Ø Odległość, w jakiej stajemy od kogoś
Ø Gesty
Ø Wzdychanie, płacz, marszczenie brwi, uśmiechanie się, śmiech, błaznowanie
Ø Nasz wygląd: twarz, włosy, ciało, odzież i jej kolor, męskość, kobiecość
Ø Ton głosu
Ø Nasze otoczenie: dom, pracę, samochód, rodzinę, przyjaciół
Ø Sposób, w jaki: siedzimy, stoimy, chodzimy, kontaktujemy się wzrokowo
Ø Sposób, w jaki tworzymy otoczenie fizyczne, w którym pracujemy i mieszkamy
1. Ruchy ciała, takie jak wyraz twarzy, gesty i postawa.
2. Zależności przestrzenne, czyli na przykład dystans, jaki utrzymujesz pomiędzy sobą i innymi
· Kluczem do sztuki komunikacji niewerbalnej jest spójność.
· Język twojego ciała jest kopalnią wiedzy o twoich nieświadomych uczuciach i reakcjach.
· Komunikacja niewerbalna jest ściśle związana z kontekstem.
· Kinetyka – komunikacja ciałem, jest w dużej mierze wyuczona. Poszczególne kultury łączy raczej podobieństwo mowy ciała niż języka werbalnego. Jeżeli w języku ciała istnieją jakieś różnice, stwarza to wiele nieporozumień. Np. utrzymywanie kontaktu wzrokowego podczas odpowiadania na pytania zwierzchnika – w naszej kulturze – oznaka szczerości, a dla Portorykańczyka – brak szacunku.
Ø Wyrażanie uczuć i nastrojów
Ø Ilustrowanie komunikatów werbalnych, np. kiwając głową, mówimy „tak”, a kręcąc głową na boki, mówimy „nie”, używając rąk, rysujemy w powietrzu coś, o czym dyskutujemy
Ø Regulowanie – monitorowanie lub kontrolowanie wypowiedzi drugiej osoby, np. podczas słuchania drugiego człowieka kiwasz głową, dając do zrozumienia tej osobie, że ją rozumiesz i chcesz, aby mówiła dalej, uciekasz wzrokiem, aby zasygnalizować, że chcesz, by twój rozmówca przestał mówić.
Ø Twarz jest najbardziej ekspresyjną częścią ciała.
Ø Niektóre emocje można odgadnąć, patrząc jedynie na oczy i usta.
Ø Obserwując twarz, warto zauważyć, czy brwi są uniesione, czy opuszczone; czy czoło jest pomarszczone, czy gładkie; czy podbródek ustawiony jest zdecydowanie, czy niepewnie; czy cera jest zaróżowiona, czy blada.
Ø Jeśli w trakcie swojej wypowiedzi człowiek zasłania sobie usta, oznacza to, że mówi kłamstwo. Jednak, jeśli robi to w czasie twojej wypowiedzi, to jest to znak, że według niego właśnie ty kłamiesz.
Ø Pocieranie nosa – sygnał, ze ktoś ma wątpliwości.
Ø Gładzenie podbródka - sygnał, że słuchacz podejmuje decyzję.
Ø Drapanie się po głowie – zdziwienie.
Ø Palcem wskazującym ręki, którą dana osoba używa do pisania, drapie się po szyi - znak wątpliwości lub niepewności. Inaczej osoba mogłaby powiedzieć: „nie jestem pewna, czy się zgadzam”.
Ø Krzyżujemy razem obie ręce na klatce piersiowej próbując „schować się” przed niespodziewaną sytuacją.
Ø Bariery z nóg - osoba chce się „schować” przed innymi. Jest niepewna i źle się czuje w danej sytuacji.
Ø Siedzenie okrakiem na krześle – dominacja.
Ø Położenie jednej nogi na poręczy krzesła – sugeruje obojętność.
Ø Założenie łydki jednej nogi na kolano drugiej lub siedzenie ze skrzyżowanymi łydkami – może być oznaką oporu.
Ø Założenie jednej nogi na drugą i machanie nią – oznaka znudzenia, złości lub frustracji.
Ø Kierunek, w którym zwrócone są nogi i stopy – jest często kierunkiem największej uwagi danej osoby.
Ø Zaciskanie dłoni w pozycji niskiej – wyraża frustrację, sygnalizuje, iż osoba stara się trzymać na uwięzi negatywne odruchy.
Ø Skulona postawa – może być oznaką przygnębienia, zmęczenia, poczucia niższości, chęci pozostania niezauważonym.
Ø Wyprostowana sylwetka – na ogół utożsamiana jest z dobrym nastrojem, większą pewnością siebie i większą otwartością.
Ø „Pozycja otwartego trójkąta” – zaproszenie innych osób do udziału w rozmowie.
Ø Zamknięta formacja – rozmówcy stoją twarzą w twarz. Pokazują w ten sposób, iż potrzebują intymności i prywatności.
Ø Słuchacz zaczyna podpierać głowę – odczuwa znudzenie i musi podtrzymać ją ręką by nie zasnąć. Poziom znudzenia pozostaje w związku ze stopniem, w jakim ramie i dłoń podpierają głowę.
Ø Obie ręce splecione z tyłu głowy – osoba czuje się pewnie w danej sytuacji. „Może kiedyś będziesz tak samo dobry jak ja”. Postawa charakterystyczna dla prawników, dyrektorów, itp.:)
Ø Szybki oddech – utożsamiany jest z podekscytowaniem, lękiem, irytacją, ogromną radością lub niepokojem.
Ø Płytkie oddechy – powietrze dociera tylko do górnej części klatki piersiowej – sygnalizują, iż proces myślenia odcięty jest zupełnie od uczuć.
Ø Oddechy głębokie, przeponowe – pozwalają nam na większą łączność z naszymi uczuciami i działaniem.
Proksemika
· Nauka o zależnościach przestrzennych
· Mówi o komunikatach, jakie kryją się w sposobie wykorzystania przez nas przestrzeni.
· Odległość, jaką utrzymujesz podczas rozmowy, ustawienie mebli w mieszkaniu, twoja reakcja, kiedy drugi człowiek wchodzi na twoje terytorium – są ważnymi niewerbalnymi komunikatami
· Jej twórca – Edward T. Hall – wyróżnił cztery strefy używane przez nas nieświadomie podczas interakcji z innymi. W każdej strefie znajdują się dwie podstrefy: „blisko” i „daleko”. Zakres tych stref różni się w zależności od kultury.
1. Intymna – (0-45cm), „blisko” – to dotykanie, „daleko” – od 15-45 cm od ciała. Strefa dla partnerów, bliskich przyjaciół, dzieci przytulających się do rodziców.
2. Osobista - (45-120cm), „blisko” – 45-75cm. Jest to sfera komfortu podczas rozmów na przykład na przyjęciach, daje możliwość dotknięcia drugiej osoby, „daleko” – 75-120cm – stosunkowo prywatna rozmowa, bez ryzyka dotyku.
3. Społeczna – (1,2-3,6m), podstrefa bliska – 1,2-2,1m – załatwianie spraw służbowych. Często wykorzystywana w celach manipulacyjnych, np. do podkreślenia dominacji nad drugą osobą. Podstrefa dalsza – 2,1-3,6m – oficjalne kontakty w miejscu pracy, niektóre interakcje towarzyskie.
4. Publiczna – (3,6-6m), podstrefa bliska to 3,6-6m – tworzona podczas nieformalnych zgromadzeń, np. nauczyciel pracujący z uczniami w klasie, szef rozmawiający z grupą podwładnych. Podstrefa dalsza – od 6m wzwyż – zarezerwowana dla polityków i ważnych osobistości.
· Terytorium – przestrzeń, którą uznałeś za swoją i w której czujesz się bezpiecznie. Może to być twój dom, twoje biuro, twoje ulubione krzesło.
5
E-nauka