rzym.doc

STAROŻYTNY RZYM

Okres starożytnego Rzymu dzieli się na 2 okresy tj.:
1. Republika
2. Cesarstwo

REPUBLIKA

Około 6 wieku pne w starożytnym Rzymie panowała przewaga gospodarki rolnej nad miejską. Wobec tego wytworzył się ideał OBYWATELA – GOSPODARZA.
Właściciel dużej plantacji, pola cytrusów, oliwek. Ideał dobrego gospodarza umie zarządzać całym gospodarstwem tj, niewolnikami, sprzedażą, przechowywaniem, zarządzaniem majątkiem itp.
Młodzi chłopcy przysposabiani byli do tego ideału zarządcy majątku gospodarki

Do 7 lat pod opieką matki chłopcy i dziewczęta uczyły się pisania i czytania.
Po 7 roku dziewczęta pozostawały w domu gdzie uczyły się jak prowadzić dom, haftowania, wyszywania, przygotowywania posiłków.
Natomiast chłopcy byli pod opieką ojca, który uczył gospodarstwa i zarządzania służbą, niewolnikami. Zaznajamiany był z prawami 12 tablic Od. 450 pne uczono jeszcze czytania i uczenia się na pamięć.
Od 14 lat chłopiec mógł być oddany na tzw. . praktykę do urzędnika, polityka, prawnika gdzie mieszkał u niego. Za praktykę rodzice musieli zapłacić.

Chłopcy po 18 roku życia musieli iść do Efebii na 2 lata – wychowanie wojskowe.
1. zwykłe prace żołnierskie
2. praca w sztabie
Po ukończeniu Effebi mężczyzna taki był wolny i mógł założyć swoją rodzinę i mieć dzieci.

Dziewczęta w tym czasie uczyły się wszystkiego w domu z nauczycielem, za którego trzeba było zapłacić. Nauczycielami również byli niewolnicy wykształceni. Mogli oni mieszkać w takim gospodarstwie być traktowani na prawach rodzinnych. Jednakże w każdej sytuacji niewolnik mógł być sprzedany.

Natomiast biedne dzieci z miast chodziły do szkół publicznych LUDUS, gdzie uczęszczali zarówno chłopcy i dziewczęta. Nauczyciele to LITERATORZY. Kosztami utrzymania szkoły przerzucone było na miasto.
Dzieci uczyły się tam:
• czytania
• po 2 latach pisania
• arytmetyki
• przerabiano opowiadania z dziejów Rzymu
• deklamacja ballad
• nauka pieśni patriotycznych
• literatura prawa 12 tablic
Ok. 3 wieku pne w szkołach LUDU pojawili się nauczyciele arytmetyki – KALKULATORZY. W szkołach tych pojawia się specjalizacja nauczycieli.

Powstaje kultura Hellenistyczna – wpływ kultur greckiej i rzymskiej. Pod koniec 2 wieku pne w państwie rzymskim upowszechnia się język grecki i zaczynają powstawać pierwsze prywatne szkoły, które są bardzo drogie. Nauka tam jest pobierana od 12 roku życia.
W szkole takiej językiem wykładowym jest grecki a nauczano:
• literatury greckiej
• 7 sztuk wyzwolonych / astronomia, muzyka, arytmetyka, retoryka,
Ważną rolę w tej szkole odgrywają nauczyciele muzyki.
TYMOTEUSZ - nauczyciel muzyki w Rzymie, bardzo drogi, dziecko musiało już znać muzykę, brał podwójne gaże za to by najpierw oduczyć nauki muzyki starego nauczyciela a następnie nauczyć na nowo.
W tym czasie pojawia się ranking nauczycieli, określający ich jakość nauczania i renomę.

CESARSTWO

Po licznych podbojach w Europie cesarz ogłasza się CEZAREM i zaczęto zaszczepiać kulturę rzymską.
Z okresem cesarstwa powstają nowe ideały z dobrego gospodarza na polityka i urzędnika /zapotrzebowanie w związku z licznymi podbitymi ziemiami Europie/.
Powstaje coraz więcej szkół LUDUS gdzie program nauczania jest niezmienny.

