PRZEDMOWA DO WYDANIA I Czytelnikowi nale�y si� wyja�nienie. Temat przed- stawiony na kartach tej ksi��ki jest niezwykle rozle- g�y. Nie le�a�o w mo�liwo�ciach autora uj�cie go w spos�b pe�ny, wyczerpanie w niewielkim tomiku ca�ej listy zagadnie�, spraw i zjawisk odnosz�cych si� do dziej�w szlachty polskiej i pa�stwa, kt�re stworzy�a. Autor ograniczy� si� musia� do wybrania jedynie pro- blem�w - wa�nych i najwa�niejszych. By�y jednak i takie, kt�re potraktowane zosta�y z konieczno�ci po- bie�niej, niekt�re zosta�y tylko zasygnalizowane. Doty- czy to zw�aszcza problematyki gospodarczej, kt�ra szczeg�lnie obszernie przedstawiona zosta�a w innych, �atwo dzi� dost�pnych, publikacjach. Niemniej intencj� autora by�o przekazanie Czytelnikowi pewnego obrazu ca�o�ciowego, mo�liwie przejrzystego rzeczowo i chro- nologicznie. , , Aczkolwiek ksi��ka niniejsza opatrzona jest etykiet� pracy popularnonaukowej, to r�wnocze�nie jest tak�e wyrazem naukowych ambicji autora, kt�ry pragn�� I. przedstawi� w niej Czytelnikowi nie tylko wyniki do- tychczasowych bada� historycznych, lecz tak�e nowe uj�cia b�d�ce rezultatem w�asnych studi�w, poszuki- wa� i przemy�le�. Przypisy nosz� charakter informacy bibliograficz- nych. Podano w nich najwa�niejsze pozycje - g��w- nie nowsze - kt�re pozwol� zainteresowanemu pog��- bi� wiedz� w zakresie szczeg�lnie go zajmuj�cym, jak r�wnie� skonfrontowa� pogl�dy i opinie autora z do- robkiem innych historyk�w. Zrozumia�e, �e zakres lite- ratury przedmiotu i �r�de� wykorzystanych przez au- tora jest nier�wnie szerszy ni� cytowane w przypisach monografie i artyku�y. Konieczno�� zwi�z�ego uj�cia prezentowanego mate- ria�u zmusi�a autora do sk�pego jedynie ilustrowania g�oszonych tez fragmentami �r�de� lub opisem fakt�w szczeg�owych. � niekt�rych przypadkach wydawa�o si� to niezb�dne, tam zw�aszcza gdzie cytowana wypo- wied� w spos�b skr�towy, lapidarny ilustruje zjawisko lub ods�ania spos�b my�lenia czy pobudki post�powa- nia ludzi �yj�cych w tamtych czasach. Praca niniejsza powsta�a w ramach prac badawczych Instytutu Historycznego Uniwersytetu Varszawskiego w latach 1967-68. Warszawa, 15 kwietnia 1969 r. Jarema Maciszewski
nazirus2411