zawroty głowy.pdf

Farmakoterapia

Zawroty g³owy

Zawroty głowy są jedną z najczęściej występujących

dolegliwości. Częstotliwość ich występowania wzrasta

wraz z wiekiem, ale występują również u dzieci. Zawro-

ty głowy są problemem interdyscyplinarnym, a pacjent

wymaga konsultacji laryngologa i neurologa, a czasami

również okulisty i internisty.

nie głowy, jak przy chęci spojrzenia pod

blat stołu. Charakterystycznym dla tej

choroby jest kilkusekundowy okres uta-

jenia, po którym następuje bardzo silny

zawrót z towarzyszącymi nudnościami

i wymiotami. Trwa to około 30 sekund.

Znamiennym jest zjawisko męczliwości,

czyli kilkakrotne wykonanie takiego ru-

chu powoduje ustąpienie dolegliwości.

Obiektywnym objawem tej choroby jest

oczopląs, który może być stwierdzony

przez lekarza w trakcie próby wyzwa-

lania zawrotu nazywanej manewrem

Hallpike’a. Łagodne położeniowe za-

wroty głowy w 80% ustępują samoistnie

w ciągu 6 miesięcy. W przypadkach

przewlekających się stosuje się techniki

rehabilitacji np. manewr Epleya mające

na celu cofnięcie otolitów z kanałów

półkolistych do woreczka lub łagiewki.

Nad zachowaniem równowagi i orien-

tacją w przestrzeni czuwa układ

trzech narządów zmysłowych: na-

rząd przedsionkowy, narząd wzroku

i receptory czucia głębokiego (pro-

prioceptory) zlokalizowane w mięś-

niach, stawach, ścięgnach, torebkach

stawowych i skórze. Są to obwodowe

części układu równowagi. Stąd infor-

macje przekazywane są do części

ośrodkowej, którą tworzą ośrodkowy

odcinek narządu przedsionkowego

(jądra przedsionkowe) i pola w korze

mózgowej (płat skroniowy i ciemienio-

wy). Poczucie równowagi i stabilności

jest odczuwane prawidłowo tylko

przy niezachwianym funkcjonowaniu

wszystkich odcinków tego skompliko-

wanego układu.

Taki silny zawrót głowy może trwać kil-

kanaście minut i stopniowo wygasać, ale

może również w mniej nasilonym stopniu

trwać kilkanaście godzin. Zawrót typu

vertigo nasila się przy ruchach głowy.

W tym typie zawrotów głowy nie ob-

serwuje się objawów neurologicznych

takich, jak drgawki, utrata przytomności

czy zaburzenia widzenia.

W zespole ośrodkowym rzadziej ma-

my do czynienia z typowym vertigo.

Pacjenci na ogół zgłaszają zaburzenia

równowagi, uczucie chwiejności i nie-

stabilności. Dolegliwości te nie mają

wyraźnego początku, trwają zwykle

długo, miesiące, lata. W tym okresie

obserwuje się momenty nasilania ob-

jawów. Są to krótkotrwałe zawroty

głowy połączone z upadkiem, zwykle

pochodzenia naczyniowego. W tego

typu zawrotach głowy pacjenci często

zgłaszają obustronne pogorszenie słu-

chu, zaburzenie ostrości widzenia, ból

głowy, mogą tu również występować

drgawki i zaburzenia świadomości.

Zapalenie neuronu

przedsionkowego (neuronitis

vestibularis)

Istota tej choroby nie jest do końca

poznana. Za czynnik patogenetyczny

uważa się infekcję wirusem neurotropo-

wym, zaburzenia unaczynienia w za-

kresie nerwu przedsionkowego lub

procesy autoagresji. Choroba dotyczy

ludzi w 3-5 dekadzie życia.

Pojęcie zawrotu głowy nie jest jedno-

znaczne. W praktyce lekarskiej bar-

dzo ważnym jest ustalenie czy zawrót

głowy ma charakter obwodowy czy

ośrodkowy, a dokładnie czy uszkodzo-

ny jest obwodowy narząd równowagi

czyli narząd przedsionkowy i jego

nerw przedsionkowy, czy zaburzenia

pochodzą z centralnego układu ner-

wowego.

Manifestuje się nagle pojawiającymi

się, silnymi zawrotami głowy z towa-

rzyszącymi nudnościami i wymiotami.

Charakterystycznym jest brak uszkodze-

nia słuchu oraz możliwość stwierdzenia

oczopląsu porażennego. Objawy trwa-

ją 2-3 tygodnie i mają tendencję do

stopniowego wygasania. W próbach

kalorycznych Hallpike’a stwierdza się

osłabienie lub brak pobudliwości błęd-

nika. Uszkodzenie to jest na ogół trwałe,

ale ulega ono kompensacji. W przy-

padku ponownego wystąpienia u tego

samego pacjenta objawów zapalenia

neuronu przedsionkowego częściej my-

śli się wtedy o dekompansacji błędnika,

niż o powtórnej infekcji.

Łagodne położeniowe

zawroty głowy

Jest to najczęstsza postać zawrotów

głowy, z którymi pacjenci zgłaszają się

do lekarza. Uważa się, że są one wy-

wołane przemieszczeniem otolitów do

kanałów półkolistych. Istotą tej choroby

jest nagły, krótkotrwały zawrót głowy

spowodowanym ustawieniem głowy

w tzw. pozycji krytycznej. Zawrót ten ni-

gdy nie występuje w spoczynku. Dopro-

wadzają do niego specyficzne ruchy

głowy, jak np. skręty głowy, schylanie

głowy, jednoczesne schylanie i skręca-

W zespole obwodowym u pacjenta

dominują odczucia ruchu wirowego

otoczenia i własnego ciała (vertigo).

Pacjent potrafi trafnie opisać to zjawi-

sko. Objawy mają nagły początek,

towarzyszą im:

• nudności i wymioty,

• jednostronne upośledzenie słuchu,

• szum w uchu,

• uczucie pełności.

Pacjenci wymagają leczenia szpital-

nego. W początkowym okresie, gdy

Farmakoterapia

objawy wegetatywne są nasilone pa-

renteralnie, podaje się leki przeciwwy-

miotne, zmniejszające zawroty głowy

oraz nawodnienie.

łosolną, przyjmowanie

leków moczopędnych

i leków usprawniających

mikrokrążenie w uchu

wewnętrznym.

Choroba Meniere’a

Jest to rzadkie schorzenie ucha we-

wnętrznego objawiające się charak-

terystyczną triadą objawów: nagle

występującym zawrotem głowy typu

vertigo, trwającym od kilku minut do

kilku godzin, jednostronnym szumem

usznym oraz postępującym niedosłu-

chem odbiorczym. Napady zawrotów

głowy mogą być poprzedzone tzw.

Aurą, czyli jednostronnym szumem usz-

nym i uczuciem pełności w uchu.

Inną metodą le-

czenia w jedno-

stronnej choro-

bie Meniere’a

są iniekcje leku

ototoksycznego do

jamy bębenkowej.

Najczęściej jest to gen-

tamycyna. Ma to na celu

uszkodzenie komórek ucha

wewnętrznego, a przez to

zmniejszenie ryzyka po-

wstania wodniaka endolim-

fatycznego. Wśród metod

chirurgicznych najczęściej

stosuje się przecięcie nerwu

przedsionkowego.

Opisane objawy są wynikiem wzro-

stu ciśnienia endolimfy – płynu ucha

wewnętrznego – który to wzrost do-

prowadza do powstania wodniaka

endolimfatycznego. Przyczynia się on

pośrednio do depolaryzacji przebie-

gającego w sąsiedztwie nerwu przed-

sionkowo-ślimakowego co prowadzi

do upośledzenia jego funkcji.

Zaburzenia równowagi

u ludzi starszych

Problem ten dotyczy 50%

ludzi po 65–70 roku życia. Zaburze-

nia równowagi wynikają z procesu

starzenia się obejmującego tkankę

mózgową, narząd słuchu, wzroku

i równowagi, a także receptory czucia

głębokiego. Do tego dołączają się

choroby układu krążenia, nadciśnienie

tętnicze i postępujący proces miażdży-

cy naczyń.

Zawroty głowy pochodzenia

szyjnego

Tylna część centralnego układu ner-

wowego jest zaopatrywana w krew

przez dwie tętnice kręgowe tworzą-

ce na podstawie mózgu tętnicę pod-

stawną. Tętnice kręgowe przebiegają

w ciasnym kanale kostnym kręgosłupa

szyjnego. Przypuszcza się, że zmiany

zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego

mogą doprowadzać do upośledzenia

przepływu krwi przez te tętnice, jed-

nocześnie powodując niedokrwienie

(między innymi) ucha wewnętrznego

i móżdżku. Zespół ten nazywany jest

zespołem Barre–Lieou. Objawami tego

niedokrwienia są zaburzenia czynno-

ści układu równowagi, przejawiające

się niepewnością chodu, zaburzeniami

równowagi, podwójnym widzeniem,

zaburzeniem mowy i połykania. Cho-

rzy znajdują się pod opieką neurolo-

gów lub chirurgów naczyniowych.

Choroba Meniere’a może pojawić się

raz w życiu, ale częściej występuje

w postaci powtarzających się napa-

dów zawrotów głowy i objawów to-

warzyszących. Kolejne napady przy-

czyniają się do pogarszania się słuchu

w chorym uchu. W pierwszym okresie

niedosłuch obejmuje tylko niskie czę-

stotliwości, ale w miarę trwania cho-

roby, upośledzeniu ulegają również

wysokie. Stan ten jest nieodwracalny.

Chorobę Meniere’a rozpoznaje się

po wnikliwej, przynajmniej 6-cio mie-

sięcznej obserwacji chorego oraz

na podstawie badań dodatkowych

takich jak audiometria, badanie błęd-

nika, rezonans magnetyczny mózgu

z uwzględnieniem tylnego dołu móz-

gu, tomografia komputerowa z oceną

kości skroniowej. Ostry atak choroby

wymaga hospitalizacji. Pacjentowi po-

dawane są leki zmniejszające zawroty

głowy i leki przeciwwymiotne. Dalsze

postępowanie przewiduje dietę ma-

Najczęstszą przyczyną zaburzeń

równowagi jest niewydolność krąże-

nia mózgowego wynikająca ze zwę-

żenia szyjnych i mózgowych naczyń

krwionośnych. Zwężenie to może być

wynikiem procesu miażdżycowego lub

zatoru z płytek krwi.

W przypadku ludzi starszych najważ-

niejszym jest leczenie choroby pod-

stawowej czyli leczenie nadciśnienia

tętniczego, niewydolności serca, za-

burzeń krzepnięcia. W razie potrzeby

pacjenci wymagają również konsultacji

chirurgów naczyniowych.

lek. Magdalena Pilarska

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: