Liwiusz Tytus - Dzieje Rzymu od założenia miasta k. XLI - XLV.pdf - Historia Starożytna - brutuus

POLSKAAKADEMIA NAUK

KOMITET NAUK O KULTURZE ANTYCZNEJ

TYTUS LIWIUSZ

DZIEJE RZYMU

OD ZAŁOŻENIA MIASTA

Księgi XLI-XLV

Periochy (Streszczenia) ksiąg XLVI-CXLII

Przełożył i opracował

MIECZYSŁAW BROŻEK

WROCŁAW • WARSZAWA • KRAKÓW • GDAŃSK • ŁÓDŹ

ZAKŁAD NARODOWY IMIENIA OSSOLIŃSKICH

WYDAWNICTWO POLSKIEJ AKADEMII NAUK

MCMLXXXII

KSIĘGA CZTERDZIESTA PIERWSZA

PRZYDZIAŁ ZADAŃ I WOJSK NA ROK 178 p.n.e.

(Konsul Aulus Manliusz wylosował Galię, konsul Marek Juniusz

Ligurię. Z pretorów Tytus Ebutiusz otrzymał Sardynię, Marek Tytyniusz

Hiszpanię Bliższą, Publiusz Eliusz(?) Sycylię, Marek Tytyniusz Kurwus

preturę miejską, Tyberiusz Klaudiusz preturą do spraw z obcymi i do-

wództwo w Pisach, Tytus Fontejusz Hiszpanię Dalszą)1.

WYPADKI W RZYMIE

(Pożar zniszczył wiele zabudowań dokoła forum. Świątynia Wenery

spłonęła doszczętnie. W świątyni Westy zgasł znicz. Westalka została za

to ukarana batami. Zapewniała, że więcej nie zgaśnie)1.

W HISZPANII

(Tyberiusz Semproniusz Grakchus, prokonsul* Hiszpanii Bliższej, po-

bił i przyjął w poddaństwo Celtyberów; na pamiątkę swych osiągnięć

założył w Hiszpanii miasto Grakchuris. Również prokonsul Lucjusz Po-

stumiusz Albinus podbił w Hiszpanii Dalszej Wakcejów i Luzy tanów).

SYTUACJA W HISTRII

1. (...) mówiono, że (Epulon młodzież), którą ojciec jego trzymał

w spokoju, uzbroił i dlatego miał duże wzięcie u żądnych łupu młodych

ludzi.

1 Dane ujęte w nawias uzupełniono tutaj i w niektórych lukach w

tekście (w przekazie rękopiśmiennym) na podstawie innych źródeł, często wywo-

dzących się z Liwiusza, a nieraz na podstawie tekstu samego Liwiusza; por. XL

59, gdzie imiona trzech pierwszych pretorów przepadły.

2 Por. Juliusz Obsekwens, liber prodigiorum, 8, do r. 178 p.n.e. Pod r. 178 była

też mowa o oszacowaniu obywateli rzymskich przez cenzorów r. 179/8, M. Emi-

liusza Lepidusa i M. Fulwiusza Nobiliora; oszacowano, według periochy tej księ-

gi, dwieście sześćdziesiąt trzy tysiące dwustu dziewięćdziesięciu czterech ludzi.

8 Prokonsul — w rzeczywistości jeden i drugi byli wtedy propretorami, a nie,

jak podaje periocha, prokonsulami.

WOJNA Z HISTRAMI: PIERWSZE WOJENNE KROKI RZYMIAN

Kiedy konsul odbywał naradę w sprawie wojny z Histrami, jedni

wypowiadali opinię, że należy podjąć ją natychmiast, zanim nieprzyja-

ciel zdąży zebrać siły, inni, że trzeba zasięgnąć rady senatu. Przeważy-

ło zdanie, by nie odkładać terminu na później.

Konsul więc ruszył w drogę z Akwilei i rozbił obóz koło jeziora Ti-

mawosu, leżącego tuż w pobliżu morza.

W to samo miejsce przypłynął jeden z dwu dowódców floty, Gajusz

Furiusz, z dziesięciu okrętami. Ustanowiono bowiem przeciw flocie ili-

ryjskiej dwuosobowe dowództwo dla obrony wybrzeży Morza Górnego,

mające do dyspozycji dwadzieścia okrętów z bazą wyjściową w Anko-

nie. Stąd wybrzeża po prawej stronie, aż do Tarentu, miał pilnować

Lucjusz Korneliusz, a po lewej, aż do Akwilei, Gajusz Furiusz. Jego

właśnie okręty wysłane zostały w kierunku najbliższego portu histryj-

skiego łącznie z okrętami towarowymi i wielkim ładunkiem zapasów.

Konsul, który poszedł z legionami, rozbił obóz w odległości około

pięciu tysięcy kroków od morza. Rynek handlowy w porcie wkrótce

bardzo się ożywił i stamtąd wszystko dowożono do obozu. Dla większe-

go bezpieczeństwa tych przewozów ustawiono dokoła obozu ze wszyst-

kich stron wojskowe posterunki: od strony Histrii umieszczono stałą za-

łogę obronną, a między morzem i obozem postawiono doraźnie powoła-

ną pod broń kohortę z Placencji. Dla takiego samego zabezpieczenia do-

wozu wody z rzeki kazano trybunowi wojskowemu Markowi Ebutiuszo-

wi dorzucić do tego dwa oddziały żołnierzy z drugiego legionu. Inni try-

bunowie wojskowi, Tytus Eliusz i Gajusz Eliusz, poszli z trzecim legio-

nem drogą wiodącą do Akwilei celem zapewnienia bezpieczeństwa fu-

rażerom i ludziom chodzącym po drzewo. Z tej też strony, w odległości

około tysiąca kroków, znajdował się obóz Gallów. Naczelnikiem był tam

Katmelus, mający nie więcej niż trzy tysiące ludzi uzbrojonych.

CHWILOWY SUKCES HISTRÓW, UCIECZKA RZYMIAN Z OBOZU

2. Histrowie, gdy tylko Rzymianie ruszyli z obozem nad jezioro Ti-

mawos, usadowili się w kryjówce za pagórkiem, po czym krętymi dro-

gami szli w ślad za ich pochodem, baczni na każdą okazję. Nic z tego,

co się działo na lądzie i morzu, nie uchodziło ich uwagi.

Spostrzegli, że posterunki wojskowe przed obozem nie są silne, a mię-

dzy morzem i obozem uprawia handel liczny tłum ludzi bez broni i bez

jakiejkolwiek osłony od strony lądu czy morza. Zaatakowali więc jed-

nocześnie obie owe załogi rzymskie, kohortę z Placencji i oddziały dru-

giego legionu, podejmując tę akcję pod osłoną rannej mgły. Kiedy zaś

mgła pod wpływem pierwszego ciepła słonecznego zaczęła rzednąć i wra-

cała widoczność, wtedy nie dość jeszcze wyraźne światło, jak to bywa,

sprawiało, że oczom wszystko wydało się większe. I teraz właśnie zwio-

dło to Rzymian wywołując wrażenie liczniejszej linii bojowej wroga,

niż była w rzeczywistości. Przerażeni żołnierze jednej i drugiej załogi

uciekli w wielkim popłochu do obozu wzbudzając w nim znacznie więcej

strachu, niż go sami tam z sobą przynieśli. Bo ani powiedzieć nie umieli,

przed czym tak uciekli, ani pytającym ich udzielić odpowiednich infor-

macji. W bramach obozowych rozległo się wołanie, jako że nie było

tam żadnych straży, które by powstrzymały napad, a bieganina na oślep

i wpadanie jednych na drugich nie pozwoliło się zorientować, czy może

nieprzyjaciel jest już w obrębie wałów obozowych. Jeden było słychać

głos, wzywający do ucieczki nad morze. Takie bowiem hasło rzucił ktoś

nieopatrznie i to poszło przez cały obóz. Stąd też ludzie jakby na roz-

kaz, najpierw nieliczni w uzbrojeniu, w większości jednak bezbronni,

pobiegli w kierunku morza, potem coraz liczniejsi, a wreszcie niemal

wszyscy rzucili się do ucieczki, i nawet sam konsul, po daremnych pró-

bach zawrócenia uciekających z drogi; bo niczego dokonać nie zdołał

ani swym rozkazem naczelnym, ani powagą, ani w końcu nawet proś-

bami.

W obozie pozostał jeden Marek Licyniusz Strabon, trybun wojskowy

trzeciego legionu, pozostawiony tam przez swój legion z trzema cho-

rągwiami. Jego to Histrowie, wpadłszy do opustoszałego obozu, zasko-

czyli — bo nikt poza tym nie stawił im oporu — w momencie, gdy w

pretorium pouczał swoich i zagrzewał do walki. Wywiązała się zacięta

bitwa, nad siły tak niewielkiej grupy broniących się, i skończyła się

dopiero wtedy, gdy padł trybun wraz z otaczającym go zastępem wakzą-

cych.

Nieprzyjaciel zniszczył teraz pretorium i rozgrabił wszystko, co się

w nim znajdowało, po czym poszedł do kwestorium, na plac zakupów

i drogę kwintańską4. Tutaj jego władca, zastawszy wystawione na ze-

wnątrz bogate zapasy wszystkiego, a w kwestorium zaścielone sofy bie-

siadne, zasiadł do stołu i zabrał się do ucztowania. Zaraz też to samo

zrobili wszyscy inni, zapominając o wojnie i wrogu, i z nadmierną za-

chłannością, jako że dla nich takie używanie sobie w jedzeniu było

czymś niezwykłym, najedli się i napili do syta.

4 Droga kwintańska — via quintana, jedna z poprzecznych ulic obozu rzym-

skiego, do której przylegało kwestorium, plac w najbliższym sąsiedztwie jednej

z bram obozowych.

Liwiusz Tytus - Dzieje Rzymu od założenia miasta k. XLI - XLV.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: