogowych z udziałem nietrzeźwych osób.
Najnowsze badania pokazują, że alkohol występować może nie tylko w roli czynnika ryzyka, ale również jako czynnik chroniący przed tym ryzykiem. Na przykład niewielkie dawki alkoholu zapobiegają niedokrwiennej chorobie serca, która jest jedną z częstych przyczyn zgonów w naszym kręgu kulturowym. Warto zauważyć, że chroniąca rola alkoholu spożywanego w niewielkich ilościach odnosi się przede wszystkim do osób po przekroczeniu 35 roku życia. W niektórych, indywidualnych przypadkach zmniejszenie się ryzyka zgonu z powodu chorób serca może być kompensowane zwiększonym ryzykiem zgonu z innych przyczyn, np. chorób wątroby.

Nadużywanie alkoholu przyczynia się nie tylko do powstawania szkód zdrowotnych, ale także wiąże się z problemami o charakterze społecznym. Należą do nich problemy:

·         rodzinne (awantury domowe, zaniedbywanie rodziny, rozpad więzi rodzinnych, rozwody);

·         w środowisku pracy (absencja, mniejsza produktywność, utrudnienie awansu zawodowego);

·         finansowe (mniejsze zarobki, zwiększone wydatki na alkohol).

Nadużywanie alkoholu sprzyja też popełnianiu przestępstw i wykroczeń. Wprawdzie kryminogenna rola alkoholu nie jest oczywista, to jednak łamaniu prawa często towarzyszy nadużywanie alkoholu.

Sygnały ostrzegawcze dla osób używających alkoholu

Picie alkoholu jest zawsze ryzykowne i dlatego warto być znała/ znał granice rozsądnego ryzyka, aby ich nie przekraczać. powinien najlepszym rozwiązaniem jest stałe, samodzielne kontrolowanie Twojego wzoru picia, tzn. częstości picia, ilości alkoholu wypijanego przy jednej okazji, sytuacji w jakich dochodzi do picia, wreszcie motywów sięgania po alkohol.
Każdy człowiek indywidualnie reaguje na alkohol, dlatego nie ma uniwersalnych kryteriów bezpiecznego picia. Można jednak sformułować ogólne orientacyjne zalecenia w sprawie ilości i częstości picia, z którym nie wiązałoby się szczególnie duże ryzyko. Mężczyźni i kobiety inaczej reagują na alkohol, dlatego wskazówki takie formułowane są osobno dla obu płci. Propozycja opracowane przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych jest następująca:

Źródło: Materiały ogólnopolskiej kampanii „Wyhamuj w porę” zainicjowanej przez PARPA w kwietniu 2009, www.wyhamujwpore.pl.

Powyższe wskazówki trzeba uzupełnić o wykaz sytuacji, okoliczności, w których picie w ogóle jest niedopuszczalne, takich jak: praca, opieka nad dzieckiem, prowadzenie pojazdu itp.
Stosowanie się do powyższych zaleceń nie stanowi gwarancji uniknięcia przykrych konsekwencji picia, powinno jednak w rozsądny sposób minimalizować ryzyko ich wystąpienia. Pamiętaj, że im mniej i rzadziej pijesz, tym mniejsze jest ryzyko powstanie problemów wynikających z tego problemów.
W refleksji nad własnym modelem picia mogą być dla Ciebie użyteczne poniżej przedstawione sygnały ostrzegawcze. Wskazują one na to, że dynamika Twoich zachowań alkoholowych przybiera niepokojący kierunek.
Sygnały takie to:
- Wzrost częstotliwości picia i ilości alkoholu wypijanego przy jednej okazji.
- Poszukiwanie okazji do picia, inicjowanie i organizowanie okazji do wypicia, picie łapczywe, wyprzedzanie kolejek, gdy pije się wspólnie.
- Narastanie przywiązania do sytuacji picia (zwiększa się koncentracja na sytuacjach związanych z piciem, oczekiwanie na moment picia, celebrowanie picia, pojawia się niepokój, gdy nie można się napić).
- Rozpoczynanie dnia od picia alkoholu (np. poranne piwo).
- Przechodzenie od picia jedynie w sytuacjach towarzyskich do picia w samotności, a szczególnie wtedy, gdy robisz to w ukryciu przed otoczeniem.
- Coraz częstsze picie po to, aby zredukować napięcie i niepokój, uzyskać stan odprężenia, osłabić poczucie winy, ośmielić się, ułatwić zaśnięcie czy pobudzić się do działania.
- Coraz częstsze powtarzanie się przypadków upicia.
- Picie pomimo zaleceń lekarskich, sugerujących konieczność powstrzymywania się od picia.
- Wzrost tolerancji na alkohol (tzw. „mocna głowa”, czyli coraz większe ilości alkoholu potrzebne Ci są do upicia się).
- Pojawianie się incydentów, polegających na zapominaniu wydarzeń, które miały miejsce poprzedniego dnia podczas picia (tzw. palimpsesty alkoholowe, mówiąc inaczej "urwanie filmu" lub "przerwy w życiorysie").
- Reagowanie agresją lub rozdrażnieniem na uwagi o konieczności ograniczenia picia lub sytuacje utrudniające dostęp do alkoholu, unikanie rozmów na ten temat.
- Picie alkoholu po przebudzeniu w celu usuwania przykrych skutków picia poprzedniego picia (tzw. „klin”).
- Kontynuowanie picia mimo narastania negatywnych konsekwencji, np. spóźnień lub opuszczania pracy.

Dogodnym narzędziem do sprawdzenia, czy nie wkraczasz w obszar picia ryzykownego jest test przesiewowy. Jeden z takich testów, noszący nazwę AUDIT jest dostępny on-line na stronie internetowej kampanii prowadzonej przez PARPA www.wyhamujwpore.pl. Bezpośednio po wypełnieniu  otrzymasz wynik. Test ten jest testem przesiewowym, a nie diagnostycznym, co oznacza, że podwyższone wyniki nie są równoznaczne z diagnozą, wskazującą na uzależnienie. Jednakże jeżeli uzyskasz podwyższone wyniki testu, mogą one wskazywać na  wysokie prawdopodobieństwo występowania problemu z alkoholem. Po uzyskaniu podwyższonych wyników w teście AUDIT koniecznie odwiedź specjalistę, aby dowiedzieć się, jak dalej postępować.

Jaką pomoc możesz otrzymać?

Jeżeli doświadczasz problemu alkoholowego, możesz otrzymać pomoc w placówkach lecznictwa odwykowego. Adresy takich placówek z Województwa Mazowieckiego możesz znaleźć na stronie internetowej PARPA www.parpa.pl. Świadczona przez nie pomoc obejmuje diagnozę i leczenie, które są bezpłatne dla każdej osoby. Alternatywnym źródłem pomocy może być ruch samopomocowy, w tym szczególnie Ruch Anonimowych Alkoholików (AA). Polega on na udzielaniu wzajemnego wsparcia i motywowaniu do abstynencji przez osoby mające problem z alkoholem w formie samopomocy. Informacje na jego temat możesz znaleźć na stronie internetowej: www.anonimowi-alkoholicy.org.pl.
Wsparcie da rodzin osób z problemem alkoholowym świadczy  samopomocowy ruch Al-anon www.al-anon.org.pl, który jest wspólnotą ludzi, których życie jest aktualnie lub w przeszłości upływało w bliskim kontakcie z osobą uzależnioną od alkoholu. Częścią tego ruchu jest Alateen, do którego należą dzieci, nastolatki i młodzież, których rodzic, obydwoje rodzice lub inna bliska osoba jest uzależniona od alkoholu www.al-anon.org.pl. 
Jeżeli poza problemem alkoholowym znajdujesz się w trudnej sytuacji materialnej, możesz liczyć na pomoc Ośrodków Pomocy Społecznej. Problem alkoholowy jest jednym z kryteriów, uprawniających do otrzymania takiego wsparcia.