Paulina Gajewska
Katarzyna Szczęśniak
IV DTR 02
Czas wolny dzieci w środowisku wiejskim
Czas – to dobro deficytowe i dla dorosłego i dla nastolatka. Płynie nieubłaganie. Brakuje nam czasu na wiele istotnych spraw. Jest to odczucie wspólne wszystkim ludziom aktywnym, zaangażowanym w jakąkolwiek działalność. Stąd sens podejmowania refleksji dotyczącej źródeł dodatkowego czasu, wykorzystania go. Jest to temat interesujący, potrzebny szczególnie dla młodzieży.
Dysponując czasem wolnym, młody człowiek powinien nauczyć się umiejętnego spożytkowania go, zarówno na wypoczynek, kulturalną rozrywkę, jak też obcowanie z muzyką, plastyką, teatrem, książką i innymi formami kultury. Realizacja tych niełatwych zadań przypada w udziale rodzinie, szkole, placówkom oświaty i kultury masowej. Największy jednak udział w kształtowaniu osobowości dziecka ma rodzina, którą wspomaga szkoła.
Współczesna praca ludzka naraża każdego człowieka na pośpiech, znużenie, zmęczenie i wyczerpanie.
Dzieci i młodzież chcąc sprostać swoim ambicjom i opinii dobrego ucznia w konsekwencji muszą coraz więcej czasu poświęcać w domu na opanowanie materiału szkolnego. W sumie pracują przeciętnie 10 – 12 godzin na dobę, kosztem czasu przeznaczonego na wypoczynek, rozrywki, sen.
Dziecko jest przy tym w stałym napięciu i lęku, że nie zdąży się nauczyć dobrze tego, co zadane. Brak wolnego czasu wywiera negatywny wpływ na zdrowie, osiągnięcia osobiste, stosunek do ludzi, zadowolenie z siebie.
Właściwe zorganizowanie czasu wolnego dziecka ma ogromne znaczenie społeczne i wychowawcze. W czasie wolnym zachowania są jak najbardziej dowolne. Człowiek potrafi nadać mu sens i wartość. Od jednostki przede wszystkim zależy, czy zużyje ten czas na cele szlachetne, wewnętrznie wzbogacające ją samą i innych.
Dorośli i dzieci sami powinni decydować, w jaki sposób mają korzystać z czasu wolnego o jego jakościowym i ilościowym zagospodarowaniu.
Temat czasu wolnego wśród uczniów szkół wiejskich jest rzadko poruszanym problemem. Dziecko wiejskie dawniej i dziś ma znacznie ograniczone możliwości korzystania z różnych form rozrywki i kultury.
Modernizacja wsi i rolnictwa w coraz większym stopniu wyzwala dziecko z konieczności nadmiernej pracy w gospodarstwie, to mimo wszystko czas wolny dziecka wiejskiego nie jest właściwie zorganizowany.
Skoro, więc chcemy, aby młodzież na wsi rosła w zdrowej i optymistycznej atmosferze, należy tworzyć odpowiednie postawy życiowe i planowo organizować pracę wychowawczą w ramach wolnego czasu.
Aby te cele osiągnąć musi dochodzić do dużej współpracy rodziców ze szkołą, musi zależeć im na tym, by młodych ludzi właściwie przygotować nie tylko do pracy, ale także do samowychowania i samokształcenia.
Niniejsza praca ma na celu uświadomienie nauczycielom pracującym w szkołach wiejskich, jak ważne jest właściwe przygotowanie młodych ludzi do racjonalnego odpoczynku.
Umiejętność korzystania z czasu wolnego wywiera silny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne dzieci i młodzieży, rodzi potrzebę korzystania z różnych form kultury i rozrywki w celu zaspokojenia indywidualnych pragnień.
Pojęcie czasu wolnego i jego funkcje.
Problematyka czasu wolnego, choć doczekała się dotychczas szeregu wartościowych publikacji, budzi w dalszym ciągu żywe zainteresowanie pedagogów, socjologów a nawet urbanistów. Świadczy to z jednej strony o wartości tego zagadnienia oraz z drugiej – o jego złożoności.
Umiejętności kultury spędzania czasu wolnego należy dzieci i młodzież uczyć, między innymi przez eksponowanie i upowszechnianie pożądanych wzorców w tym zakresie.
W czasie wolnym kształtuje się wiele cech osobowych, nawyków i upodobań.
Według J. Cioska przez czas wolny ucznia rozumiemy ten okres czasu w ciągu dnia, który pozostaje do wyłącznej dyspozycji ucznia po odbyciu przez niego lekcji w szkole, odrobieniu zadań domowych, spożyciu posiłków, czynności higienicznych, wykonaniu obowiązków nałożonych przez rodziców. Wolny czas ucznia obejmuje różne czynności społeczne, dobrowolnie przyjęte na siebie, z racji na przykład przynależności do organizacji harcerskiej, kółka amatorskiego, świetlicy itp.
Z kolei T. Wujek uważa, że za czas, który pozostaje mu po zaspokojeniu potrzeb organizmu, wypełnieniu obowiązków szkolnych i domowych, w których może on wykonywać czynności według swego upodobania, związane z wypoczynkiem, rozrywką i zaspokojeniem własnych zainteresowań.
Czas wolny jest wielofunkcyjny. Z. Dąbrowski badający problematykę organizacji czasu wolnego wśród dzieci i młodzieży, powołując się na G. Toti wyznacza 4 funkcje czasu wolnego:
1. wypoczynek,
2. rozrywkę,
3. rozwój zainteresowań i uzdolnień,
4. poszukiwanie własnego miejsca w społeczeństwie.
Wypoczynek i rozrywka oraz rozwój własny pozostają w bliskim, zamkniętym kręgu potrzeb jednostki.
A więc wypoczywa się, by odrodzić siły fizyczne i psychiczne, szuka się odmiany i rozrywki, by mieć przyjemność uprawia się zajęcia samokształcące lub artystyczne, by podnosić poziom swojej umiejętności. Czwarta natomiast funkcja wolnego czasu dotyczy wysiłku jednostki w imię dobra społecznego i dopiero poprzez skomplikowany ciąg wydarzeń i współzależności mogą do niej dotrzeć pozytywne konsekwencje w postaci faktów dających zadowolenia i radość z własnego czynu.
A. Kamiński wymienia trzy funkcje psychospołeczne czasu wolnego:
1. odpoczynek,
2. zabawę,
3. zajęcia rozwijające, obejmujące pracę nad sobą, a więc samokształcenie i aktywność amatorską.
Z. Skórzyński na podstawie przeprowadzonych badań empirycznych rozróżnia dwie funkcje czasu wolnego:
1. funkcję kulturalną (rozwojową),
2. funkcję wypoczynkową (rekreacyjną).
A. Gruszczyn opowiada się za dwoma funkcjami czasu wolnego:
1. regeneracja sił fizycznych,
2. duchowy rozwój człowieka.
Z wypoczynkiem nierozerwalnie związane są takie zjawiska jak: atrakcja, przygoda, zabawa, odmiana, nowość, radość, emocja, a przede wszystkim swoboda, czyli wszystko, co składa się na rozrywkę. Powinna ona spełniać pragnienie niespełnione przy wykonywaniu obowiązków.
Człowiek jako osoba towarzyska ogromną ilość czasu spędza w gromadzie. W dynamicznej i zmiennej społeczności ludzkiej każda jednostka powinna znaleźć własne miejsce i rolę odpowiadającą jej ambicjom i możliwościom. Wykonanie rzeczy społecznie przydatnej może przynieść wiele korzyści dla innych, a zarazem staje się źródłem dużej satysfakcji osobistej. Nie istnieje wówczas problem nudy, nie zabraknie czasu i chęci do wykonania rzeczy ważnych i ciekawych.