Powstają też nowe szkoły RETORYCZNE, po których zdobywano dobre wykształcenie.W nich uczniowie nauczani byli rozwiązywania trudnych zadań na temat prawa, polityki. Nauczano w niej 3-ch rodzaji mów: Doradcze, Sądowe, Panegiryczne/wychwalające/.
Uczono również prawa i mów CYCERONA / najlepszy retoryk/
Nauka trwała 3 lata i kończyła się w wieku 20-21 lata następnie edukacja wojskowa.
Kobiety nie mogły się uczyć w tej szkole.
Właścicielem takiej szkoły był Kwintylian – wybitny prawnik i retor.

CHRZEŚCIJANIZM

Następuje okres rozwijania się chrześcijaństwa, coraz bardziej rozszerzał swoje wpływy społeczne i ekonomiczne. Od około 5 wieku następują zmiany stosunków politycznych, powstają nowe państwa, które przejmują nową religię. Powstają nowe zakony kościelne żeńskie i męskie twierdzeniem, iż, życie doczesne jest tylko chwilą, trzeba żyć uczciwie, kochać Boga i miłować bliźniego.
Pojawia się nowy ideał człowieka tj. ASCEZY / dbanie o sprawy duchowe a nie o cielesne/ który zaczyna wypierać ideały antyczne.

Św. Augustyn postuluje by nie uczyć pisma i czytania żeby ludzie za dużo nie czytali i przez to nie myśleli. Kościół nie dążył do tego by kształcić ludzi.
Zaczęły podupadać szkoły antyczne przez tego typu działania i z upadkiem Cesarstwa Zachodnio-rzymskiego w roku 497ne zaczyna się okres Średniowiecza.
Kościół nie chce się dzielić swoją wiedzą i doświadczeniem. Zajmuje się tylko życiem przyszłym poprzez bezwiedne oddanie dla Boga. W społeczeństwie pojawiają się masy analfabetów. Doszło do takiego stanu, że nawet sam król i jego otoczenie nie umieją pisać i czytać.

1. Wobec tego Karol Wielki zakłada szkołę pałacową by uczyć się i kształcić oraz wymusza na Papieżu by powstały szkółki przykościelne.. Są one dla osób chętnych z wykładanym językiem łacińskim.

801r ne początek powstania SZKÓŁ PARAFIALNYCH w Europie. Nauczano jedynie śpiewu, rachunku, czytania, pisania, ministrowania. Nauczycielami są proboszczowie danych kościołów, którzy mają obowiązek ich utrzymywania. Jednak w szkołach nauczają również kościelni jak i sami absolwenci tych szkół. Najlepszy rozwój szkolnictwa parafialnego był w Anglii natomiast najgorzej się rozwijało w Niemczech i Francji.
Jedynie w wieku 7 ne we Florencji powstały szkółki, które nauczały 10000chłopców i dziewcząt.


2. SZKOŁY KOLEGIACKIE – znajdowały się katedrze mniejszych miastach przy kościołach. Realizowały nauczanie 7 sztuk wyzwolonych.
W 1200r powstaje UNIWERSYTET PARYSKI /kościelny/

3. Typem szkół kościelnych były SZKOŁY KLASZTORNE. Nie przyjmowano do takiej szkoły nikogo, kto nie chciał po takiej szkole zostać w Kościele i służyć Bogowi.
Klasztory miały różne specjalizację i w każdym uczono czegoś innego w zależności od typu klasztoru, czym się zajmował. Np. Benedyktyni nauczali przepisywania ksiąg, poprzez to do klasztornych szkół przyjmowano chłopców ze zdolnościami artystycznymi.
W roku 529 powstaje w Europie na Monte Cassino pierwszy klasztor u benedyktynów, którzy nauczali nie tylko osoby, które po nauce chcą zostać w Kościele.Nauczano tam: pisania, czytania, psalmów kościelnych, rachowania, i specjalizacji zakonu.

