„Rozwój psychomotoryczny dzieci”
Rozwój lokomocji:
Ostatecznie ustala się u dziecka postawa stojąca, a chód staje się podstawowym sposobem przemieszczania ciała w przestrzeni. Zachodzą liczne zmiany w chodzeniu, nie tylko w zakresie motoryki kończyn górnych i tułowia, które sprzyjają utrzymaniu równowagi w czasie chodzenia. Ruch staje się płynny oraz swobodny, a dziecko upada coraz rzadziej. Uczy się pokonywać przeszkody. Prawidłowo rozwinięte dziecko powinno wchodzić i schodzić samodzielnie ze schodów, jednak stawia jedną nogę na stopień, potem dosuwa do niej drugą i z tej pozycji potrafi wznieść jedną z nóg na stopień następny. Gdy dziecko ma 2 lata i 6 miesięcy następuje automatyzacja chodu i koordynacja ruchowa pozwalająca na trzymanie oburącz naczynia napełnionego.
Rozwój ruchów rąk:
Rozwija się precyzja ruchów wykonywanych palcami rąk, koordynacja wzrokowo-ruchowa. Dziecko próbuje dostosować swoje ruchy do kształtu przedmiotów, koordynacja kinestyczno-dotykowo-wzrokowa, np. ustawianie klocków
Rozwój sprawności w życiu codziennym:
Dziecko pijąc trzyma filiżankę w jednej ręce, nadal potrzebna jest pomoc przy jedzeniu, skłonność do marudzenia i zabawy potrawą, odrzucanie niektórych potraw, bardzo mało rozmawia przy jedzeniu.
Zabawa:
Bardziej złożone formy zabawy
a) zabawy manipulacyjne-czynności wykonywane przez dziecko na przedmiotach codziennego użytku oraz na zabawkach są nie tylko bardziej różnorodne, ale i coraz bardziej specyficzne tzn. przystosowane do struktury i funkcji przedmiotu
b) zabawy naśladowcze i odtwórcze-dziecko potrafi naśladować te czynności, które bezpośrednio przedtem pokazano mu na tych samych zabawkach, nie potrafi jednak przenieść tych czynności na inne, dziecko uczy się karmić lalkę, przebierać ją, wozić jednak kolejność wykonywanych czynności jest przypadkowa.
c) zabawy konstruktywne-ciągłe poruszanie się, zmiany miejsc, pozycji, poszukiwanie nowych przedmiotów działania, dziecko staje się ciekawe świata, odczuwa potrzebę ruchu, skłonności do powtarzania i ćwiczenia dopiero co przyswojonych funkcji motorycznych
d) zabawy ruchowe-z ogromną radością i z dużym pożytkiem dla swojego rozwoju ruchowego huśtają się już na niskich huśtawkach, korzystają z zjeżdżalni itp.
Początki rysowania:
Prawidłowo rozwijające się dziecko potrafi posługiwać się ołówkiem, zarówno trzymając ołówek i nim rysując. Rysunek nie jest podobny do wytworów realnych, jest to stadium bazgrot (gryzmolenia). Dziecko nie potrafi odtworzyć nawet najprostszych kształtów
Ulepianki:
Nie wyodrębnia w swoich wytworach np. prawidłowej ilości nóg, spostrzeżenia mają charakter całościowy (synkretyczny), ale jednocześnie ogólnikowe i niedokładne.
Rozwój spostrzeżeń dziecka i jego orientacja w otoczeniu:
W związku z wzrastającą umiejętnością przemieszczania się w przestrzeni poszerza się krąg przedmiotów i zdarzeń, na których dziecko skupia uwagę. Rozwija się trwałość uwagi, jednak dziecko nie potrafi lokalizować swoich wspomnień w czasie. Z początkiem 2 roku życia dziecko potrafi po 2-3 tygodniowej przerwie rozpoznać znane im osoby i przedmioty, którymi często się posługiwali.
Rozwój mowy:
Etap przejściowy między gaworzeniem, a „stadium wyrazu” język dziecięcy (mowa autonomiczna-niepodobna do mowy otoczenia, brak gramatycznych struktur, brak form fleksyjnych lub komunikacyjnych, budowa słowotwórcza uproszczona lub zniekształcona, a znaczenie niewyraźne lub nieustalone, słowa o charakterze onomatopeicznym oznaczają różne kategorie wyrazów np. hau-hau dziecko używa określając psa, szczekanie).
Rozwój myślenia:
Potrafi nazwać przedmiot widziany po raz pierwszy tylko dlatego, że jest on podobny do przedmiotów już uprzednio oglądanych. Do połowy 2 r.ż . słowo oznacza tylko jednostkowe i konkretne rzeczy lub osoby np. mama, lala. Od 1,5 do 2 r.ż. słowo reprezentuje kilka przedmiotów lub czynności. Dziecko wie doskonale czego może się spodziewać od poszczególnych osób z najbliższego otoczenia.
Życie uczuciowe:
Uczucia rozwijają się w ścisłym położeniu z jego działalnością , a więc z potrzebami dążeniami oraz zainteresowaniami uczucia rozwijają się pod wpływem środowiska i procesu wychowania. Szczególnie wrażliwe na sytuacje w których mogą utracić równowagę np. konik na biegunach, schody itp. Stopniowo przystosowują się do takich sytuacji i podejmują z przyjemnością czynności ruchowe w trudniejszych warunkach
Kontakty społeczne:
Potęguję się u dzieci pragnienie przebywania z dorosłymi, szczególnie zaś z tymi osobami, które wzbudzają w dziecku pozytywne uczucia. Pod koniec 2 r.ż. chętnie współdziała z matką lub opiekunką w zakresie czynności dnia codziennego. Łatwo można nauczyć różnych form działania, naśladowanie czynności dorosłych. W pierwszych kontaktach przeważa nastawienie orientacyjno-badawcze dziecko chce poznać swego rówieśnika (dotyka drugie dziecko, popycha, ciągnie za włosy, ręce, ubranie). Naśladuje dodatnie jak i ujemne formy zachowania swych rówieśników w grupie . Zabawka będąca w rękach dorosłego czy dziecka staje się pożądana i interesująca, dziecko usiłuje zdobyć je za wszelką cenę. Umiejętne wykorzystanie naśladownictwa czynności pomaga nakłonić do samodzielnego jedzenia, a później do poprawnego zachowywania się przy stole, ubierania się, mycia itp.
Początki osobowości:
Odznacza się ogromną plastycznością. Kształtuje się różnie w zależności od warunków środowiskowych procesu wychowawczego oraz od dyscypliny wychowawczej. Kształtują się podstawy, które mają wpływ na dalszy rozwój. Dużo zależy od temperamentu związanego z układem nerwowym . Dzieci przejawiają w zachowaniu rozwojowe i indywidualne zaczątkowe cechy charakteru. Rozumieją zakaz nie wolni! Jednak siła hamulcowa nie zawsze jest tak duża, aby zrównoważyć pobudzenie.
Myślenie przedoperacyjne w ujęciu Piaget’a:
Wyróżnia się dwa okresy: podokres wyobrażeń przedoperacyjnych (4-7 r.ż.) i podokres przedpojęciowy (2-4 r.ż.), który zdominowany jest przez pojawienie się aktywności symbolicznej. Dzieci stają się zdolne do wykorzystywania symboli oznaczających działanie, potrafią sobie je wyobrazić bez wykonywania ich np. gdy dziecko jest mamą lalki. Wraz z rozwojem dzieci posiadają, to co Piaget nazywa znakami, a więc dźwięki, którym nie są przypisane relacje z obiektami czy zdarzeniami, są używane do ich reprezentacji . Dziecko jest zdolne do wykorzystywania symboli zanim zacznie używać znaków.
Dziecięca teoria umysły:
Ważny moment nabywania przez dziecko wiedzy na temat stanów mentalnych czyli dziecięcej teorii umysłu. Dziecko staje się zdolne do myślenia o rzeczach nieobecnych (poszukiwanie ukrytego przedmiotu) i możliwych, wyobrażonych zdarzeniach , mówienie o przeszłości, planowanie przyszłości, zadowolenie, gdy plan się powiódł i niezadowolenie, rozczarowanie, dowodzą, że dzieci myślą o nieobecnych i hipotetycznych sytuacjach.
Rozwój mowy i komunikacji:
Używa słów w sposób nieprecyzyjny (nadprodukcja znaczeń), zna wiele nazw dźwiękonaśladowczych. Wymawia słowa popełniając wiele zniekształceń fonetycznych. Początkowo jego wypowiedzi mają formę holofraz (wypowiedzi jednowyrazowe). Następnie tworzy zlepki dwuwyrazowe(brak reguł gramatycznych). Przewaga funkcji ekspresyjnej (przeżycia, postawy) i impresyjnej (wywieranie wpływu na słuchacza) nad symboliczną (zdolność do przywoływania nieobecnych przedmiotów i zjawisk za pośrednictwem symboli i znaków). Dziewczynki tworzą dłuższe wypowiedzi niż chłopcy.