T. Wujek opierając się na systemie klasyfikacji sposobów spędzania czasu wolnego wyodrębnia dwie podstawowe funkcje czasu wolnego dzieci i młodzieży:
1. funkcja wypoczynku i rozrywki (rekreacyjna),
2. funkcja rozwoju osobowości (rozwojowa).
Autor szczególną uwagę poświęca funkcji wypoczynkowej, czyli regeneracji sił fizycznych i psychicznych organizmu. Po dłużej trwającym wysiłku organizmu zaczynają występować objawy zmęczenia: zmniejszona zdolność do pracy lub nauki, obniżona jakość reakcji na bodźce zewnętrzne, trudności w myśleniu. Przywrócić równowagę organizmu może wypoczynek bierny (sen, różne formy bezczynności, leżenie) lub czynny (zabawa).
Do wypoczynku czynnego ucznia T. Wujek zalicza np. ćwiczenia cielesne, przejażdżki rowerem, gry i zabawy stolikowe, wycieczki, zajęcia sportowe, turystykę, różne rodzaje pracy umysłowej, rozwiązywanie krzyżówek, czytanie interesujących książek itp. A nawet korzystanie ze środków masowego przekazu.
Z funkcją wypoczynkową wiąże się ściśle funkcję rozrywkową i zabawę. T. Wujek pisze: „Celem rozrywki jest zaspokojenie pragnień, dostarczanie różnorodnych marzeń, wniesienie elementów zmienności w codzienne życie”.
S. Czajka wymienia trzy funkcje czasu wolnego:
1. ekonomiczną,
2. społeczno-wychowawczą,
3. higieniczną.
Funkcja ekonomiczna to funkcja, która regeneruje siły człowieka zużywane w procesie pracy i umożliwia odnowę jego zdolności produkcyjnych i ich wzrost.
Funkcja społeczno-wychowawcza wiąże się z wszechstronnym rozwojem osobowości, która ma niejednokrotnie decydujący wpływ na działalność i rozwój człowieka. Szczególnie dotyczy to czasu wolnego, gdyż w tej sferze człowiek jest jak najbardziej swobodny, zależny przede wszystkim od siebie. Osobowość człowieka z jednej strony warunkuje jego działalność w czasie wolnym, a z drugiej ona sama w tym czasie podlega określonym wpływom i przekształceniom. Czas wolny wywiera także znaczny wpływ na kształtowanie zainteresowań i skłonności człowieka, które z kolei rozwijają jego osobowość i charakter.
Funkcja higieniczna to wypoczynek i rekreacja, których istota polega na odnawianiu sił fizycznych i psychicznych człowieka, jego zdolności do pracy, do współżycia z ludźmi, do radości życia.
Struktura czasu wolnego
Struktura czasu wolnego rozpatrywana razem z budżetem ma związek z zasobem czasu przeznaczonym na swobodne wybory czynności. Inaczej kształtować się będzie w ciągu dni tygodnia, inaczej w dni wolne od nauki – sobota, niedziela, a jeszcze inaczej w dłuższych przerwach od nauki np. ferie czy wakacje.
Strukturalizacja czasu wolnego wiąże się więc z podziałem czasu wolnego na czynności, jakie w tym czasie są czynione.
W Polsce strukturę czasu wolnego opracowali po raz pierwszy T. Wujek i R. Wroczyński.
Według T. Wujka struktura ta przedstawia się następująco:
1. twórczość amatorska (majsterkowanie, zajęcia w kołach przedmiotowych i zainteresowań),
2. działalność społeczna (harcerstwo, inne organizacje),
3. zajęcia o charakterze oświatowym (czytelnictwo, muzea, wystawy),
4. formy rozrywkowe (kino, teatr, radio, telewizja, imprezy),
5. formy ruchowe (gry i zabawy, spacery, wycieczki, sport).
Natomiast R. Wroczyński strukturę przedstawia jako:
1. zabawy i gry ruchowe, sport,
2. turystyka,
3. uczestnictwo w imprezach artystycznych oraz amatorstwo artystyczne,
4. środki masowej komunikacji (czytelnictwo, film, radio, telewizja),
5. inne formy działalności intelektualnej,
6. zajęcia techniczne,
7. aktywność społeczna i towarzyska (w grupach rówieśniczych),
8. inne formy aktywności (kolekcjonerstwo, różnego rodzaju indywidualne zamiłowania).
Przytoczone propozycje struktur obrazują najpopularniejsze i najczęstsze czynności zajęć dzieci i młodzieży w czasie wolnym.
Zajęcia podejmowane w czasie wolnym, jak już zostało wcześniej sformułowane przez wielu badaczy problemu, są czynnościami mniej lub bardziej dobrowolnymi.
Swoboda wyboru w przypadku dzieci może przejawiać się w dwóch skrajnych kierunkach, których konsekwencją mogą być zachowania społecznie pozytywne bądź negatywne.
Społecznie korzystne zachowania powstają, gdy wdrażamy dziecko do kulturalnego spędzania wolnego czasu.
Struktura czasu wolnego dziecka w młodszym wieku szkolnym powiązana jest ściśle z najbliższą rodziną, szkołą i środowiskiem lokalnym dziecka.
Do pozytywnych modeli zachowań wg H. Gąsiora i innych znawców problematyki należą: turystyka, sport, środki masowego przekazu (gazety, czasopisma, radio, telewizja), teatry, muzea, filharmonie, wystawy, amatorstwo artystyczne (grupy muzyczne), majsterkowanie, hodowla zwierząt, kolekcjonerstwo, zabawy i kontakty towarzyskie, czy aktywność społeczna. Nie bez znaczenia jest też infrastruktura środowiska wychowawczego i lokalnego ucznia.
Według badań A. Stachowicza do najczęściej preferowanych zajęć w czasie wolnym należy oglądanie programów telewizyjnych.
Następnie gry i zabawy na powietrzu, często sportowe, jazda na rowerze, spacery, rozmowy, gonitwy z rówieśnikami.
Rzadko pojawiały się kąpiele, zabawy ze zwierzętami, gry w karty, wędkowanie i inne formy. Autor badań stwierdza, że organizatorami czasu są same dzieci. Działalność rodziców ogranicza się do sporadycznej kontroli poczynań dzieci, a ingerencja dotyczy tylko wtedy, gdy zabawa zakłóca lub utrudnia pracę dorosłym.
Głównym terenem zabaw badanej grupy dzieci przez A. Stachowicza były parki, łąki, pobliskie stawy, żwirowiska – miejsca mogące raczej uchodzić za niebezpieczne.
Poważny niepokój autora badań budzą nieciekawe formy spędzania czasu, czy brak jakiejkolwiek kontroli ze strony rodziców.
Struktura wolnego czasu wiąże się pośrednio z pojęciem wzorów spędzania wolnego czasu.
A.Kłoskowska przez wzór zachowań rozumie „schemat bądź system rozpowszechnianych w obrębie danego społeczeństwa utrwalonych sposobów faktycznego zachowania się jednostki lub grupy”.
Według K. Przecławskiego zachowania dzieci i młodzieży w czasie wolnym można podzielić na indywidualne i grupowe.
Z indywidualnym sposobem mamy do czynienia wtedy, gdy dziecko np. czyta książkę lub idzie na spacer, natomiast z grupowym, jeśli bierze udział w zajęciach zorganizowanych np. przez dom kultury, czy inną instytucję wychowania pozaszkolnego.
K. Przecławski określa kategorie grupowych wzorów zachowań:
· intelektualne (koła zainteresowań, zespoły dokształcania czy dyskusji),
· artystyczne (teatrzyki amatorskie, zespoły instrumentalne),
· społeczne (organizacje społeczne, akcje społeczne, pomoc innym ludziom),
· techniczne,
· sportowe,
· turystyczne,
· ludyczno-towarzyskie,
· patologiczne.
Siedem pierwszych wzorów wymaga rozwiniętych zainteresowań, aktywnej postawy w celu zaspokajania na tym gruncie potrzeb oraz ogólnej kultury.
Niekorzystnie oddziaływującym wzorem na zachowanie młodzieży jest wzór ludyczno-towarzyski, choć „nie jest on wzorem społecznie patologicznym, jednak przy sprzyjających okolicznościach i nie wyrobionej odporności ma duże możliwości przerodzenia się w patologię .
Można również rozpatrywać wzory zachowania funkcjonujące niezależnie lub zależnie od wychowania.
Budżet czasu wolnego
Termin „budżet czasu wolnego” wszedł w życie w 1922 roku. Zapoczątkowany badaniami wybitnego ekonomisty i statystyka radzieckiego Stanisława Strumlina, ale badania tego typu na dobre rozwinęły się dopiero po II wojnie światowej.
Do podstawowych składników budżetu czasu należą:
1. praca zawodowa (nauka)
2. dodatkowe zajęcia zarobkowe lub, w przypadku dzieci, uczestnictwo w dodatkowych zajęciach,
3. dojazd do pracy lub szkoły,
4. zaspokajanie elementarnych potrzeb organizmu,
5. obowiązki domowe,
6. czas wolny.
Budżet czasu można rozpatrywać w różnych wymiarach czasu. Mogą to być budżety czasu dzienne, tygodniowe, miesięczne, roczne.
Mogą być też rozpatrywane w różnych grupach zawodowych np. nauczycieli, robotników, określiła sama, ile godzin i minut dziennie zajmują jej przeciętnie różne czynności.
Budżet ustalony na takim materiale zdaniem A Kamińskiego nie jest rzeczywistym budżetem, może być jedynie modelem odpowiadającym wyobrażeniom badanej jednostki. Do nowych technik badawczych należą odmiany autorejestracji polegające na tym, że osoby badane zapisują w ciągu dnia na bieżąco czas poświęcony poszczególnej czynności. Badania budżetu czasu, szczególnie te, które szerzej spożytkowują współpracę z osobami badanymi, wykazują korzystne wpływy wychowawcze. Przeprowadzający badania wielokrotnie stwierdzali, iż w toku analizy otrzymywanych relacji badani żywo interesowali się ich rezultatami, szczególnie obliczaniem czasu traconego bezużytecznie oraz celowością gospodarowania czasem wolnym.
Ustalenie budżetu czasu uczniów szkół jest sprawą złożoną z uwagi na to, że determinują go dodatkowe inne czynniki takie jak: warunki kulturowe i materialne w rodzinie, poziom kultury szkoły i środowiska, organizacja pracy dydaktyczno-wychowawczej w szkole, prawidłowy rozkład zajęć w domu, zdolności, zainteresowania dziecka, znajomość sposobów uczenia się i technologii pracy.
Budżet dzienny są to 24 godziny zużyte na czynności obowiązkowe i nieobowiązkowe, a więc czas wolny do swobodnej dyspozycji.
W polskiej literaturze naukowej, zagadnienie budżetu czasu zostało opracowane na podstawie badań dotyczących uczniów starszych klas szkoły podstawowej i szkół ponadpodstawowych.
Można tu wymienić badania B. Wilgockiej-Okoń (1976), Z. Kwiecińskiego (1979), T. Terejki (1976) i R. Borowicza (1974). Z tą problematyką można się spotkać w opracowaniach dotyczących innych zagadnień związanych z wykorzystaniem czasu wolnego na różne formy aktywności dziecka, obciążenie dziecka pracą w szkole i poza szkołą, czy udział dzieci w pracach na rzecz rodziny.
Brak jest całościowych badań nad budżetem czasu dziecka w wieku wczesnoszkolnym.
Na podstawie szczegółowych doniesień zebranych z różnych opracowań dotyczących wykorzystania czasu przez dzieci w wieku wczesnoszkolnym można dokonać rekonstrukcji budżetu czasu dzieci w tym wieku.
S. Skrzypiec uważa, że powinny tu być punktem wyjścia normy czasu przewidziane przez higienistów.
M. Antropowa podaje, że rozkład czasu dziecka w wieku 10 lat powinien kształtować następująco:
· nauka w szkole i odrabianie lekcji,
· sen i czynności higieniczne,
· posiłki, obowiązki domowe,
· czas wolny.
I. Herman badała dzieci kl. III ze środowiska wiejskiego (1988). Stosując jako podstawową technikę: dzienniczek czynności ucznia, ankietę i wywiad podaje, że przeciętny czas dobowy dla ucznia klasy III przedstawia się następująco:
· nauka w szkole i w domu łącznie z drogą do szkoły 27,3 % tj. 397 minut,
· obowiązki domowe 2,1 % - 31 minut,
· czas wolny 6,5 % - 94 minuty,
· czynności biologiczne i higieniczne 63,7 % - 917 minut.
Autorka badań podaje też różnicę między chłopcami i dziewczynkami. Dziewczynki poświęcają więcej czasu na odrabianie lekcji. Jej badania wskazują również na przeciążenie uczniów nauką.
M. Grochociński uważa, że dzieci w mieście poświęcają na przygotowanie się do lekcji więcej czasu, niż jest to przewidziane w normie higienicznej. Za normę przyjął dla tego rodzaju czynności 1-1,5 godz. dziennie.
Badacze budżetu czasu rozgraniczają go na miasto i wieś. „Już pobieżna obserwacja upoważnia do stwierdzenia, że budżet czasu dzieci wiejskich ukształtowany jest w sposób nie sprzyjający harmonijnemu rozwojowi ich osobowości”.
A. Stachowicz próbował ustalić „Jak kształtowała się struktura wewnętrzna czasu dzieci zamieszkałych wieś podmiejską w pobliżu Kutna w okresie nie nasilonych prac polowych. Z jego badań wynikało, że na naukę dzieci przeznaczały około 6-6,5 godz. dziennie, na drogę do szkoły potrzebowały 30 minut, ale czas ten często był wydłużony, szczególnie powroty ze szkoły, którym często towarzyszą przez nikogo nie kontrolowane gry i zabawy. Na naukę w domu przeznaczały średnio 52 minuty. Na te trzy składniki mające związek z działalnością szkoły uczniowie poświęcali 7,4 godziny dziennie, co stanowi 30,8 % doby.
Autor stwierdza w świetle danych, że nie widzi tu przeciążenia nauką szkolną.
Czynnikiem w dużym stopniu decydującym o rozkładzie dnia jest udział w pracach domowych. Wg A. Stachowicza i jego badań w rodzinach rolniczych dziecko stanowi „integralną” część procesu produkcyjnego i na równi z dorosłymi angażowane jest do ciężkiej pracy fizycznej. Do najczęstszych prac należą: pielenie, zwózka siana, zbieranie kamieni, udział w pracach budowlanych, karmienie inwentarza i opieka nad młodszym rodzeństwem.
W budżecie badanych dzieci naczelne miejsce zajmuje telewizja.
Reasumując, autor stwierdza, że dzieci wiejskie w okresie nie nasilonych prac polowych posiadają dużo wolnego czasu – około 5 godz. dziennie, jednak jest on użyty biernie, konsumpcyjnie i bardzo ubogo.
Z literatury wynika również bardzo ważna kwestia, że dzieci na ogół nie cenią czasu i nie potrafią go z korzyścią dla siebie spożytkować.
„Konsekwencje takiego zjawiska szczególnie często ujawniają się w dorosłym życiu i z tego powodu wdrażanie dziecka od najmłodszych lat do regularnego trybu życia musi się stać jednym z głównych zadań wychowawczych szkoły i rodziców” .
Czynniki wpływające na organizację czasu wolnego
Środowisko rodzinne
Aby poznać uwarunkowania czasu wolnego dzieci wiejskich należy spojrzeć na rodzinę wiejską. Mimo szybkich przemian społeczno-ekonomicznych dokonujących się w kraju, cechuje je nadal duża zwartość, odmienność, przywiązanie do ziemi, tradycji obyczajowych i religijnych.
Rodzina, jako pierwsze i najbliższe dziecku środowisko wychowawcze, jest ważnym stymulatorem jego wszechstronnego rozwoju, kształtowania postaw i charakteru. Wywiera również wpływ na aspiracje i sposób organizowania czasu wolnego młodego człowieka.
Każda rodzina spełnia cztery podstawowe funkcje: biologiczno-opiekuńczą, gospodarczą i wychowawczą.
Opiekowanie się dzieckiem, czyli zapewnienie mu odpowiednich warunków rozwoju fizycznego, dostarczenie należytego pożywienia, odpowiedniego ubrania, zapewnienie odpowiednich warunków snu i odpoczynku, ochrona przed niebezpieczeństwami należy do podstawowych zadań rodziców.
Rodzina jest również miejscem życia kulturalnego i towarzyskiego. Organizacja wypoczynku, zabawy, rozrywki, odbioru dóbr kulturalnych itp. należy do ważnych treści życia rodzinnego. Rodzina przygotowuje dzieci do uczestnictwa w dobrach kultury poprzez swoje życie wewnętrzne lub przez wybór i kontrolę kontaktów dzieci z kulturą.
Rodzina uważana jest za wspólnotę emocjonalną, a miłość stanowi podstawę jej egzystencji. Zrozumienie, życzliwość, wzajemna pomoc niesiona w przypadku trudności charakteryzuje zachowania ludzi kochających się.
Za kształt miłości odpowiadają przede wszystkim rodzice. Miłość rodzicielska powinna być dobra i mądra. Mądrość to zdolność rozumienia świata i ludzi, która ułatwia przystosowanie się do zmieniających się warunków życia, ułatwia współżycie z ludźmi, zmniejsza napięcia i konflikty w kontaktach międzyludzkich.
Poznawanie warunków życia i wychowania w środowisku domowym jest więc niezbędne dla określenia wpływu rodziny na wybór poszczególnych rodzajów zajęć w czasie wolnym. Jest to tym bardziej istotne w środowisku wiejskim, gdzie rodzina wiejska ma na ogół strukturę tradycyjną i charakteryzuje się tworzeniem silnych więzi uczuciowych między jej członkami.
Odnośnie badanego środowiska celowe będzie zwrócenie uwagi na warunki materialne rodzin, ich liczebność, poziom kulturalny środowiska oraz jego walory wychowawcze jako czynniki oddziaływujące na zainteresowania i aspiracje badanej młodzieży.
Na warunki materialne rodziny składają się dochody bieżące rodziców z pracy zarobkowej, z pracy na roli, majątek nieruchomy, majątek ruchomy, zaopatrzenie członków rodziny w odzież, bieliznę itp. Warunki materialne rodziny mogą być bardzo dobre, przeciętne lub trudne.
Przez bardzo dobre warunki materialne rozumie się sytuację, w której rodzice posiadają nieruchomości np. gospodarstwo rolne, z którego czerpią dochody, własny dom, dobrze urządzoną powierzchnię mieszkalną, maszyny rolnicze, samochód itp.
Za przeciętne uważa się takie warunki, kiedy rodzice posiadają mieszkanie wyposażone w odpowiedni sprzęt gospodarstwa domowego i meble oraz dochody z pracy zarobkowej lub gospodarstwa rolnego, które pozwalają na podstawową egzystencję jednostki w rodzinie.
Trudne warunki to takie, gdzie rodzicom nie starcza środków finansowych na utrzymanie rodziny (wyżywienie, odzież, kształcenie) oraz na opłacenie świadczeń związanych z opłatą czynszu, zakupem opału, opłaceniem energii elektrycznej.
Środowisko lokalne
W procesie wychowania wielką rolę pełnią różnorodne sytuacje, w których uczestniczy młoda generacja poza szkołą, ponadto jej zaangażowanie, w których rozwija samodzielne projekty i dążenia.
...
paulina2991