3. SZKOŁY KATEDRALNE – w 826r powstają z inicjatywy papieża Eugeniusza II
Powstają przy siedzibach biskupów dużych miastach. Szkoły te skupiały wokół siebie ludzi uczonych. Przyjmowano tam młodzież dorosłą, którą nauczano 7 sztuk wyzwolonych:
• TRIWIUM /trójdrożne/ - gramatyka, retoryka, dialektyka
• KWADRIVIUM /czterodrożne/ - muzyka, astronomia, geometria, arytmetyka.

Gramatyka – znajomość słów, zwrotów łacińskich, analiza utworów /studiowano dystychyKatana/
Retoryka – stworzenie stylu kancelaryjnego, redagowanie dokumentów, listów, podstawy prawa kanonicznego katedrze państwowego.
Dialektyka – zasady logicznego rozumowania/ logika/ Zazwyczaj tego rezygnowano żeby logicznie nie myśleć katedrze Biblii.
Muzyka – śpiew psalmów, gra na instrumencie, śpiew chóralny.
Astronomia – obliczanie ruchomych świąt katedrze kalendarzu kościelnym/ nauka związana z Arytmetyką/
Geometria – związek geografią, znajdowanie na mapie miejsc w Biblii.

W katedrze nauczano 7 sztuk a w reszcie szkół tylko 3. Mogły być wprowadzone elementy: filozofii, medycyny, teologii. Zaznajamiano z prawem kanonicznym.

SZKOLNICTWO POLSKIE

Dynamiczny rozwój szkół w Polsce nastał w 12/13 wieku. Szkół katedralnych było 13 a kolegiackich 14.
W 1257r SYNOD ŁĘCZYCKI zabronił zatrudnienia w szkołach kościelnych niemieckich nauczycieli.
W 13 wieku rozwijają się szkoły parafialne. W 14 i 15 wieku na terenie Polski było już ich 3000. Poziom tych szkół był bardzo zróżnicowany. W mieście stały one na wyższym poziomie niż na wsi i realizowano w nich nawet elementy kwadrivium.
Sławni Polacy:
• Witello
• Mikołaj z Polski –autor licznych rozpraw z zakresu medycyny, profesor na Uniwersytecie w Monpelier.
• Mateusz z Krakowa – słynny scholastyk i rektor Uniwersytetu w Hagelbergu.

Po 10 wieku państwa powstawały na podstawie praw krajowych. Były potrzeby na wykształcenie ludzi np. polityków, urzędników. Istniało duże zapotrzebowanie na tych ludzi. Szkolnictwo kościelne nie wystarczałoby wykształcić naukowców, lekarzy itp., którzy potrzebni byli do leczenia i zwalczania zaraz i epidemii panujących miastach i wioskach.

I. UNIWERSYTET BOLOŃSKI 1112r.
Powstał ze szkół prawniczych. Był całkowicie świecki, nie było zwierzchności Papieża i nie wykładano tam teologii. Bogatsi mieszczanie /patrycjusze/ założyli ten uniwersytet gdzie wysyłali tam swoje dzieci by je kształcić i podnieść swój stan społeczny. Studiowano tam Prawa Rzymskie, 7 sztuk wyzwolonych zgłębiając je jeszcze bardziej ARTES LIBERALE, medycynę a w późniejszym czasie Prawo Kanonickie.