Dziecko w 3 roku życia
Dziecko potrafi biegać. Schodzi i wchodzi po schodach, stawiając nogi na stopniach naprzemiennie. Dziecko z łatwością jeździ na trzykołowym rowerku, przechodzi przez rowerek, zręcznie omija przeszkody, potrafi przejść po desce, której szerokość nie przekracza 15 cm, dziecko potrafi skręcać pod kątem prostym.
Poprawnie nalewa płyn z dzbanka , nie zawsze trzeba mu towarzyszyć do końca jedzenia, dziecko wykazuje zainteresowanie nakrywaniem do stołu, często przerywa jedzenie, aby mówić.
Dalszy rozwój zabaw tematycznych, polega na:
a) na odtwarzaniu coraz liczniejszych i bardziej złożonych czynności życiowych oraz na wiązaniu poszczególnych czynności i sytuacji zabawowych w łańcuchy
b) na częściowym odrywaniu się w zabawach od konkretnych przedmiotów i nadawaniu przedmiotom używanym w zabawie oraz zabawkom zastępczych znaczeń
c) coraz bardziej konsekwentnym wykonywaniu w czasie zabawy zadań podpatrzonych w społecznym życiu ludzi dorosłych
Dzieci zaczynają odtwarzać całe łańcuchy czynności, odwzorowując w ten sposób sytuacje życiowe np. wożą lalkę w wózku, potem wracają do domu itd.
a) zabawy konstruktywne-budowanie pierwszych „bram” z trzech lub większej ilości klocków, dzieci zaczynają nazywać swoje konstrukcje przed ich wykonaniem, początek „planowania” dzieła, nazywanie swoich wytworów w trakcie tworzenia
b) zabawa dydaktyczna-potrafią kierować się przy szukaniu schowanych przedmiotów barwą i kształtem jako oznaką miejsca, gdzie interesujący przedmiot został schowany
Uczy się prawidłowo trzymać ołówek, coraz lepiej opanowuje drobne ruchy palców i dłoni. Stopniowo pojawiają się proste kreski, łuki i pojedyncze punkty. Pod koniec 3 r.ż. dobrze rozwinięte dziecko potrafi rysować kółko.
Potrafi z plasteliny zrobić kuleczkę, wałeczek, ugnieść „placuszek”, a z określonych elementów może powstać wytwór o jakimś znaczeniu. Nie wyodrębnia np. w swoich spostrzeżeniach szyi i tułowia nie potrafi spostrzec i odtworzyć prawidłowej liczby nóg. Spostrzeżenia mają charakter synkretyczny, ale i ogólnikowy i niedokładny. Mała precyzja i brak koordynacji.
Wycinanki:
Dziecko zaczyna wycinać w 3 r.ż., jednak pod koniec 3 r.ż. potrafi posługiwać się nożyczkami, jednak wycinanki ograniczają się do rozcięcia kartki na części.
Rozwój spostrzeżeń dziecka i jego orientacji w otoczeniu:
Na rozwój spostrzeżeń ogromny wpływ ma wzrastająca sprawność ruchowa, rozwój mowy. Wystarczy, że obejrzy z pewnej odległości, a potrafi poznać dany przedmiot. Ważne są powiązania między analizatorami: kinestyczno-ruchowym, dotykowym i węchowym a wzrokowym i słuchowym.
Rozwój uwagi, pamięci i wyobraźni:
Utrzymują uwagę podczas zabawy przez około 20-35 minut, podczas monotonnych zajęć około 17,5 minuty. Nie potrafi lokalizować swoich wspomnień w czasie, to zapamiętuje je doskonale i przechowuje w pamięci przez długie miesiące czy też lata(wspomnienia przykre i przyjemne, co stanowi czynnik kształtowania się jego postawy uczuciowej. Po kilku miesiącach potrafi rozpoznać znajomych ludzi, a nawet pamięta po tak długiej przerwie ich imiona, jak również okoliczności i miejsca niektórych zdarzeń.
Do końca 3 r.ż. następuje zróżnicowanie słownictwa dzieci na części (odrębne grupy znaczeniowe i formalne wyrazów, które odzwierciedlają różne kategorie rzeczywistości:
-przedmioty rzeczowniki)
-czynności (czasowniki)
-cechy (przymiotniki)
-związki i stosunki (przymiotniki i spójniki)
Rozwija się deklinacja zaimka osobowego, dzieci wcześniej przyswajają sobie formy liczby pojedynczej niż mnogiej.
Przekształcanie się słowa w bodziec drugiego układu sygnałowego. W 3 r.ż. znaczenia nabierają słowa określające przedmioty pod względem wyglądu zewnętrznego . Wie doskonale, czego można się spodziewać od poszczególnych osób z najbliższego otoczenia.
Rozwój hamującego wpływu kory na ośrodki podkorowe. Dziecko coraz wrażliwsze na uczuciowe działanie bodźców słownych i sytuacji społecznej. Jeżeli dziecko jest zdrowe to i odpowiednio wychowane, gdy tryb życia jest właściwy, a potrzeby zaspokojone to jest ono pogodne i pełne naturalnej w tym wieku radości życia. Ścisła zależność można zaobserwować, gdy dziecko jest chore staje się wtedy kapryśne itp.
Naśladuje czynności dorosłych, naśladują indywidualne cechy ludzi z którymi najczęściej przebywają, naśladują ich mimikę, gesty, sposób poruszania się . Wiele dzieci upodabnia się do swoich rodziców jak i do innych członków rodziny.
„Ja (nie) chcę” plus mimika i gestykulacja, sprzeciwy dorosłych powodują gwałtowny protest. Dążenie do celu nawet jeżeli na swojej drodze spotyka przeszkody. Skutecznie i wytrwale dąży do celu.
Dziecko w 4 roku życia
Rozwój fizyczny:
Kościec dziecka jest wrażliwy, giętki a krzywizny kręgosłupa nie są jeszcze utrwalone. Duża ruchomość stawów, wiązadła stawowe są słabe i rozciągliwe. Słaba muskulatura: włókna mięśniowe zawierają dużo wody są wiotkie i cienkie, niezdolne do silnych i długotrwałych skurczów, w efekcie czego dziecko jest nie wytrzymałe na wysiłek fizyczny, męczy się, gdy jest w jednostajnej pozycji lub, gdy jest to monotonny i dłużej trwający ruch np. daleki spacer w tej fazie łatwo może się wytworzyć wadliwa postawa ciała przy nierównomiernym rozkładzie ruchu i spoczynku czy też mało higienicznej odzieży, obuwiu. Układ nerwowy-wzrost wagi mózgu do 80%.
Rozwój motoryczny:
Rozwój mniej gwałtowny niż we wcześniejszym okresie cechuje go harmonia. Jest okres największej sprawności. Potrafią ubrać się jak i rozebrać, ale przy pomocy osoby dorosłej. Sprawniej to czynią dziewczynki niż chłopcy.
Zabawy tematyczne:
Stałość zabaw wzrasta z 10-15 minut. Dzieci łączą się w grupy 2-5 osobowe, które bawią się około godziny, w 50% przypadków w tym samym składzie bawią się 15 minut.
Zabawy konstruktywne:
Wykorzystanie coraz bardziej różnorodnego materiału konstrukcyjnego, usprawnienie techniki czynności, świadomie planują etapy pracy. Przykładowe zabawy:
- piętrzenie klocków w formie ściany
- budowanie huśtawki dla lalki
- budowa domku z pudełka i kartonu
- budowa wnętrza mieszkania
- budowa okrętu
Potrafią odwzorować proste modele ułożone z klocków np. pociąg czynią to po zobaczeniu demonstracji
Ulepnianki:
Duża pomysłowość i żywa wyobraźnia, bogata treść, ale prymitywna forma, oprócz uproszczonych form, dzieci posługują się formą ułamkową tzn. przedstawiają zasadnicze elementy przedmiotu.
Rozwój wrażeń i spostrzeżeń:
Wrażliwość wzrokowa- wg A. Gesella 74% dzieci nazywa poprawnie jeden kolor
Wrażliwość słuchowa-rozwój słuchu werbalnego tj. zwiększona wrażliwość na dźwięki mowy ludzkiej, słuchu muzycznego (lepsze rozróżnienie tonów pod względem wysokości, siły i barwy rozpoznanie różnych szmerów).
Spostrzeżenia-synkretyzm, nie potrafi przeprowadzić szczegółowej analizy spostrzeganego obiektu. Wyróżniają w przedmiotach przede wszystkim tzw. silne cechy (własności łatwo uchwytne)
Ścisły związek z działaniem-dostrzega przede wszystkim te cechy i przedmioty, które łączą poszczególne części i składniki przedmiotów, które odgrywają bezpośrednią rolę w wykonywanej przez nie czynności.
Wyodrębnianie przedmiotu z tła-dzieci zdecydowanie łatwiej rozpoznają figury realistyczne niż geometryczne. Dzieci potrafią w tym wieku narysować figury złożone z samych linii np. szyny.
Pamięć:
Ma charakter mimowolny podobnie jak wyobraźnia lub uwaga. Po upływie roku dziecko rozpoznaje bliskie osoby i przedmioty również przypomina sobie sporadyczne sytuacje i przeżycia, doznania jednorazowe. Przeciętne dziecko po pół godziny potrafi odnaleźć 3 przedmioty. Lepiej pamiętają materiał prosty niż złożony. Spostrzegają materiał bardziej bezpośrednio i w sposób emocjonalny.
Jego wypowiedzi mało komunikacyjne i niezbyt spoiste m.in. z powodu nieprawidłowości gramatycznych. Wytwory klasyfikacji przedmiotów (zestawiają tylko elementy identyczne parami, a pozostałe odkładają na bok nie wiedząc co z nimi zrobić).
Uczucia dzieci:
Dzieci gorzej sypiają, są lękliwe i niespokojne, a w stosunku do dorosłych przesadnie czułe i wymagające, żądają wyłączności ich uczuć z trudem znoszą rozłąkę. Lepsze opanowanie pozwala na upust emocji w rozmaitych formach słownych (przezwiska, groźby, oskarżenia) częste są przejawy agresji fizycznej (bicie, kopanie, gryzienie). Kłótliwość i agresywność przeplata się z wybuchami czułości i zazdrości.
Rozwój społeczny:
Okres w którym dzieci mają częste konflikty z rodzeństwem, ale co ważne w konstrukcje zabawy wkładają wspólny wkład.
Dziecko w 5 roku życia
Proces kostnienia zaczyna się najwyraźniej w kościach nadgarstka co przyczynia się do usprawnienia dłoni, dzięki czemu pięciolatkowie coraz lepiej rysują i manipulują drobnymi przedmiotami i narzędziami. W skutek rozrostu masy i siły dużych grup mięśniowych pojemność płuc wzrasta i oddech staje się głębszy.
Większość pięciolatków potrafi ubierać/rozbierać się samo jednak ma problemy z wiązaniem fartuszka, sznurowaniem obuwia czy z zapinaniem guzików.
Dzieci łączą się w grupy 2-5 osobowe, które bawią się razem około godziny, w 50% przypadków w pełnym składzie otrzymują się 15 minut. Przykładowe zabawy dzieci w 5
r.ż.:
- zabawa w dom rodzinny
- zabawa w szkołę
- zabawa w gości
Wykorzystywanie coraz bardziej różnorodnych materiałów konstruktywnych, usprawnianie techniki czynności, coraz bardziej świadome planowanie kolejnych etapów. Przykładową zabawą może być budowanie wieżowca. Odtwarzają bardziej skomplikowane wzory jak np. schody, bramy.
Twórczość artystyczna:
Pojawiają się elementy figuralne, nie mają one charakteru podobizn przedmiotów i ludzi, lecz cechuje je forma abstrakcyjna mimo, że dziecko często je nazywa. Okres ten trwa do połowy 5 r.ż. Następnie wyróżnia się okres bazgrot figuralnych współistniejących z właściwym rysunkiem tematycznym i trwa do końca 5 r.ż.
Ulepianki-wzbogaca się tematyka wzrasta liczba wytworów przedstawiających ludzkie i zwierzęta. Odtwarzają tematy złożone za pomocą kilku elementów obrazują jakąś scenę, akcje. Dzieła stają się powoli trójwymiarowe.
Wrażliwość wzrokowa-większość dzieci używa trafnych określeń przymiotnikowych na oznaczenie kolorów podstawowych. Wg A. Gesella 61% dzieci 5-letnich nazywa poprawnie cztery barwy zasadnicze.
Wrażliwość słuchowa-rozwój słuchu werbalnego tj. zwiększona wrażliwość na dźwięki mowy ludzkiej, słuchu muzycznego.
...
pedagogpisze.pl