30_36_Agrosimex_SN08.pdf

Przed kolejnym sezonem

Skrzynie pełne pięknych owoców i zasta-

wione komory chłodnicze to zwieńczenie

ciężkiej pracy sadowników. Aby dopro-

wadzić do takiego inału, trzeba pamiętać

o wielu czynnikach, które wpływają na

końcowy sukces. Produkcja owoców

składa się z zazębiających się elemen-

tów, jeżeli jeden z nich zawiedzie, pozo-

stałe nie funkcjonują prawidłowo i pro-

dukcja nie przebiega tak, jak należy.

Powoli nadchodzi czas przygotowań

do zbiorów owoców, który obejmuje

przede wszystkim odpowiednie nawoże-

nie i ochronę przed chorobami przecho-

walniczymi, wyznaczenie prawidłowego

terminu zbioru poszczególnych odmian

oraz przygotowanie obiektów do składo-

wania owoców. Nieustające starania

o jak najwyższą jakość owoców zmusza-

ją sadowników do prawidłowego przepro-

wadzenia zbiorów i zapewnienia opty-

malnych warunków ich przechowywania.

Od dawna dojrzałość określano, biorąc

pod uwagę: intensywność rumieńca

i wielkość owoców, łatwość odchodzenia

owocu od krótkopędu, kolor nasion oraz

ilość dni od pełni kwitnienia. Rozpoczęcie

zbiorów wyznaczane było przeważnie na

podstawie doświadczenia sadownika

i terminu kalendarzowego. Jednak te in-

formacje należy traktować jedynie jako

orientacyjne. Wskaźniki mogą ulegać

zmianom zależnym od wieku drzewa,

przebiegu wegetacji, typu gleby, a także

podkładki. Owoce zebrane w nieodpo-

wiednim terminie łatwiej ulegają choro-

bom izjologicznym w komorach przecho-

walniczych. Aby prawidłowo określić wła-

ściwy termin zbioru, możemy wykorzy-

stać bardziej skuteczne metody, do któ-

rych należą: test skrobiowy, badanie

jędrności owoców, zawartości ekstraktu

i etylenu w komorach nasiennych oraz in-

tensywności oddychania. Pomiar stęże-

nia etylenu w komorach nasiennych po-

zwala stwierdzić stadium klimakteryki.

Metoda ta nie nadaje się jednak do prze-

widywania pojawienia się tego stadium

na dostatecznie długi czas przed jego

wystąpieniem. Intensywność oddycha-

nia, czyli metoda indukowanego etylenu,

polega na pobieraniu w kilkudniowych

odstępach próbek owoców zerwanych

z drzewa i umieszczeniu ich w herme-

tycznie zamkniętych słojach. Następnie

mierzy się czas potrzebny do nagroma-

dzenia się etylenu na określonym pozio-

mie. W ten sposób możemy wyznaczyć

przewidywany wzrost poziomu tego gazu

w owocach w sadzie. Metoda oparta jest

bowiem na zjawisku przyspieszenia tem-

pa dojrzewania jabłek zerwanych z drze-

wa w stosunku do tych, które na nim po-

zostały.

Nie można wyznaczyć optymalnego

terminu zbioru wszystkich owoców na

drzewie równocześnie. Gdy kwitnienie

drzew przeciąga się, owoce dojrzewają

nierównomiernie, najpierw na obwodzie

korony. Nie nadają się one do przecho-

wywania i powinny być od razu sprzeda-

ne. Później dojrzewa większość plonu,

który przeznacza się do przechowywa-

nia. W czasie zbioru okazuje się zazwy-

czaj, że blisko 20% to jabłka niewyrośnię-

te, nie w pełni dojrzałe, zielone, położone

w głębi korony. Powinny one pozostać na

drzewie do dwóch tygodni dłużej, by mo-

gły wyrosnąć i nabrać rumieńca. Na ogół

bardzo szybko przyrastają i wybarwiają

się. Z reguły takie postępowanie jest

opłacalne, mimo że wymaga większego

nakładu pracy. Ustalenie terminu zbioru

owoców na podstawie jednego wskaźni-

ka dojrzałości wydaje się dość ryzykow-

ne, ponieważ może być obarczone du-

żym błędem. Aby zwiększyć dokładność

oceny stanu dojrzałości, wiąże się ze so-

bą różne parametry. W wielu krajach,

również w Polsce, wykorzystywany jest

indeks Streifa (nazwa pochodzi od na-

zwiska niemieckiego uczonego, który go

opracował) uwzględniający: jędrność

miąższu, zawartość cukrów (refrakcja)

oraz wartość próby skrobiowej.

Do przechowywania, a zwłaszcza do

kontrolowanej atmosfery (KA), nie po-

winny traić jabłka zebrane w ostatnich

terminach. Należy jednak pamiętać, że –

pomimo zbliżonej dojrzałości izjologicz-

nej – owoce inaczej wyglądające będą

się także różniły zawartością ekstraktu

(cukrów), kwasowością czy nawet jędr-

nością, co może stanowić problem han-

dlowy, o ile odbiorca będzie oczekiwał ja-

błek o określonych parametrach jako-

ściowych (wyrównanie partii handlowej).

Ważne jest zatem odnotowanie, jakie

owoce traiają do przechowywania. Do-

brze, gdy z każdej partii jabłek przygoto-

wywane są próbki do wyjmowania pod-

czas składowania.

Gdy określono już termin zbioru, na-

leży zadbać o odpowiednie przygotowa-

nie obiektów chłodniczych do sezonu

przechowalniczego. W tym celu należy

fot. 1–7 Agrosimex

Fot. 1. Termin zbioru można określić, stosując m.in. badanie jędrności owoców

SAD NOWOCZESNY 8/2008

przechowalniczym

skontrolować stan techniczny urządzeń

chłodniczych, jakość uszczelek w drzwiach

oraz sprawdzić szczelność komór gazosz-

czelnych, co umożliwi utrzymanie odpo-

wiedniego stężenia tlenu i dwutlenku wę-

gla. Sprawdzić należy również zawory

bezpieczeństwa oraz szczelność prze-

wodów gazowych łączących je z płucz-

ką dwutlenku węgla lub generatorem

azotu. Po takim przeglądzie technicz-

nym należy schłodzić komorę na min.

24 godziny przed wstawieniem do niej

pierwszej partii owoców. Ich temperatu-

ra powinna wynosić mniej niż 20°C. Je-

żeli jest wyższa, należy je wstępnie

schłodzić lub pozostawić na noc na ze-

wnątrz. W innym przypadku istnieje

możliwość wystąpienia oparzelizny

owoców.

Gdy komory są zapełnione, a owoce

schłodzone do 3–4°C, można obniżyć

temperaturę do wymaganej dla danej od-

miany i ustalić skład atmosfery. Obniże-

nie zawartości tlenu może nastąpić

w sposób naturalny (owoce oddychając,

zużywają go i wydzielają dwutlenek wę-

gla) lub po zastosowaniu generatora azo-

tu, który wypiera jego nadmiar z komory.

W kolejnych etapach przechowywania

owoców usuwamy dwutlenek węgla za

pomocą płuczki lub używając wapna hy-

dratyzowanego.

Nie zapominajmy o zasadach bez-

pieczeństwa w obiektach o obniżo-

nym stężeniu tlenu i koniecznie uży-

wajmy aparatu tlenowego!

Owoce po zbiorze transpirują, czyli

tracą wodę w postaci pary, co w przecho-

walnictwie wyrządza znaczne straty.

W wyniku oddychania węglowodany (cu-

kry) w owocach zamieniane są na dwu-

tlenek węgla i wodę, czemu towarzyszy

wydzielanie określonej ilości energii. Jed-

nak blisko jej połowa jest uwalniana w po-

staci ciepła, które musi być usunięte za

pomocą urządzenia chłodniczego. Po-

wietrze jest ochładzane w parowniku,

gdzie następuje kondensacja części pary

wodnej. Następnie wentylatory wdmu-

chują schłodzone powietrze do wnętrza

komory, gdzie ogrzewa się, schładzając

owoce. Ponieważ jest ono zawarte

w przestworach międzykomórkowych

owoców i zwykle całkowicie nasycone

parą wodną, w komorze chłodniczej wy-

kazuje ono jej niedobór, co powoduje od-

bieranie jej z owoców. Ogrzane powie-

trze traia ponownie do parownika, gdzie

podczas ochładzania znów oddaje część

pary wodnej. Cykl ten powtarza się przez

cały czas przechowywania owoców w ko-

morze chłodniczej i ma niemałe znacze-

nie ekonomiczne. Jeśli jabłka stracą tylko

5% masy w wyniku obniżenia zawartości

wody, to w 100-tonowym obiekcie prze-

chowalniczym wynosi to 5 t (znacząca

pozycja kosztów przy obliczaniu rentow-

ności przechowywania owoców). Ubytek

ich masy nie jest jedyną szkodą na sku-

tek transpiracji. Owoce marszczą się

i więdną. Dlatego należy podejmować

różne działania, aby transpiracja była jak

najmniejsza.