W systemie bolońskim REKTOREM był student ostatniego roku /5/, wybierany raz na rok. Dolną granicą studiowania był wiek 18-19 lat. Musiał być bogaty gdyż z własnych pieniędzy opłacał działalność rektoratu. Nie musiał zdawać egzaminów, był zwierzchnikiem wszystkich profesorów i studentów. Odbierał przysięgę profesorów na wierność uczelni. Układał plan zajęć dla całej uczelni. Sadził profesorów i studentów za drobne przewinienia, pobicia, konflikty. W poważniejszych sprawach jak np. zabójstwa, kontakty z mężatkami studentów, uszkodzenia ciała przez obcięcie członków przekazywał sprawy do Sądów Miejskich. Odnośnie decyzji Rektora nie było możliwości odwołania. Rektor jako jedyna osoba na uczelni mogła nosić przy sobie broń- symbol władzy. Był wybierany spośród wszystkich studentów. Ustalał daty świąt studenckich jak juwenalia i beanalia /otrzęsiny/Rektor nie mógł być żonaty i nie mógł być osobą duchowną.
Studenci sami płacili profesorom za wykłady. Oraz sami moli sobie wybierać profesorów, którzy ich uczyli. W najlepszych godzinach 9-12 wykładali najlepsi profesorowie zwyczajni. Wykładowym językiem nauczania był łaciński.
Studenci sami wybierali sobie stancje w których mieszkali. Mieszkała nawet z nimi służba. Przybywając do miasta gdzie studiowali musieli przywieść ze sobą odpowiednią ilość pieniędzy żeby wystarczyło im na całe studia. Uczelnie takie miały bardzo duży wpływ na rozwój miasta poprzez handel i podróżników.
Miasta nadawały studentom specjalne prawa sprzyjające im. Np. zakaz sprzedaży drożej niż innym ludziom. Byli zwolnieni z opłacania cła za sprowadzane rzeczy do kraju w którym studiowali. Wyznaczano nawet lichwiarza, który pożyczał im pieniądze na mały procent /1%/. Obowiązek ścigania przestępców/ priorytetowe sprawy/, którzy napadali na nich i grabili. Jeżeli nie udało się znaleźć przestępcy to miasto miało obowiązek zrekompensowania straty. Była to pierwsza konstytucja Uniwersytetu!!!

II. UNIWERSYTET PARYSKI 1200r.
Podporządkowany był Papieżowi. Wykładano na nim teologię, Prawo Kanoniczne, Medycynę, 7 sztuk wyzwolonych.
Rektorem był profesor wybierany co 3 miesiące wśród innych profesorów. Na początku przyjmowano na uczelnie dzieci od 7 roku życia, którzy przechodzili wszystkie szczeble nauczania. Studentami również były osoby duchowne, pełniące funkcję w kościele. Czesne osoby świeckie płacili pieniędzmi natomiast osoby duchowne – beneficjami / pensją kościelną/
Rektor za poważne przewinienia oddawał studenta pod władzę Sądów Miejskich, natomiast osoby duchowne przed Sądy Biskupie.
Studenci mieszkali w KONWIKTACH /pierwsze akademiki/o surowej dyscyplinie gdzie regulamin przewidywał modlitwę, wspólne śniadania.
Przywileje studenckie były wzorowane z Uniwersytetu w Bolonii.

1209 Campbrigde
1214 Oxford
1222 Padwa
1248 Praga
1364 Kraków – Akademia Krakowska.

AKADEMIA KRAKOWSKA -1364r

Założył ją Kazimierz Wielki. Papież nie wydał zgody na powstanie wydziału teologii.
I Akt Fundacyjny:
1.Wydział Prawa – 3 katedry
2.Wydział Medycyny – 2 katedry
3.7 Sztuk wyzwolonych – 1 katedra

II Akt Fundacyjny – Władysław Jagiełło:
1. Prawo kościelne – 7 katedr
2. Medycyna – 1 katedra
3. 7 sztuk wyzw. – 1 Katedra

Słynni profesorowie /wybitni prawnicy/:
1. Stanisław ze Skarbimierza – pierwszy rektor uczelni
2. Paweł Włodkowic
3. Paweł z Wroczyna – autor „Komentarz do ekonomiki Arystotelesa”
4. Marcin Król i Wojciech z Brudzewa – założyli Ośrodek Badań matem-astronom.

W 15 wieku studiowało tu już 18 tysięcy studentów. 40% Byli to studenci z zagranicy najliczniej w kolejności to: Niemiec, Węgry, Słowacja, Czechy, Skandynawia, Szwajcarzy, Hiszpanii
Z Polski najwięcej studentów: Śląska, Małopolski, Wielkopolski, Mazowsze i Litwa.
Z polskich miast: Kraków, Wrocław, Nysa, Gdańsk
Połowa studentów miała pochodzenie wiejskie wiec zamożni ludzie niechętnie studiowali na Akademii Krakowskiej.

We wczesnym średniowieczu nauczycielami były osoby wykształcone- odnosi się to do szkól miejskich z czasów rzymskich.
W szkołach kościelnych nauczycielami byli duchowni świeccy lub zakonnicy nazwani SCHOLAKTIKUS.

W pełnym średniowieczu poziom nauczania się znacznie obniżył. W szkołach kościelnych nauczycielami byli proboszczowie lub kościelni. Nauczyciele miejscy bardzo słabo zarabiali. Często musieli dorabiać na roli. Już lepszy poziom panował na uczelniach kolegiackich i katedralnych.
SCHOLASTYKA – prowadzenie myślenia uczniów określonym kierunku, udowadnianie tego.

Całego materiału uczono się na pamięć. Książkę do nauki miał tylko nauczyciel. Uczniowie ich nie mieli, bo były za drogie i w ogóle ich nie było. Książki przepisywali specjalni zakonnicy – SKRYBOWIE.

Dzieci były wychowywane w okresie średniowiecza na IDEAŁ ASCETY.
W szkołach panowała przeświadczenie o karaniu dzieci, karami cielesnymi nawet na przeszłość poprzez rózgi. Często były nadużywane dla dobra dziecka. Natomiast już starszej młodzieży, studentów już nie bito.

GRECJA

1)ARCHAICZNY – do VIII w.p.n.e
2)HOMERYCKI – VIII-VII w.p.n.e.
3)KLASYCZNY – VI – IV w.p.n.e. – do podbojów Macedończyków
4)HELLEŃSKI – IV – II (upadek Grecji)

Ludy Helleńskie przywędrowały ok. 1900 r.p.n.e
Półwysep Bałkański zasiedliły ludy z Azji
Achajowie, Dorowie (najwcześniej na Krecie ok. 1700 r.p.n.e
Dorowie  Spartaà


Sztuki wyzwolone- TERENCIUSZ

Konsul- wybierany przez lud- patrycjusz
Senat - 300 patryciuszy
Kwestor- finanse
Cenzor- od zycia prywatnego
Pretor – funkcja sadownicza
2 Edylów- przedstawiciele Plebeliusze

Władza mieściła się w magistracie


SOKRATES- Ateńczyk, nauczyciel cnoty, moralności
Zajmował się tylko człowiekiem, , etyką, skazany na karę śmierci pomimo tego, że mógł uciec.Cnota jest dobrem bezwzględnym i najwyższym, cnota jest wiedzą ( o tym czym jest dobro i czym zło)
Kryterium, czyli początkiem wiedzy jest niewiedza- wiem, że nie wiem
Wiedza zdobywa się samodzielnie przez dyskusję przez stawianie pytań.

PLATON- uczeń Sokratesa, założył własna szkołę Akademię nauk politycznych, miłość Platoniczna,Twórca: „Obrona Sokratesa” i „Protagoras”
Swoje poglądy wyraził w „Rzecz-pospolitej” i w dialogu „Prawa”
Teorie bytu,Rozwinął filozofie przyrody i państwa-poglądy pedagogiczne.
Swoja pedagogikę Platon buduje na pojęciu Prawdy opartej na idei dobra i sprawiedliwości. Prawdę zdobywa się dzięki poznaniu rozumu.
Celem wychowania było wykształcenie przywódcy- idealnego króla.
Pajdeja – prawdziwa kultura może być zaszczepiona człowiekowi tylko przez odpowiednie wychowanie.
Platon był zwolennikiem wychowania przez państwo. W idealnym państwie nie ma rodziny i nie ma własności.
Twórca wychowywania dzieci- pedagogika przedszkolna, przywiązywał znaczenie do higieny i odpowiedniego żywienia.
Kładła nacisk na naukę matematyki. Pismo jest szkodliwe, psuje pamięć, utrudnia przyjmowanie słów przez dusze.

ARYSTOTELES-
Stanowczy zwolennik szkolnictwa publicznego, państwowego i przymusowego.
Przeciwny zrywaniu więzów między dzieckiem a rodziną.
Miłość rodzinna i serdeczna atmosfer domu przyczynia się do uszlachetnienia jednostki.
Zwolennik kwesti wychowania moralnego- cnoty nie można się nauczyć. Wiedzieć co jest dobre – nie wystarcza by czynić dobrze.
Proces uczenia przebiega wg. Szczebli:
Postrzeganie
Spamiętywanie
Przetwarzanie
Że rozumie można powiedzieć o uczącym się dopiero wtedy, gdy zacznie tej wiedzy używać
Wielka wagę przykładał do ujemnych wpływów odziaływujących na dziecko- kto demoralizuje dziecko na być napiętnowany publicznie i ukarany chłostą.
Rozwijał szkolnictwo średnie w Atenach.

ISOKRATES- Sofista- twórca 1 szkoły średniej płatnej- kierunek ogólnokształcący.
Twierdził ze nauczyciela trzeba wyżej traktować od rodziców, ponieważ to rodzice dali życie, ale wychowawca uczyni je dobrym i szczęśliwym. Twierdził ze najlepiej jest się uczyć przez przykład- w odparciu od doświadczenia Isokratesa powstały później szkoły retoryczne

KWINTYLIAN- uważał że każdy jest dostatecznie uzdolniony do nauki,
zajmował się kształceniem mówcy
,Zdolności do nauki rosną w miarę lat i rozwoju organizmu dlatego wychowawców powinno się wybierać ostrożnie począwszy od niańki,
nauka w wieku przedszkolnym powinna być jak najbardziej zbliżona do zabawy. Dążył do przełamania uprzedzeń wobec szkoły publicznej
Uważał że uczeń który dysponuje prywatnym nauczycielem rozwija się szybciej,
Potępiał kary fizyczne,
Sądził ze korzyści z nauki w szkole publicznej są następujące-przyszły mówca będzie musiał występować przed licznym gronem słuchaczy, ława szkolna wytwarza przyjażnie, które łącza na całe życie, większa ilość uczniów pobudza nauczyciela do solidnej pracy

RZYM (na 7 wzgórzach)

3 okresy:
Królewski do końca VI w.p.n.e
Republikański – od V do I w.p.n.e – 31r.p.n.e bitwa pod AKCJUM
Cesarstwa- od 31 r.p.n.e do 476 r.ne – upadek Zachodniego Cesarstwa

* Początki państwa Rzymskiego dali Italikowie, później Etruskowie
* Założony przez ród Tarkwiniuszy
* Nazwa Roma od Romulusa – jednego z Tarkwiniuszy
* Początkowo ustrój rodowo-królewski
* Etruskowie podbili Italików i zbudowali Imperium
* Jednostki miejskie Mezopotamia, Grecja- polis. Rzym- sivita
* Ludy: Galowie, Etruskowie, Italikowie

Hodowla bydła, wyroby z żelaza, akwedukty, budowa miast, biżuteria

W okresie rodowo-królewskim Rzym był państwem rolniczym
Ludność: Patrycjusze-bogaci, pełnoprawni obywatele , plebeliusze- biedni
Ideał: dobry rolnik i wojownik

System wychowania w starożytnej Grecji

Ideał wychowania w Sparcie:
Dobra tężyzna fizyczna i moralna- dobry wojownik w czasie wojny a podczas pokoju kto pomógłby się przygotować do wojny- dobry rolnik

Wychowanie starogreckie:
Odbywało się głownie w rodzinie, lub indywidualnie, przez prywatnych nauczycieli. Dotyczyło ono wąskiej grupy dzieci: głównie dzieci królewskich i arystokracji. Zakładano, że dzieci należące do tej grupy społecznej rodzą się mądre i dobre, a więc ich wychowanie powinno się ograniczać do ćwiczenia sprawności ( posługiwania się bronią, kierowania rydwanem itp.) oraz pewnych umiejętności politycznych jak przygotowywanie mów. Tak, więc starogrecki ideał wychowania to: dzielny żołnierz i zręczny polityk.

Ideał wychowania w Atenach: mądry, piękny obywatel, rozwiniety umysłowo i moralnie

Wychowanie było nacechowane łagodnością
Dzieci do 7 roku życia wychowywane były przez matki i niańki.
Od 7 roku życia chłopiec szedł do szkoły pod opieką pedagoga. Ojciec zajmował się życiem publicznym i towarzyskim.
Chłopiec pod opieka pedagoga uczył się zachowania na ulicy i przy stole- pedagog miał prawo karania.
Pierwsze 7 lat wypełniało wychowanie muzyczne, elementarne, poetyckie.
Około 10 roku życia chłopie przechodził do lektury poetów- uczył się deklamacji.
Równocześnie nauką czytania poezji chłopiec uczył się grac na lutni pod okiem LUTNISTY.
W wieku około 14 lat przechodził pod rękę PEDOTRIBY- nauczyciel gimnastyki- ćwiczyli w palestrze
palestrze wieku 18 lat przechodzili okres dwuletniej efebii, ćwiczenia teraz odbywały się w gimnazjonach.

Wychowanie Hellenistyczne:
Istotnym elementem w okresie hellenizmu była szkoła. Były to oddzielne szkoły elementarne, średnie i zaczątki szkół wyższych. Wychowanie rozpoczynało się od czteroletnich szkół elementarnych. Były one powszechne, dostępne dla wszystkich dzieci obywateli wolnych ( powstawały nie tylko w miastach, ale i w większych wsiach). Szkoły te utrzymywane były przez państwo, gminy oraz osoby prywatne. Ta koncepcja wychowania zapoczątkowała też nauczanie koedukacyjne. Nauczanie nie było już tak jak w systemie ateńskim indywidualne, ale zbiorowe. Nową koncepcja wychowania były też treści nauczania. Nauczano czytania pisania i rachowania, jednakże zmniejszyło się zainteresowanie wychowaniem fizycznym i muzycznym.
Nauka w szkole średniej –gimnazjum, zaczynała się od 12 roku życia. Szkoły średnie również były publiczne, ale już nie powszechne.
Uczyły się w nich głównie dzieci bogatych. W gimnazjum ateńskim większą część czasu poświęcano na ćwiczenia fizyczne, w okresie helleńskim główny nacisk kładziono na wychowanie umysłowe. Oprócz utworów literackich, gramatyki, arytmetyki, retoryki uczono również geometrii, geografii oraz astronomii




PENTATHLON – skoki, biegi, rzucanie dyskiem i oszczepem, zapasy

Każdy Grek musiał umieć pływać.
KALOKAGATHIA (kalos= piękny i agatos= dobry)

Jednostki słabe zabijano bądź zrzucano z góry w przepaść.
System surowego wychowania- żadnych potrzeb inwidualnych.
Chłopców chowano na dzielnych wojowników a dziewczynki na rozwinięte,zdrowe kobiety żeby mogły rodzić zdrowych potomków.

W wychowaniu chłopców można wyróżnić 3 okresy:
1) od 7 do 12 – ćwiczenia, zabawy oraz gry ruchowe
2) od 13 do 17 – zajęcia dające wstępny przygotowanie do służby wojskowej
3) od 18 do 21 – okres efebii.
Po jej zakończeniu chłopcy odbywali 10 letnia służbę wojskową, żelazna dyscyplina, rozkazy i kary wykonywane bez słowa krytyki, mowa lakoniczna, gimnastyka
W wieku 30 lat otrzymywał prawa obywatela.



RZYM

1/ WYCHOWANIE W RZYMIE REPUBLIKAŃSKIM

Ideałem wychowania był tu ideał obywatela. Państwo powierzało kształcenie dzieci rodzicom, nadzorując tylko za pośrednictwem cenzora ( nadzorcy moralności), poprawność wychowania obywatelskiego i moralnego. Wychowanie miało charakter prywatny i odbywało się przede wszystkim w domu rodzinnym.
Do 7 roku życia chłopcy pozostawali pod opieką matki. Po tym czasie, opiekę nad nimi przejmowali ojcowie, gdyż obyczaj wymagał, by to ojciec przygotowywał syna do pełnienia przyszłych ról obywatelskich. Wychowanie to odbywało się poprzez naukę praktyczną – uczestnictwo w zarządzaniu gospodarstwem i służbą, uczestnictwo w zgromadzeniach ludowych i rozprawach sądowych. Obok tego, dzieci pobierały też skąpe wykształcenie elementarne. Dzieci bogatych rodziców były uczone w domu przez wykształconego niewolnika. Uczono je czytania, pisania, oraz prawa XII tablic.
Czasem ojcowie wysyłali synów w 15-16 roku życia na nauki do urzędników, prawników lub wojskowych w celu uzupełnienia wychowania obywatelskiego i nabrania ogłady – była to nauka płatna.
Dzieci plebejuszów uczęszczały do szkół elementarnych zwanych – ludus. Program nauczania w tych szkołach obejmował naukę pisania, czytania i rachowania, a także opowieści z dziejów Rzymu, pieśni narodowe i prawa XII tablic. Początkowo naukę w tych szkołach prowadził jeden nauczyciel zwany – literatorem, a od około III -IV w. p.n.e. pojawili się wyspecjalizowani nauczyciele arytmetyki nazywani – kalkulatorami.
Do szkół elementarnych uczęszczały również dziewczęta, które były ponadto zaznajamiane przez matki z robotami kobiecymi: tkaniem, szyciem i przędzeniem, oraz śpiewem, tańcem i muzyką. Uwieńczeniem przygotowania do życia społecznego w Rzymie republikańskim była dwuletnia służba wojskowa, kończąca się w 21 roku życia.

WYCHOWNIE W CESARSTWIE RZYMSKIM
Wychowanie moralno-obyczajowe było nadal w rękach rodziny.
Dzieci z bogatych domów pobierały jak dotąd nauki w domu, lecz już pod okiem nauczycieli greckich ( tłumnie przybywających do Rzymu w poszukiwaniu pracy), którzy uczyli je języka greckiego i literatury greckiej.
Również w szkolnictwie rzymianie przejęli po części grecki program kształcenia i jego formy. Nauka dzieliła się odtąd na trzy stopnie: elementarny, gramatykalny i retoryczny .
W szkołach elementarnych – ludus, nadal panowało równouprawnienie płci (nauczano zarówno chłopców jak i dziewczęta), jednakże w czasach cesarstwa uczono w nich oprócz łaciny, również języka greckiego i literatury greckiej.
Szkoły gramatykalne miały charakter szkół średnich. Obejmowały one chłopców między 12, a 15 rokiem życia i trwały przeważnie od trzech do czterech lat. Nauczano w nich obok łaciny również języka greckiego, gramatyki i literatury ( głownie greckiej), sztuki recytatorskiej, geometrii (ograniczonej do miernictwa), arytmetyki (głownie rachunków), astronomii ( sztuki obliczania kalendarza) i muzyki ( okrojonej do wiadomości teoretycznych pomocnych przy nauce poetyki).
Po zakończeniu kształcenia ogólnego, młodzież uboższa kontynuowała pracę zawodową swych ojców, natomiast zamożniejsza rozpoczynała kształcenia w szkołach retorycznych.
Szkoły retoryczne obejmowało wykształcenie wyższe o charakterze zawodowym. Ich zadaniem było kształcenie mówców i urzędników państwowych. Młodzież opanowywała w nich literaturę, prawo i przede wszystkim sztukę krasomówstwa ( retorykę) oraz ćwiczyła się w oratorstwie politycznym i sądowym

W OKRESIE CESARSTWA

1) Szkoły elementarne- czytanie pisanie, potrzebne w służbie wojskowej
2)Szkoły średnie- dostępne dla warstw zamożnych. Uczono łaciny, poezji, retoryki
3) Szkoły Retoryczne- miału charakter zawodowy z nich wyrosły szkoły prawnicze- kształciły biegłych adwokatów oraz kandydatów do służby urzędniczej
Nauka kończyła się w wieku około 20 lat