książka o fotografowaniu. wydanie iii rozszerzone full version.pdf

KSIĄŻKA O FOTOGRAFOWANIU

J eżeli spojrzeć na krajobraz w sposób po

W najbardziej nawet zurbanizowanym, uprzemysło

wionym i zdegradowanym krajobrazie, z ziemią uka

mienowaną betonowymi domami, poszatkowaną

asfaltem, oplecioną kablami przewodów energetycz

nych, w odpowiednią pogodę wiosną czy latem, około

godziny dziewiątej lub dziesiątej, pojawi się na niebie

biała, delikatna mgiełka. Niedługo potem przemie

ni się w mały obłoczek i oczy uważnego obserwatora

zobaczą cud narodzin chmury, obiektu naturalnego,

na którego powstanie, formę i zachowanie człowiek

nie ma żadnego wpływu.

zbawiony emocji lub sentymentu po to, aby

zobaczyć jego rzeczywiste cechy zyczne,

to widzimy jakieś ukształtowanie terenu po

krytego rozmaitą roślinnością, jakieś obszary

napełnione wodą lub przez które woda przepływa,

zobaczymy też obiekty w stanie rzeczywiście natural

nym oraz miejsca, które uznajemy tylko za naturalne

i inne, przekształcone działalnością człowieka. A tego

wszystkiego, co widzimy, więcej już nigdy nie zoba

czymy, ponieważ w wyniku wzajemnego uzależniania

i oddziaływania następują zmiany wyglądu obiektów,

najszybciej zmieniają się chmury, a przez to cały czas

zmienia się wygląd krajobrazu.

Potem powstaną kolejne chmury i krajobraz zmie

ni się, niektóre części krajobrazu będą teraz oświetlone

słońcem, inne pokryte cieniem, co także nie jest stałe,

bo plamy światła i cieni zmieniają kształty

i proporcje, przesuwają się po terenie, ciągle

kształtując jego oblicze. Artysta, który chciał

pokazać z większej perspektywy, na czar

nobiałej fotograi ten nieludzki krajobraz,

z czarnym, zabitym czerwonym ltrem nie

bem, stracił na to szanse, bo nie wstał dosta

tecznie wcześnie rano, gdy nie było jeszcze

chmur na niebie. Słońce miało czas nagrzać

ziemię, wzbudziło termikę i teraz już hasają

po nim białe cumulusy. Jeżeli fotograf nie zre

zygnuje, musi przyjść wcześniej następnego

Wśród wszystkich dziedzin fotograi artystycznej,

a jest ich przecież wiele, tylko jedna: fotograa kra

jobrazów, zależy tak ściśle od pogody, że daje ona

lub zabiera szanse na wykonanie interesujących zdjęć.

154

ROZDZIAŁ 8. O FOTOGRAFOWANIU KRAJOBRAZÓW

dnia, a gdy pogoda się zmieni z dnia na dzień, będzie

musiał odczekać, aż nastanie kolejny wyż i znów zawie

je czystym powietrzem, co nastąpi może za miesiąc,

albo za pół roku lub dopiero w następnym.

Zdjęcie we mgle?

Tym razem to nie mgła, lecz przelewająca się przez grzbiet górski chmura

dała dobrą okazję do wykonania fotograi z sylwetką kościoła w tle.

Światło było białe, o barwie światła dziennego, tyle tylko, że oświetlenie

słabsze. Jedyne, o co należało zadbać, to to, aby zdjęcia nie prześwietlić,

aby zachować delikatną szarość tła.

Ktoś inny, w innej części świata, może stać na podeście,

w miejscu zaznaczonym w reklamowym folderze,

przed nim tablica: Stąd zrobisz najpiękniejsze zdjęcie

w swoim życiu , i porównywać to, co widzi na foto

grai w folderze, z tym, co ma przed oczami. Wszystko

jest na swoim miejscu. Jest jezioro, na jeziorze wysep

ka, na wysepce kościółek, jezioro otaczają góry, góry

są porośnięte lasem, za górami szczyty skalne sięgające

samego nieba. Wszystko, co ów ktoś widzi na zdjęciu,

widzi także przed sobą, ale nic z niczym się nie zgadza,

bo choć wszystko jest tym samym, wygląda zupełnie

inaczej, zupełniej zwyczajnie, a na fotograi wygląda

bajecznie, wręcz fantastycznie.