Ochrona owoców przed zbiorami po-

winna być wynikiem analizy sytuacji w po-

przednim sezonie. W momencie gdy

przygotowujemy owoce do sprzedaży,

powinniśmy określić, z jakimi chorobami

przechowalniczymi mamy do czynienia

(warto mieć opisane skrzyniopalety: naz-

wa odmiany, termin zbioru, kwatera, imię

i nazwisko zrywającego). Po zidentyiko-

waniu chorób i patogenów lub zmian i-

zjologicznych w owocach określamy na-

silenie ich występowania, a tym samym

wiemy, z jakimi potencjalnymi zagroże-

niami przyjdzie nam walczyć w kolejnym

sezonie. Jeżeli te informacje zestawimy

z programem ochrony z poprzedniego

sezonu, będziemy mieli pełen obraz

działań, zweryikowany przez warunki

pogodowe. Analiza ta pozwoli nam do-

konać prawidłowego wyboru zastoso-

wanych preparatów i warunków prze-

chowywania owoców w danym sezonie.

Aby ją dokładnie przeprowadzić, warto

poznać objawy i cykle rozwojowe posz-

czególnych chorób oraz czynniki wpły-

wające na zburzenia izjologiczne owo-

ców. Wiedza ta pozwoli szybko i łatwo

identyikować poszczególne choroby

i zmiany.

Fot. 2. Objawy gorzkiej plamistości podskór-

nej mogą wystąpić już w sadzie

Z czasem przebarwienia ciemnieją, stają

się brązowe. Miąższ w miejscu plam sta-

je się suchy, gąbczasty, jasnobrązowy.

Często zmiany znajdują się głębiej pod

skórką i w takich przypadkach nie widać

ich na owocu. Cechą charakterystyczną

jest gorzkawy smak miąższu jabłek wo-

kół plam. Na jednym owocu może ich

być od kilku do kilkudziesięciu. Przyczy-

ną opisanych zmian jest niedobór wap-

nia w owocach, a ich nasilenie często

wzrasta w czasie przechowywania ja-

błek. Do odmian najbardziej podatnych

należą ‘Ligol’, ‘Šampion’ i ‘Jonagold’.

Występowanie choroby obserwowane

jest na drzewach młodych, przy słab-

szym owocowaniu oraz w sezonach su-

chych i gorących.

Szklistość miąższu

Objawy choroby mogą pojawiać się już

w sadzie, pod koniec wzrostu jabłek –

miąższ przybiera szklisty wygląd, staje

się nasiąknięty i przezroczysty na sku-

tek gromadzenia się cieczy w przestwo-

rach międzykomórkowych. Objawy mo-

gą być czasami widoczne przez skórkę,

jeżeli obejmuje ona podpowierzchnio-

we partie miąższu. Częściej jednak

szklistość objawia się dopiero po przek-

rojeniu owoców w pobliżu komór na-

siennych. Jabłka z zaawansowaną cho-

robą w niewielkim stopniu wracają do

normalnego stanu. Częściej choroba

występuje na dużych, przerośniętych

owocach. Występowaniu choroby

sprzyjają upały i susza w czasie wege-

tacji, znaczne wahania tem peratury po-

wietrza przed zbiorami oraz przerośnię-

te owoce, zbyt niski ich stosunek do liś-

ci, mała ich liczba na drzewie oraz silne

cięcie.

Fizjologiczne choroby

przechowalnicze

Choroby izjologiczne jabłek są reakcją

owoców na niesprzyjające warunki ze-

wnętrzne, np.: braki wapnia, gwałtowne

zmiany temperatury, zbyt wczesny lub

zbyt późny zbiór, zły skład atmosfery,

zbyt niską lub zbyt wysoką temperaturę

w czasie przechowywania. Choroby izjo-

logiczne nie zawsze prowadzą do całko-

witego zniszczenia owoców, w wielu przy-

padkach powodują tylko pogorszenie ich

jakości.

Gorzka plamistość

podskórna (korek)

Objawy gorzkiej plamistości podskórnej

mogą wystąpić już w sadzie, pod koniec

okresu wegetacji, w postaci lekko zagłę-

bionych plam o średnicy kilku milime-

trów, w części przykielichowej owoców.

SAD NOWOCZESNY 8/2008

Objawy szklistości miąższu mogą wy-

stąpić na owocach każdej z odmian ja-

błoni. Obecnie przyjmuje się, że przyczy-

ną bezpośrednią szklistości jest zachwia-

nie równowagi między sorbitolem, wap-

niem i azotem.

się suchy i kaszowaty. Przy znacznym za-

awansowaniu choroby skórka owocu pę-

ka, odsłaniając miąższ. Rozpad mączysty

występuje częściej na owocach przero-

śniętych, pochodzących z młodych drzew,

oraz w sadach silnie nawożonych azotem.

wanych wokół przetchlinek jabłek. Skór-

ka w ich miejscu zapada się. Często ne-

kroza jest atakowana przez grzyby po-

wodujące gnicie. Jak dotąd przyczyny

opisanych zmian nie są poznane.

Oparzelizna

powierzchniowa (czekolada)

Objawy choroby widoczne są na skórce

jabłek, najczęściej po stronie pozba-

wionej rumieńca, w postaci brunatnych

plam o nieregularnych kształtach, które

początkowo są małe, jasne, stopniowo

powiększają się, ciemnieją i stają się

brunatne. Choroba zwykle nie daje ob-

jawów w miąższu owoców. Zmiany te

obserwuje się po kilku miesiącach prze-

chowywania. Jej nasilenie wzrasta po

przeniesieniu jabłek z obiektu przecho-

walniczego do temperatury pokojowej.

Jeżeli po pewnym czasie przetrzymy-

wania owoców w domu zaobserwujemy

objawy oparzelizny powierzchniowej,

powinniśmy myśleć o szybkiej sprzeda-

ży, zanim wystąpi choroba. Najczęściej

występuje na odmianach ‘Cort land’

i ‘Idared’.

Choroba nasila się, jeśli przed zbio-

rem kilka tygodni jest suchych i gorą-

cych, a także w sadach intensywnie na-

wadnianych i nawożonych azotem.

Rozpad wewnętrzny

Miąższ owoców opanowanych przez roz-

pad wewnętrzny jest miękki i zbrązowiały.

W początkowej fazie rozwoju choroby

ciemnieje tuż pod skórką owocu, a później

także i ona zmienia barwę. Często choro-

ba opanowuje tylko jedną stronę jabłka.

•

Mogą pojawiać się na początku przecho-

wywania w KA. Na owocach pojawiają

się ciemnozielone, zapadające się plam-

ki o wyraźnych brązowych brzegach.

Z upływem czasu zasychają, brązowieją

i w końcowym etapie rozwoju choroby

przybierają czarną barwę.

Wewnętrzne

Zbrązowienie przygniezdne

Objawem choroby jest zbrązowienie

miąższu, głównie przy gnieździe nasien-

nym, szczególnie dobrze widoczne mię-

dzy komorami nasiennymi. Pierwsze

oznaki zmian występują po kilku miesią-

cach przechowywania i nasilają się

z upływem czasu. Zbrązowienie przy-

gniezdne częściej występuje po chłod-

nych i pochmurnych latach. Chorobie

sprzyjają również wysokie nawożenie

azotem i zbyt wczesny zbiór owoców.

•

Pierwszymi objawami infekcji są zbrązo-

wienia miąższu owoców wokół wiązek

przewodzących. Z upływem czasu ciem-

nieje i zmienia konsystencję na gumowa-

tą oraz pojawiają się w nim pęknięcia

i puste przestrzenie.

Wpływ czynników

zewnętrznych na

występowanie chorób

izjologicznych

Gorący, słoneczny i suchy okres wegeta-

cji sprzyja występowaniu: szklistości

miąższu, oparzelizny powierzchniowej,

rozpadu starczego.

Duży stosunek liści do owoców sprzy-

ja: szklistości miąższu, gorzkiej plamistości

podskórnej, oparzeliźnie powierzchniowej,

rozpadowi starczemu, rozpadowi chłodni-

czemu, zbrązowieniu przygniezdnemu.

Wysokie nawożenie azotowe sprzyja:

szklistości miąższu, gorzkiej plamistości

podskórnej, oparzeliźnie powierzchnio-

wej, rozpadowi starczemu, rozpadowi

chłodniczemu, zbrązowieniu przygniezd-

nemu.

Opóźniony termin zbioru sprzyja:

szklistości miąższu, gorzkiej plamistości

Rozpad chłodniczy

Objawy choroby są zlokalizowane na

zewnątrz wiązek sitowo-naczyniowych

jabłek i widać je doskonale na przekroju

poprzecznym owocu w postaci zbrązo-

wienia miąższu. Często bezpośrednio

pod skórką jest on biały i niezmieniony.

W końcowym stadium rozwoju choroby

skórka jabłka przyjmuje barwę wodni-

stoszarą. Miąższ chorych jabłek ma

smak sfermentowanych owoców. Przy-

czyną zmian jest przechowywanie

w zbyt niskiej temperaturze.

Miękka oparzelizna owoców

Charakterystycznym objawem choroby są

szerokie, bardzo rozległe, jasnobrunatne

plamy. Zmiany chorobowe obejmują tylko

skórkę owoców i miąższ na głębokości do

4 mm, który w tym miejscu staje się mięk-

ki. Zmiany te są łatwo infekowane przez

grzyby powodujące zgnilizny.

Rozpad mączysty

Choroba ta jest objawem starzenia się ja-

błek. Miąższ owoców traci jędrność, staje

Plamistość przyprzetchlinkowa

Choroba objawia się w postaci brązo-

wych, nekrotycznych plamek zlokalizo-

reklama

SAD NOWOCZESNY 8/2008

Uszkodzenia spowodowane

dwutlenkiem węgla

Zewnętrzne

podskórnej, rozpadowi starczemu, roz-

padowi chłodniczemu.

Opóźnienie schłodzenia owoców po

zbiorze sprzyja: gorzkiej plamistości pod-

skórnej, oparzeliźnie powierzchniowej,

rozpadowi starczemu, rozpadowi chłod-

niczemu, zbrązowieniu wewnętrznemu.

Sucha zgnilizna przykielichowa

Objawy występują mniej więcej 1,5–2

miesiące po kwitnieniu, najpierw jako

czerwonoioletowe przebarwienie skórki

wokół kielicha zawiązka. Następnie roz-

wija się mała plamka gnilna otaczająca

cały kielich. Zasycha ona, a skórka w jej

miejscu wykrusza się.

Miękka zgnilizna przykielichowa

W drugiej połowie lata z suchych plam

może rozwinąć się miękka zgnilizna obej-

mująca kielich. Jabłka gniją już na drze-

wach. Przejście suchej zgnilizny w mięk-

ką jest uzależnione od warunków pogo-

dowych latem. Mokra i ciepła pogoda

sprzyja rozwojowi tej choroby.

Gniazdowe gnicie jabłek w okresie

przechowywania

Szara pleśń w czasie przechowywania

najczęściej zaczyna się od plam gnilnych

wokół kielicha. Zgnilizna jest miękka,

jędrna, szybko powiększa się, obejmując

cały owoc. Jabłko pokrywa się białosza-

rym nalotem grzybni. Zgnilizna może roz-

wijać się w zagłębieniu szypułkowym lub

w dowolnym miejscu zetknięcia owocu

zdrowego z chorym.

Grzyb Botrytis cinerea atakuje po-

nad 100 gatunków roślin, w tym niemal

wszystkie gatunki sadownicze, stąd wy-

nika powszechność choroby i jej źródeł

infekcji. Z imuje w postaci sklerocjów

bądź grzybni w glebie, zasiedlając mar-

twe szczątki roślin. Znane są przypadki

porażania przez grzyb także pędów

i gałęzi drzew – ostatnio obserwowane

na odmianie ‘Ligol’.

Na wiosnę patogen zaczyna obicie

zarodnikować, zarodniki konidialne prze-

noszone są z wiatrem, deszczem i przez

pszczoły na kwiaty jabłoni. Grzyb zasie-

dla je, nie dając na początku żadnych ob-

jawów chorobowych ani nie hamując za-

wiązywania owoców. Mogą być zainfeko-

wane wszystkie generatywne i wegeta-

tywne elementy kwiatu. Początkowo jest

to typowa infekcja ukryta. Po blisko

dwóch miesiącach od kwitnienia może

rozwinąć się najpierw sucha, a później

miękka zgnilizna przykielichowa. Najczę-

ściej jednak strzępki grzyba ukryte są

w kielichu jabłka, czekając na korzystne

do rozwoju warunki. Mają one miejsce

zwykle w czasie przechowywania. Przy

wysokiej wilgotności powietrza B. cinerea

uaktywnia się, wnika do tkanek owoców

i powoduje ich gnicie. Zainfekowane jabł-

ka zakażają sąsiednie – zdrowe, tworząc

typowe dla tej choroby gniazda gnilne.

Patogeny mogą również wnikać przez

uszkodzenia skórki. Szkodliwość suchej

zgnilizny polega na tym, że porażone

jabłka wcześniej dojrzewają i opadają.

Owoce z objawami choroby są oszpeco-

ne, o niskiej jakości i wartości handlowej.

Czasami suche plamy przechodzą

w miękką zgniliznę i jabłka ulegają znisz-

czeniu już na drzewach. Sucha zgnilizna

najczęściej występuje na odmianach:

‘Fantazja’, ‘Lobo’, ‘Paulared’, ‘Alwa’,

‘McIntosh’, ‘Idared’ i ‘Gloster’.

Szara pleśń rozwijająca się w czasie

przechowywania prowadzi do całkowi-

tego zniszczenia owoców. Im dłużej je

przechowujemy, tym większe są straty,

ponieważ gniazda gnilne obejmują ko-

lejne sąsiadujące jabłka. Choroba wy-

stępuje zarówno w przechowalniach,

jak i chłodniach. Jej rozwojowi sprzyja:

deszczowa pogoda w czasie kwitnienia

i zbiorów jabłek, opóźnione schładzanie

owoców po zbiorze, zła wentylacja po-

mieszczeń przechowalniczych. Warto

pamiętać, że ilość owoców zgniłych

w okresie przechowywania jest większa

od ilości jabłek porażonych umieszczo-

nych w obiekcie przechowalniczym –

choroba rozprzestrzenia się podczas

przechowywania.

Infekcyjne choroby

przechowalnicze

Infekcyjne choroby przechowalnicze są

efektem porażenia owoców przez pato-

geny. Zwykle do infekcji dochodzi już

w sadzie lub bezpośrednio w obiekcie

przechowalniczym.

W składowanych owocach zależnie

od lokalizacji sadu, sezonu, odmiany

i programu ochrony możemy znaleźć

wiele chorób, takich jak:

szara pleśń jabłek,

•

gorzka zgnilizna jabłek,

•

parch przechowalniczy,

•

brunatna zgnilizna jabłek – monilioza,

•

mokra zgnilizna jabłek,

•

pleśnienie gniazda nasiennego,

•

odśrodkowe gnicie jabłek,

•

czarna zgnilizna jabłek,

•

brudna plamistość jabłek,

•

kropkowana plamistość jabłek,

•

różowa pleśń jabłek,

•

gnilne „rybie oko” jabłek,

•

zgnilizny powodowane przez grzyb

Mucor piriformis .

Szara pleśń jabłek

Sprawcą choroby jest grzyb Botryotinia fuc-

keliana – Botrytis cinerea (stadium konidial-

ne). W rozwoju choroby uczestniczy tylko

stadium konidialne grzyba, stąd powszech-

nie używana nazwa Botrytis cinerea .

Choroba może występować w trzech

formach i dawać następujące objawy:

sucha zgnilizna przykielichowa,

•

miękka zgnilizna przykielichowa,

•

gniazdowe gnicie jabłek w czasie prze-

Gorzka zgnilizna jabłek

Sprawcami choroby są grzyby: Pezicula

alba i Pezicula malicorticis . Podobne ob-

jawy może powodować rzadko występu-

jący w Polsce patogen o nazwie Glome-

rella cingulata .

Choroba daje dwa typy objawów:

zgorzele kory jabłoni,

chowywania.

•

„oczkowanie” jabłek podczas przecho-

Fot. 3. Owoce porażone przez szarą pleśń jabłek

wywania.

Zgorzel kory objawia się powstawa-

niem eliptycznych ran zgorzelowych na

pędach drzew. Na zamarłej korze wi-

doczne są wzniesienia, będące skupie-

niami zarodników konidialnych. Zarodni-

kowanie grzybów na martwych sęczkach,

krótkopędach i ranach zgorzelowych jest

źródłem zakażenia owoców.

SAD NOWOCZESNY 8/2008

•

Fot. 4. Gorzka zgnilizna jabłek – charakterystyczne „oczkowanie” jabłek (a) oraz zgorzele kory (b)

Objawy chorobowe powodowane

przez oba patogeny są prawie identycz-

ne i pojawiają się na jabłkach osiągają-

cych dojrzałość konsumpcyjną. Począt-

kowo są to małe plamki gnilne wokół

przetchlinek zwane potocznie oczkowa-

niem jabłek. Plamki te często niesłusznie

traktowane są jako zjawisko naturalne.

Początkowo drobne, z czasem powięk-

szają się i zlewają. Zgnilizna sięga głę-

bokim stożkiem w głąb owocu. Jego

zdrowa część przylegająca do zgnilizny

jest gorzka w smaku. Skórka gnijącego

jabłka w miejscu plam jest początkowo

gładka, napięta, często pęka i tworzy się

podłużna szczelina. Kolor zmian może

być silnie zróżnicowany. Ich liczba na

jednym owocu waha się od jednej do kil-

kudziesięciu. Na dużych plamach gnil-

nych z czasem pojawiają się pod skórką

drobne wypukłości rozmieszczone niere-

gularnie. Są to owocniki grzybów Pezicu-

la . Przy wysokiej wilgotności powietrza

wydobywają się zarodniki w postaci sza-

rokremowego śluzowatego wycieku.

Źród łem zakażenia owoców są saproi-

tyczne i pasożytnicze formy grzybów

z rodzaju Pezicula rozwijające się na ra-

nach zgorzelinowych, martwych sęcz-

kach i krótkopędach. Zarodniki te są

przenoszone w kroplach deszczu na za-

wiązki i owoce. Zakażenie może nastą-

pić od końca czerwca aż do zbiorów.

O jego terminie decydują tylko warunki

pogodowe. Choroba rozwija się począt-

kowo w formie utajonej. Zarodniki kiełku-

ją na powierzchni owoców, dostają się

do przetchlinek, ale początkowo nie są

zdolne do przenikania przez nie i wywo-

łania zgnilizny. Grzybnia przez kilka mie-

sięcy żyje saproitycznie w ich pobliżu

i dopiero, gdy jabłko uzyskuje dojrzałość

konsumpcyjną w obiekcie przechowalni-

czym, strzępki przerastają przez prze-

tchlinki do miąższu i powodują szybki

rozpad gnilny. Nowoczesne metody

przechowywania owoców nie ogranicza-

ją „oczkowania” jabłek. Grzyby wywołu-

jące chorobę rozwijają się doskonale

w niskich temperaturach i warunkach

modyikowanej atmosfery.

Gorzka zgnilizna jabłek należy do

najgroźniejszych chorób jabłek i gruszek

w przechowalniach, wyrządzając corocz-

nie duże szkody. Najbardziej podatne

odmiany to: ‘Golden Delicious’, ‘Koksa

Pomarańczowa’, ‘Landsberska’, ‘Gala’,

‘Elstar’, ‘Rubin’, ‘Ligol’ i ‘Fiesta’. Choroba

nasiliła się w ostatnich latach, jej wystę-

powaniu sprzyja deszczowa pogoda

przed zbiorem owoców oraz obecność

ran zgorzelowych na pędach drzew

w koronie.

Parch przechowalniczy

Grzyb Venturia inaequalis jest sprawcą

najgroźniejszej choroby jabłoni – parcha

jabłoni. Patogen może porażać liście,

szypułki, zawiązki i same owoce oraz pą-

ki i pędy.

Choroba objawia się powstaniem na

skórce jabłek ciemnoszarych lub czar-

nych plam o różnej wielkości, mają naj-

częściej 1–5 mm średnicy. Na jednym

owocu może być od kilku do kilkudziesię-

ciu przebarwień.

Jabłka mogą być zakażane przez ca-

ły okres wegetacji. Wczesne infekcje pro-

wadzą do powstawania na nich dużych

strupów. W miarę wzrostu owoców kolej-

ne zakażenia ujawniają się powstawa-

niem coraz drobniejszych plam parcha

późnego. Natomiast infekcje przed zbio-

rem mogą ujawnić się dopiero podczas

przechowywania w postaci parcha prze-

chowalniczego. Źródłem późnych zaka-

żeń owoców są zarodnikujące plamy par-

reklama

SAD NOWOCZESNY 8/2008

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: