KOORDYNACJA W TENISIE
Olivier Bourquin
WSTĘP
Które ze sportów prócz tenisa wymaga takiej koordynacji? Z pewnością nie wiele. Piłka tenisowa nigdy nie odbija się dwa razy pod rząd z ta samą prędkością, z ta samą wysokością czy w ten sam punkt; dlatego też orientacja jest bardzo istotna. Uderzenie piłki wymaga doskonałego timing’u; a wiec i rytm jest ważny. Przy returnie, zawodnik musi reagować możliwie jak najszybciej, co oznacza, że zdolność reakcji jest fundamentalna. Gdy zawodnik odbija piłkę w biegu, musi być szybki na nogach, a zarazem musi uważać, aby zbyt nie pospieszyć z zamachem. Zatem, koniecznością jest, aby ustalić różnicę pomiędzy górna a dolna partia ciała. Odpowiednia pozycja w relacji z piłką, stabilność podczas uderzenia oraz szybki powrót do właściwej pozycji na korcie wymagają zdolności utrzymywania równowagi, zarówno statycznej, jak i dynamicznej.
Przykłady te wskazują na duże znaczenie czynników wpływających na koordynację w tenisie. Zaleca się rozwój koordynacji w najmłodszych latach ze względu na biologiczną potrzebę uruchomienia bodźców w ciele dziecka. Między 6 a 12 r. życia rozwija się centralny układ nerwowy, w wyniku czego jest szczególnie otwarty na nowe doświadczenia. Zatem, odpowiednie kształcenie zdolności koordynacyjnych jest istotne jeśli zawodnicy w dalszej perspektywie czasu pragną robić postępy w grze.
Definicja
Koordynacja jest sumą skurczów mięśni wywołujących pewne ruchy razem łącznie lub osobno.
Znaczenie wszechstronności:
Dzieci z natury rozwijają się wszechstronnie, tj. ich potrzeba ruchu, ciekawość oraz potrzeba ciągłej zmiany, oznacza, iż są one zawsze gotowe na podjęcie nowych zabaw i ćwiczeń związanych z ruchem.
Wszechstronność jest koniecznością w wielu aspektach:
- z naukowego punktu widzenia
- z psychologicznego punktu widzenia
- z anatomicznego i fizjologicznego punktu widzenia
- z punktu widzenia rozwoju centralnego układu nerwowego.
Tenis sam w sobie nie rozwinie wszystkich zdolności koordynacyjnych równomiernie. Różnorodność dyscyplin, które doskonalą koordynację i uzupełniają się na wzajem, zapewniają solidny fundament koordynacyjny. Zatem, trening dziecka musi skupić się na wszechstronnej nauce, która wiąże się z pewną potrzebą np. ze względu na asymetryczną naturę tenisa, która może doprowadzić do pewnych nieprawidłowości mięśniowo-kostnych u młodych zawodników, jest rzeczą absolutnie konieczną, by symetrycznie rozwijać możliwie jak najwięcej zdolności fizycznych już we wczesnych latach.
Do 12 lat u dziewczyn, a u chłopców do lat 14, wszechstronny rozwój musi być postawiony jako pierwszorzędny cel. Wczesna specjalizacja, w każdej dziedzinie – sport, sztuka, intelekt itp., może nieść ze sobą odwrotne skutki i najprawdopodobniej ograniczy pewną liczbę opcji (z punktu widzenia profesjonalnego, społecznego,...), która jest do dyspozycji dla dziecka w przyszłości.
WSZECHSTRONNY ROZWÓJ A KOORDYNACJA U DZIECKA... DLACZEGO?
CEL:
- doskonalenie koordynacji motorycznej
- odkrycie i rozwój „inteligencji ciała”
- zaspokojenie potrzeb związanych ze zmianami wiekowymi
- uniknięcie nieprawidłowości mięśniowych
- kompensacja dwóch stron (zachowanie symetrii)
Dziecko nie jest “małym dorosłym”, więc istotne jest, aby nie zamieniać je w maszynę, bowiem gdy potrzeba zabawy dziecka jest wystarczająco zaspokojona, jego chłonność jest niemalże nieograniczona.
KOORDYNACJA I TECHNIKA
Zdolności koordynacyjne umożliwiają zawodnikom kontrolowania, doskonalenia oraz nadawania tempa i rytmu ruchom czy działaniom charakterystycznych dla tenisa. Te zdolności odgrywają taką samą rolę jaką odgrywają inne fizyczne atrybuty w kształceniu ruchów technicznych.
5 zdolności koordynacyjnych (tj. orientacja, zróżnicowanie , równowaga, reakcja i rytm) stanowią istotne wymagania odbiorcze w celu rozwoju ruchów i techniki tenisowej oraz otrzymania optymalnych osiągnięć.
Orientacja jest zdolnością służącą do ustalania i modyfikowania pozycji i ruchów ciała w czasie i przestrzeni w zależności od danego pola działania (tj. kortu tenisowego) i/lub przedmiotu w ruchu (tj. piłki, zawodnika, partnera). Orientację można podzielić na przestrzenną i czasową. Te dwie zdolności mogą oddziaływać oddzielnie lub równocześnie. Najczęściej natomiast, działają one równocześnie. Można przytoczyć dobry przykład, gdy zawodnik musi “dogonić” loba. Zawodnik musi wtedy być w stanie poruszać się do tyłu bardzo szybko, właściwie nie patrząc na piłkę, a następnie ustawić się w odpowiedniej pozycji, aby właściwie odbić piłkę (tj. return lob, passing shot,...). Zatem, orientacja jest ważną zdolnością w takiej sytuacji.
Zróżnicowanie , ze względu na percepcje ruchu, jest taką zdolnością, która umożliwia zawodnikowi: kontrolować wewnętrzną i zewnętrzną informację, dostosowywać i adaptować tę informację oraz odpowiednio jej używać. Stanowi również zdolność do przekształcania działania ruchowego w celu dostosowania do nowej sytuacji lub kontynuowania go w innej formie. Return po serwisie jest doskonałym przykładem tego jak ważne jest, by dzielić dolne i górne partie ciała. Tj., gdy następuje return 1-wszego serwisu, zawodnik musi działać szybko na nogach i musi równocześnie skrócić zamach w celu zablokowania returnu.
Równowaga jest bezpośrednio związana z centralnym układem nerwowym, który kontroluje i kieruje każdym ruchem. Nasze zmysły (propriocepcja - odbiór bodźców z własnego ustroju) są bezpośrednio powiązane z naszą równowagą, co w efekcie daje nam wgląd na kwestię świadomości własnego ciała. Im wyższa świadomość ciała zawodnika, tym bardziej “czuje” on ruch ciała oraz tym doskonalsze będą jego umiejętności techniczne (Le Guyader, 1999).
Gdy weźmie się jako przykład mistrzów sztuk walki, faktem jest, iż ich znajomość ciała sięga dobrze powyżej przeciętnej. Gdy ćwiczą, zdajemy sobie sprawę z tego jak niemalże idealna jest ich równowaga statyczna i dynamiczna. W celu osiągnięcia świadomości ciała, istotny jest rozwój koordynacji motorycznej.
Przy równowadze statycznej i dynamicznej koniecznością jest aby zawodnik ustawił się w najlepszej dla niego pozycji jeśli chce uderzyć piłkę z maksymalną siłą. Dla porównania, zawodnik, chcąc zmylić przeciwnika musi go najpierw wyprowadzić z równowagi w celu zdobycia punktu.
Zdolność reakcji jest istotna, aby z szybkością rozpoznawać, zarówno proste jak i skomplikowane sytuacje oraz aby znaleźć odpowiednie rozwiązania ruchowe. Generalnie, dąży się do działania z użyciem maksymalnej szybkości. Zdolność reakcji jest najważniejsza przy siatce lub przy returnie serwisowym gdy zawodnik musi zagrać wolejem szybkiego passing shota lub return po serwisie o prędkości 200km/h. W takich sytuacjach szybkość reakcji i czas odpowiedzi są bardzo istotne!
Rytm jest taką zdolnością, która umożliwia opanowanie nabytego rytmu zewnętrznego źródła, umożliwia również jego reprodukcję w ruchu. Rytm stanowi także zdolność zawodnika do wyrażania swojego wewnętrznego rytmu (jest to zazwyczaj odzwierciedlane w zdolnościach ruchowych zawodnika). Rytm odgrywa ważną rolę we wszystkich dyscyplinach sportu, tak więc w tenisie również; dobre poczucie rytmu jest ważnym elementem w osiąganiu skoordynowanych ruchów. Z tego względu, zakłócenia rytmu przeciwnika poprzez podjęcie różnorodnej taktyki np.: wysokie, lekkie piłki, żądane przerwy na toaletę itd. jest celem tudzież strategią obieraną przez wielu zawodników. Taka taktyka jest często skuteczna; serwując tak by zdekoncentrować przeciwnika, który w zamian traci rytm pozwalający mu zagrać jak najlepiej.
Biorąc pod uwagę 5 zdolności koordynacyjnych, które są w ciągłej eksploatacji podczas gry w tenisa, jest rzeczą oczywistą, że rozwój koordynacji stanowi bardzo ważny element we wczesnych latach tenisisty.
KONKLUZJE
Mamy nadzieję, że artykuł ten pomoże trenerom zrozumieć, jak ważna jest koordynacja w tenisie i w wyniku tego będą dążyć do rozwijania tych zdolności u zawodników poprzez systematyczny i wymagający trening. Autor gorąco poleca trenerom tenisa wdrażania jak najwięcej zabaw i różnorodnych ćwiczeń, po to aby dorastające dziecko miało możliwość różnych zdolności motorycznych potrzebnych dla tenisa. Im lepsze zdolności koordynacyjne zawodnika, tym większe są jego szanse odnoszenia sukcesów na wyższym poziomie gry. Zatem, jest obowiązkiem trenera, by skupiać się na koordynacji młodych zawodników, przynajmniej do okresu dojrzewania. Po pokwitaniu bierze się pod uwagę inne czynniki typowe dla kondycji fizycznej, i te odgrywają istotną rolę w fizycznym rozwoju zawodnika. Jednak, to nie znaczy, że należy ignorować koordynację. Wręcz przeciwnie, w każdym wieku i przy każdym poziomie gry nakład ćwiczeń koordynacyjnych od czasu do czasu są korzystne dla zawodnika.
marcin23.14