Ania Krzysztofowicz, Magdalena Komaszyńska gr.3,4
Metoda ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne
Metoda W.Sherborne wywodzi się z teorii i praktyki szkoły Rudolfa.Labana. Weronika Sherborne kontynuowała jego dzieła a w rezultacie stała się twórczynią swojej własnej metody pracy z dziećmi znanej jako Ruch Rozwijający.
Weronika Sherborne żyła w latach 1922-1990 w Anglii. Z wykształcenia była fizjoterapeutką i nauczycielem wychowania fizycznego.
Na początku swoje spojrzenie na ruch i dośwaidczenie wykorzystywała w pracy z dziećmi sprawnymi, później rozpoczęła pracę z dziećmi specjalnej troski. Praca z niepełnosprawnymi sprawiła, że zaczęła ona rozwijać swoją własną metodę. To ona zwróciła uwagę na potrzebę bliskich kontaktów między ludźmi. Jej metoda nawiązuje do najprostzego sposobu porozumiewania się jakim jest język ciała.
Ze względu na swoją prostotę metoda W.Sherborne jest metodą uniwersalną, może być stosowana zarówno u dzieci jak i u osób dorosłych. Jest to program rozwijający poprzez odpowiednie ćwiczenia i zabawy ruchowe.Wyrabia takie cechy jak: poczucie bezpieczeństwa odpowiedzialność, wrażliwość a także umiejętność nawiązywania kontaktów.
Ruch jako czynnik rozwoju i środek terapii.
W metodzie R.Labana i W.Sherborne wyróżnia się kilka kategorii ruchu:
1.ruch prowadzący do poznania własnego ciała
2.ruch kształtujący związek jednostki z otoczeniem fizycznym
3.ruch wiodący do wytworzenia się związku z drugim człowiekiem
4.ruch prowadzący do współdziałania w grupie
5.ruch kreatywny.
Ad.1
ruchy w tej kategorii dają możliwość stopniowego poznania poszczególnych części ciała, szczególnie stóp, kolan, bioder- to na nich opiera się ciężar ciała i stanowią one łącznik między człowiekiem a podłożem. Kontrola i poznanie własnego ciała prowadzi do ukształtowania się własnej tożsamości.
Ad.2
te ruchy mają za zadanie wykształcenie orientacji w przestrzeni, dzięki temu może wytworzyć się związek między człowiekiem i otoczeniem. Wszelkie zadania ruchowe wykonywane są jak najniżej np. na podłodze – daje to poczucie stabilności i ugruntowania. Są to ćiwczenia ważne dla uzyskania poprawy stanu psychicznego.
Ad.3
w tej kategorii ruch pozwala na zaufanie drugiemu człowiekowi- budowania związku z drugim człowiekiem.Głównym celem jest zachęcenie uczestników do nawiazywania kontaktów z innymi, wzajemnym poznaniu, zrozumieniu i zaufaniu.
R.Laban dzieli związki międzyludzkie na:
-ruch „z”- jeden z partnerów jest bierny drugi aktywny- opiekunczy wobec tego drugiego.
-ruch „przeciwko”- jeden aktywny (atakujący) drugi bierny (broniący się). Ma to na celu uświadomienie uczestnikom ich własnej siły.
-ruch „razem”- jednakowe zaangażowanie obu partnerów.
Ad.4
ruchy bardzo zblizone do poprzedniej kategorii, róznica jest taka ze w tej kategorii działanie jest prowadzone w grupie. Celem jest zaangażowanie wszystkkich uczestników we współdzaiłanie ze sobą.
Ad.5
tu liczy się spontaniczność i kreatywność. Bardzo dobrym przykładem tego ruchu jest taniec opierający się na pełnej swobodzie ruchów.
W metodzie W.Sherborne tak samo ważnym czynnikiem rozwijającym co ruch jest kontakt fizyczny, który jest źródłem doznań dotykowych. Żeby rozwój dziecka był prawidłowy musi ono mieć zapewnione wielozmysłowe pobudzenie przez różnorodne bodźce.
Dzięki bliskim kontaktom dziecka z matką ma ono zaspokojone podstawowe doznania fizyczne, potrzeby ruchu a także potrzeby psychologicze- miłości, bezpieczeństwa, więzi społecznej z drugim człowiekiem. Wiele z tych potrzeb jest zaspokajana dzieki zajęciom z ruchu rozwijającego W.Sherborne.
Założenia Metody
Główną ideą metody jest stwierdzenie, że posługiwanie się ruchem jest narzędziem wspomagania rozwoju psychoruchowego dziecka i terapii tego rozwoju. System ćwiczeń W. Sherborne wywodzi się z naturalnych potrzeb dziecka.
Podstawowe założenia metody to rozwijanie przez ruch:
1.świadomości własnego ciała
2.świadomości przestrzeni i działania w niej
3.dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiąywanie z nimi kontaktu
Człowiek musi odczuwać i znać swoje ciało a także musi mieć poczucie wyodrębnienia od tego co go otacza, musi posiadać poczucie własnego „ja”.
Źródłami tej świadomości są:
-kontakt ciała z podstawą- ziemia, podłoga
-wyczucie centralnej części ciała-brzucha jako elementu integrującego ciało.
Dzieci upośledzone umysłowo oraz dzieci nerwicowe nie maja takiej świadomości i poczucia stabilności, ugruntowania. Dzieci autystyczne natomiast nie mają poczucia tożsamości.
Udział w ćwiczeniach W. Sherborne pomaga stworzyć dziecku okazję do poznania własnego
ciała, poczucia swojej siły. Dzięki temu dziecko zyskuje zaufanie do siebie, poczucie bezpieczeństwa.
Zakres zastosowań metody
Metoda ruchu rozwijającego to metoda uniwersalna. W Polssce rozpowrzechniona została na przełomie lat 70tych i 80tych. Osobami które jako pierwsze w Polsce zaczęły prowadzic zajecia metodą W. Sherborne były Maria Przasnyska, Marta Bogdanowicz i Izabela Korsak.
Metoda ta wykorzystywana jest w Polsce u dzieci z różnymi zaburzeniami rozwoju i potrzebami edukacyjnymi:
-dzieci upośledzone umysłowo
-dziei autystyczne
-dzieci z wczesnym mózgowym porażeniem dziecięcym
-dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi i zaburzeniami zachowania
-dzieci głuchych i niewidomych.
Metoda Weroniki Sherborne jest skuteczna jako metoda:
1.terapeutyczna- przede wszystkim w przypadkach upośledzenia umysłowego, u dzieci z zaburzeniami w sferze emocjonalnej i społecznej.
2.wspomagająca rozwój- wykorzystywana przy wyrównywaniu opóźnień rozwojowych, przydatna u dzieci przebywających w placówkach wychowywania zbiorowego
3.profilaktyczna- wykorzystywana jako forma pomocy dzieciom, młodziezy i dorosłym w trudnych sytuacjach. Zapobiega powstawaniom zaburzeń gdy jest włączona w program:
-przygotowania dziecka do pójścia do przedszkola
-zajęć integrujacych klasę w szkole
-przygotowania rodzin adopcyjnych i zastępczych do przyjęcia dziecka
-przygotowaniu młodych małżeństw do rodzicielstwa.
4.odprężająca- wykorzystywana do zajęć odprężająco-relaksacyjnych
5.wykorzystywana do pracy z dorosłymi- w celu stworzenia w grupie atmosfery zaufania, poczucia bezpieczeństwa, relaksu.
Zastosowanie metody ruchu rozwijającego w pracy z dziećmi:
A) upośledzonymi umysłowo
Metoda Weroniki Sherborne może przyczynić się do rozwoju tych dzieci w dwóch ważnych dziedzinach:
1.wykształcenia obrazu samego siebie-świadomość samego siebie,posiadania ciała, jego części jest podstawa do wyodrębniania własnej osoby z otoczenia i poczucia tożsamości.
2.nawiązania kontaktów społecznych-W.Sherborn tak charakteryzuje trudności typowe dla tych dzieci:
_brak reakcji na bodźce zewnętrzne(dzieci zamykają się w sobie,obojętne na otoczenie,ssa palec,kiwaja się), wskazane jest tu oddziaływanie głosem ludzkim, dotykiem, zabawa w wodzie.
_unikanie kontaktu wzrokowego (charakterystyczne dla dzieci autystycznych lub uciekanie od drugiej osoby), okazuje się jednak ze dzieci te jednocześnie pragną kontaktu i udziału w zabawie- lęk przed kontaktem fizycznym można wyeliminować dzięki radości płynącej z zabaw ruchowych, Np. huśtanie, podskakiwanie, wykonywanie ćwiczeń początkowo bez kontaktu wzrokowego którego dziecko się boi, wykonywanie ćwiczeń z zabawka, zanim zacznie ćwiczyć z żywa osoba;
_dominacja w kontaktach (nawiązywanie przez dziecko kontaktu tylko wtedy gdy może być strona dominująca), by to zmienić należy stosować zabawy ruchowe, które przyniosą dziecku odprężenie i dziecko nabierze zaufania do partnera oraz przeświadczenie, że może się poddać jego woli;
_brak inicjatywy, słaba aktywność , brak motywacji do działania(nie podejmują aktywnej roli w zabawie m.in. po to aby nie zmieniać, pozycji w której czują się bezpiecznie, lub też, gdy są niepewne swoich możliwości), dzieci takie potrzebują wsparcia i pomocy.
Metoda Weroniki Sherborne pomaga, w drodze niewerbalnej, trenować niektóre zaburzone funkcje poznawcze. Umiejętności takie jak: koncentracja, utrzymanie równowagi, ukierunkowane działania na określony cel – dzieci mogą trenować wykonując ćwiczenia „przeciwko”, w których musza skoncentrować siły, aby pokonać inna osobę lub też przeciwstawić się innym. Poprawia to komunikację dziecka z otoczeniem, uaktywniając „język ciała i ruchu”.
B) jąkającymi się
U dzieci jąkających się się formy komunikacji funkcjonują nieprawidłowo. Występuja też często zaburzenia osobowości, głównie w sferze emocjonalnej, pod postacią nadwrażliwości, nadpobudliwości emocjonalnej, lekowej postawy wobec otoczenia, stanów depresyjnych lub apatii.Wyniki przeprowadzanych badan i rozważań wykazują na potrzeby dzieci jakających się:
-usprawnianie ruchowe,
-poprawa stanu emocjonalnego dziecka,
-poprawa funkcjonowania społecznego,
-poprawa z osobami z otoczenia, szczególnie w rodzinie.
Potrzeby te wykazuja na przydatność takich form oddziaływania terapeutycznego, jak kinezyterapia(terapia ruchem) i psychoterapia, szczególnie stosowane w terapi indywidualnej.
C) z nadpobudliwością ruchową
Dzieciom z nadpobudliwościa ruchowa trzeba pomóc w uświadomieniu sobie swojej nadmiernej energii i siły, tego co robią spontanicznie.Szereg ćwiczeń zawartych w metodzie Weroniki S. pomaga takim dzieciom w rozwijaniu właściwych zachowań. Ważne jest nauczenie dziecka koncentracji uwagi siły i energii, uspołecznienie ich. Zajęcia w grupie pomagają im w rozwijaniu empatii i uczeniu się współdziałania z innymi. W procesie terapeutyczno – wychowawczym metoda Weroniki S, jakkolwiek nie może być jedyną formą terapii dzieci nadpobudliwych psychoruchowo, zajmuje ważne miejsce.
D)z zaburzeniami emocjonalnymi w psychoterapii grupowej
Dzieci zaburzone emocjonalnie stronia od kontaktu z ludzmi, unikaja go jeśli tylko jest to możliwe(dzieci zahamowane psychoruchowo, z lekowa postawa wobec otoczenia), aż do zupełnego wycofania się z otoczenia i wyobcowania(dzieci autystyczne), lub tez nawiazuje kontakt w sposób przesadnie gwałtowny, natarczywy, czym zrażają sobie innych (dzieci nadpobudliwe emocjonalnie). Inna grupe stanowia dzieci reagujące negatywizmem, które nie potrafia współbrzmieć z otoczeniem(zbuntowane nastawione na „nie”, nie reaguja na „prośby i grożby”, lub nastawione „anty”, robiące wszystko na przekór). Najważniejsza sprawa dla pokonania lęku i zahamowania jest dostarczenie dziecku pozytywnych doświadczeń. Doskonała okazja do zdobycia zaufania do siebie i innych oraz treningu zachowań społecznych daja zajecia metoda Weroniki S.
ZASADY CHARAKTERSTYCZNE DLA METODY W.SHERBORNE:
Projektując zajecia ta metoda należy pamiętać ze maja one pomóc dziecku w poznawaniu siebie, w zdobywaniu do siebie zaufania, w poznawaniu innych i nauczeniu się ufania im, a przez to nabranie pewności siebie i wiary we własne możliwości- w nauczeniu się aktywnego twórczego życia.
Osoba prowadzaca zajecia powinna pamiętać o ogólnych normach prowadzenia terapii:
-uczestniczenie w zajeciach jest dobrowolne(możemy zachęcić dziecko, dodac mu odwagi,ale nie zmuszać),
-nawiazaniu kontaktu z każdym dzieckiem(pamiętamy o nawiązaniu i utrzymanie kontaktu wzrokowego)
-zajecia powinny być dla każdego dziecka przyjemne i dawac możliwość przezywania radości z aktywności ruchowej, kontaktu z innymi ludzmi, satysfakcji z pokonania własnych leków
-prowadzacy bierze udział we wszystkich cwiczeniach
-dziecko ma prawo do swoich decyzji
-nie krytykowanie dziecka
-chwalenie dziecka nie tyle za efekt co za podejmowanie wysiłku,starania
-unikanie sytuacji rywalizacji
-rozszerzenie kregu doświadczen społecznych(najpierw ćwiczenia w parach, potem w trójkach aż do ćwiczeń z cała grupa)
-wiekszosc ćwiczen szczególnie poczatkowe prowadzimy na poziomie podłogi
-zaczynamy od ćwiczen prostych stopniowo je utrudniając
-zmniejszenie swojego udziału na rzecz coraz aktywniejszego udziału dzieci w kształtowaniu programu
-stosowanie na przemian ćwiczeń dynamicznych i relaksacyjnych
-uczymy dziecko używania siły jak i delikatności i opiekuńczości w stosunku do drugiej osoby
-we wspólnych ćwiczeniach pamiętamy aby dziecko znalazło się tez w pozycji domiunujacej;( poprzez zamiane ról). Rodzice bioracy udział w sesji nie musza dostosowywac się do prowadzacego.
-nie używajmy słów ćwiczenie, zabawa zastępujmy je słowami aktywność ruchowa, doświadczenie
-nazywamy, rozmawiamy z dziećmi zwykłym językiem- nie używamy metafor(nazywamy czesci ciała kierunki)
-dziecko podczas tych zajec uczy się własnego ciała i jego rytmu-nie używamy tu jednak muzyki
-w czasie aktywności ruchowej może wystąpić rozmowa i nazywanie doświadczeń
-dajemy odpowiednia ilość czasu na doświadczenie (wyczuwamy kiedy dziecko się zniechęca i przechodzimy do nastepnego etapu)
-na początek proponujemy ćwiczenia dajeace poczucie bezpieczeństwa a na zakończenie zajeć proponujemy ćwiczenia wyciszające , uspokajające)
W metodzie wyróznia się cztery grupy ćwiczeń:
- ćwiczenia prowadzace do poznania własnego ciała
-ćwizcenia pomagające zdobyc pewnośc siebie
-ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i współpracy z partnerami grupy.
-ćwiczenia twórcze
Wymienione ćwiczenia mogą wystepować w róznych formach jako zajecia indywidualne z jednym dzieckiem, jako zajecia w parach, gdy dorośli ćwiczą z dziećmi lub starsze dzieci partneruja młodszym, lub jako zajecia dla trzech bądź większej liczby osób.
Zakres każdego ćwiczenia może być mniej lub bardziej rozszerzony zgodnie z potrzebami z możliwościami i stopniem zaawansowania.
Rozwijanie świadomości ciała i przestrzeni:
Pozycja wyjściowa: siad prosty lub skrzyzny, opiekun za uczniem. Należy zwrócić uwagę na dobra stabilizacje głowy i tułowia.
Ćw:
-klaskanie dłońmi pocieranie dłońmi
-uderzanie stopami o podłogę, pocieranie stopa o stopę,o podłogę
-uderzanie dłońmi o kolana, uda , stopy
-poklepywanie głowy, brzucha
- masaż pleców
-unoszenie rak do góry
-przesuwanie się do przodu i tyłu na pośladkach
-kręcenie się na pośladkach w prawo i lewo
Uwagi realizacji: Ruch prowadzony jest przez opiekuna. Wielokrotnie powtarzamy nazwe części ciała, która ćwiczymy. Wykorzystujemy wszystkie kierunki ruchu
Rozwijanie wzajemnych kontaktów
=Relacja opiekuńcza
1)P.W: siad prosty lub skrzyzny, opiekun za uczniem,
siad w fotelikach-dziecko miedzy nogami opiekuna, który obejmuje go , oboje zwróceni do przodu, stabilizacja głowy i tułowia dziecka, głowa w lini środkowej ciała.
Ćw:”kołyska”- kołysanie na boki, „koń na biegunach” kołysanie się w przód i tył,”pociąg”-przesuwanie się do przodu.
Uwagi realizacyjne:
delikatnie, mocno z przewróceniem się na boki
,chwyt opiekuna pod kolanami dziecka, delikatne wychylenia oraz mocne do położenia się na plecach, można siedzieć na kocu(łatwiejsze przesuwanie i ochrona przed otarciami)
Poprzez metodę ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne można zrealizować potrzeby człowieka takie jak:
-poczucie bezpieczeństwa
-rozluznienia,relaksu,rozładowania napiecia
-„dawania i brania”
-akceptacji samego siebie
-bliskiego kontaktu z innymi ludźmi
-poczucia własnej energii
-satysfakcji związanej z wysiłkiem fizycznym
-mobilizacji do pokonywania trudności do sprawdzania się w trudnej sytuacji
-poznania swojego ciała
-odkrywania własnych możliwości
-odczucia energii własnej i energii drugiego człowieka
-zaufania do siebie i innych
-doznawania przyjemności, radości, zabawy.
-bliskości fizycznej drugiego człowieka
-więzi z grupą
-akceptacji swojego ciała
-spontaniczności
-pewności siebie
-poczucia partnerstwa
W terapii ruchem każdy człowiek może służyć drugiemu pomocą wsparciem jeżeli pozwoli sobie na korzystanie ze swoich własnych „pokładów” uczuć, otworzy się naprawde na drugiego człowieka będzie po prostu i prawdziwie sobą.
Bibliografia:
-Bogdanowicz M., Kisiel B., Przasnyska M.- Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka.
Warszwa 1992 (wyd.I) Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
-Sherborne W. -Ruch rozwijający dla dzieci
1997 Wydawnictwo PWN.
tanusia