Aparat

Pentax 67. Obiektyw SMC MakroTakumar 6 ~ 7 135 mm f/4,0.

Gdybyś, zawiedziony wczasowiczu przyjechał w to

miejsce trzy lata wcześniej i dzień w dzień, jeszcze

przed świtem, przychodził na ten specjalnie dla cie

bie przygotowany punkt widokowy, mógłbyś zaprzy

jaźnić się z fotografem, który także przychodził z apa

ratem, ze statywem. Za którymś razem, dziesiątym,

dwunastym, mógłbyś podziwiać baśniowy cud przed

świtu, coś nieporównywalnie wspanialszego niż barwy

fotograi, które cię uwiodły. Ale nie byłeś tego dnia

przed świtem w tym miejscu, więc tego krajobrazu,

jaki wtedy pogoda wyczarowała, nie zobaczyłeś i ni

gdy nie zobaczysz. Masz zdjęcie — ciesz się.

Napisałem wcześniej, że fotografowanie krajobrazów

podobne jest do zbierania grzybów, i nie wycofuję się

z tego porównania. Mamy doświadczenie grzybiarzy,

wiemy, o jakiej porze i gdzie szukać naszych grzybów ,

ale tylko od czasu do czasu mamy szczęście i traamy

we właściwe miejsce, w odpowiednią pogodę i porę,

aby zrobić naprawdę dobrą fotograę krajobrazu.

W tej dziedzinie fotograi, jaką jest pejzaż, pogoda

odgrywa naprawdę pierwszorzędną rolę. Bez wilgoci

w powietrzu i mrozu nie powstanie szadź i nie zrobimy

fotograi krajobrazu w zachwycających bielach; bez gę

stej mgły o świcie nie sfotografujemy drzewa, za którym

schowane słońce maluje promieniste cienie rozchodzą

ce się we wszystkich kierunkach; bez autentycznej bu

rzy nie pokażemy na fotograi grozy nawałnicy, potęż

nych topoli uginających się pod naporem wiatru.

Piszę o tym, aby przekonać, że warto interesować się

nie tylko sprzętem fotogracznym i sposobami jego

wykorzystania, ale także pogodą, bo piszę dla fotogra

fów, którzy na krajobraz powinni patrzeć na swój włas

ny sposób. Dla większości ludzi w krajobrazie nie ma

żadnych zmian, póki nie wyrżną lasu, nie zbudują au

tostrady albo nie postawią nowego supermarketu. Lu

dzie patrząc na krajobraz, nie widzą słupów, drutów,

stacji przekaźnikowych stojących jedna obok drugiej

i innych śmieci, które degradują najpiękniejsze frag

menty ojczystego krajobrazu — dla fotografa, który

musi patrzeć obrazami, sama zmiana kierunku pada

nia światła czy jego barwy już jest zmianą krajobra

zu, a to, co dzieje się ponad horyzontem, co zajmuje

często trzecią część powierzchni obrazu, zmienia

obraz krajobrazu w sposób ciągły i radykalny. Widzieć

Wymarzona pogoda

Czyste błękitne niebo, drzewa w białej szadzi, lekki mróz — wymar

zona pogoda na wałęsanie się po polach i zagajnikach, aby pofolgować

sobie i fotografować do upojenia. Można fotografować z daleka, można

z bliska, przyroda demonstruje swoje piękno. Nawet porzucone puszki

po piwie i butelki po wódce schowały się pod śniegiem, aby nie psuć

piękna i radosnego nastroju.

Aparat

Canon PowerShot G2. Obiektyw Canon Power Zoom 7 ~ 21 mm f/2,0

~ 2,5. ISO 50. Przysłona obiektywu f/8. Do ustawienia balansu bieli

skierowałem aparat na oświetloną słońcem powierzchnię śniegu.

155

KSIĄŻKA O FOTOGRAFOWANIU

to musiał każdy pejzażysta, ale był tylko jeden, Tadeusz

Sumiński, który w tym, co dzieje się ciągle nad zie

mią, co dzieje się nad naszymi głowami, na niebie,

dostrzegł osobny, różny od wszystkich innych, fascy

nujący temat i przedstawił go w dużej wystawie foto

grai artystycznych poświęconej chmurom.

w ciągu roku. Ale gdyby można było ustalić procen

tową liczbę zdjęć z niebem niebieskim, fotograi wy

konanych w taką właśnie pogodę, ich przewaga była

by taka sama, jak przewaga zdjęć małych, 10 × 15 cm,

nad fotograami dużych rozmiarów, czyli absolutna.

Bywa, że fotograf musi czekać na taką właśnie po

godę, na przykład wtedy, gdy trzeba sfotografować

jakiś obiekt z większej odległości i użyć do zdjęcia te

leobiektywu o małym kącie obrazu. Można to zrobić

dobrze tylko pierwszego dnia po nastaniu wyżu z czy

stym powietrzem arktycznym. Wtedy niebo nad ho

ryzontem, a tylko ta część nieba wystąpi na fotograi,

będzie niebieskie. Już następnego dnia ma barwę bar

dziej wyblakłą, bo powietrze zostanie nasycone parą

wodną, a w kolejnych dniach, choć nad głową cieszyć

będzie jeszcze piękny błękit, to nad horyzontem kolor

nieba zmętnieje od pary wodnej i zbrunatnieje od py

łów przemysłowych, w rezultacie obiekt fotografowa

ny będzie miał brzydkie tło.

Wiosną, a także latem, gdy po dniach słotnych i sza

rych nadchodzi wyż, gdy ciśnienie wybija się wyso

ko ponad tysiąc hektopaskali, a niebo, oczyszczone

nie tylko z chmur, ale i z pyłów, staje się cudownie

niebieskie, wszyscy odczuwają przypływ energii po

budzającej do działania, fotografowie także. Takich dni

w Polsce jest jednak tylko kilka, najwyżej kilkanaście

Jesienią po deszczu

Przysłonę obiektywu nastawiłem tak, aby głębią ostrości objąć jedynie

gałęzie z czerwonymi liśćmi, z kroplami wody, a drzewa na drugim

planie, całą dolinę i las z oparami w oddali zostawić w takiej nieostrości,

aby dało się rozróżniać szczegóły, jednak żeby nie tworzyły konkurencji

z obiektami pierwszego planu. Zbliżenia są często bardziej interesujące

niż rozległe plany.

Proszę zwrócić uwagę na fotograę kościoła w Gliczaro

wie Górnym zamieszczoną w rozdziale trzecim o ltrach

fotogracznych. Jest posadowiony na wąskim, ale wyso

kim grzbiecie góry równoległej do doliny Porońca. Przy

dobrej pogodzie widok rozciąga się tam z jednej strony

na Tatry i Zakopane, z drugiej na Gorce. Ale co to zna

czy, dla fotografa, dobra pogoda? Jeśli traktuje się koś

ciół jak obiekt architektoniczny, warto pokazać go na tle

otoczenia i w tym przypadku dobrą jest pogoda z naj

lepszą widzialnością, z najbardziej czystym powietrzem.

Przy innym zamiarze fotografa dobra pogoda może być

taka, gdy chmura przepływa przez grzbiet góry, coś

Aparat

Canon EOS 30D. Obiektyw EF 24 ~ 105 mm f/4L IS USM. Tryb nastawiania

ekspozycji: preselekcja przysłony Av. Czułość aparatu: ISO 400. Migawka:

1/20 s. Aktywna stabilizacja obrazu. Przysłona obiektywu: f/8,0. Pomiar

ekspozycji: wielosegmentowy. Ekwiwalent ogniskowej obiektywu:

104 mm. Tryb zapisu obrazu: RAW. Styl obrazu: Standard. Ustawienia

własne: kontrast: – 1, ostrość: 5, nasycenie barw: 1. Przestrzeń kolorów:

AdobeRGB.

156

ROZDZIAŁ 8. O FOTOGRAFOWANIU KRAJOBRAZÓW

jest na pierwszym planie, coś na drugim przykrywa gę

sta mgła i widać tylko sylwetę obiektu.

sprzęt fotograczny przed możliwością zniszczenia. Pod

czas gwałtownej ulewy, wyładowań atmosferycznych

i silnego spadku temperatury lepiej nie dać się zasko

czyć na otwartej przestrzeni, a tym bardziej w górach.

Jeśli na miejscu fotografowania trzeba być koniecznie

w pogodę odpowiednią do tematu fotograi, pomoc

ne są komunikaty meteorologiczne. Prognozy pogody

podawane w telewizji są jednak dla fotografówpejzaży

stów mało przydatne, ponieważ gdy prezenterka mówi

o dobrej pogodzie, mówi o pogodzie dobrej do opalania,

do plażowania, a jedyne wiarygodne informacje to nazwa

rmy, która prezenterkę odziała, i drugiej, jeszcze ważniej

szej, która prognozę pogody raczyła sponsorować.

Ponieważ dostęp do Internetu nie wszędzie jest możli

wy, warto mieć choćby elementarną umiejętność prze

widywania pogody na podstawie obserwacji zjawisk

atmosferycznych, a nie tylko bólu w kościach. Każde

dziecko na wsi, idąc rano do szkoły, może przewidzieć,

jaka będzie w tym dniu pogoda, wystarczy, że spoj

rzy na buty: zawilgocone rosą, znaczy, że będzie po

goda piękna; natomiast obuwie suche, choć masze

rowało żwawo przez trawę, przepowiada, że może

w ciągu dnia padać. Mieszkaniec Warszawy, spogląda

jąc na buty w drodze do pracy, może stwierdzić tylko

jedno: miał szczęście, że nie wdepnął w psią kupę.

Zwiastuny zmiany pogody

Najbardziej użyteczne, bo wiarygodne, w takim oczy

wiście zakresie, w jakim prognozy pogody mogą

być wiarygodne, są 48godzinne prognozy nume

ryczne Interdyscyplinarnego Centrum Modelowania

Matematycznego i Komputerowego Uniwersyte

tu Warszawskiego ICM UW, dostępne w Internecie:

http://prognoza.icm.edu.pl , oraz prognozy pogody

dla gmin pod adresem: http://meteowap.icm.edu.pl .

Obejmują najważniejsze czynniki kształtujące pogo

dę: temperaturę, wilgotność, opady deszczu czy śnie

gu, ciśnienie powietrza, prędkość i kierunek wiatru,

zachmurzenie w podziale na wysokie, średnie i niskie,

mgły, widzialność — warto także przeczytać codzien

ny komentarz synoptyka.

Mieszkańcy miast mają bardzo ograniczone pole ob

serwacji zjawisk atmosferycznych. Czasem przez całe

Chmury maszerują gęsiego

I zapowiadają piękną, słoneczną pogodę przez cały dzień. Fotografować

w taką pogodę łatwo, ale w plenerze, gdy trzeba na zdjęciu ująć jakiś

sztafaż roślinny z bliska, trzeba wykazać się cierpliwością. To pogoda wi

etrzna, na wysokości kilkuset metrów wiatr jest spory, widać to na zdjęciu,

bo ledwie się chmura zbudowała, już została odsunięta przez wiatr i pow

staje kolejna. Przy ziemi wietrzyk może być mały, ale przesuwające się

chmury pobudzają powietrze, zakręcają nim, a wtedy trzeba poczekać,

aż wir odejdzie i powietrze się uspokoi. W pogodę wietrzną nie wystarczy

dobrać czas otwarcia migawki do ogniskowej obiektywu, gdy fotogra

fowany obiekt jest blisko aparatu, trzeba uwzględnić także tę odległość,

a przy zdjęciach makro skutecznie osłonić fotografowany obiekt.

Z prognoz 24godzinnych, z dynamicznym obrazem

satelitarnym chmur nad całą Europą: www.sat24.com ,

można zorientować się w sytuacji nad kontynentem

i przewidzieć zmianę pogody w Polsce za niedługi

czas, a klikając nazwę naszego państwa, można uzy

skać na ekranie komputera dynamiczny obraz doko

nujących się zmian pogody na obszarze Polski.

Aparat

Canon EOS 30D. Obiektyw EF 24 ~ 105 mm f/4L IS USM. Tryb nastawiania

ekspozycji: preselekcja przysłony Av. Czułość aparatu: ISO 100. Migawka:

1/125 s. Przysłona obiektywu: f/13. Pomiar ekspozycji: wielosegmen

towy. Ekwiwalent ogniskowej obiektywu: 38,4 mm. Tryb zapisu obrazu:

RAW. Balans bieli: Daylight. Styl obrazu: Standard. Ustawienia własne:

kontrast 0, ostrość 3, nasycenie barw 0. Przestrzeń kolorów: sRGB.

Fotografpejzażysta jest silnie uzależniony od pogo

dy nie tylko dlatego, że pogoda kształtuje krajobraz,

ale także z tego, naprawdę ważnego powodu, że prze

bywając najczęściej samotnie na odludziu, sam sobie

musi zapewnić bezpieczeństwo, a także ochronić cenny

157

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: