KARTKÓWKI POWTÓRZENIOWE
W KLASIE III
Wiadomości z I klasy gimnazjum:
1. Struktura organizmu żywego (roślin i zwierząt):
- budowa komórki roślinnej i zwierzęcej
- funkcje struktur komórkowych (jądra komórkowego, cytoplazmy, błony kom.,
mitochondrium, chloroplastów, wodniczki, ściany komórkowej)
- różnice i podobieństwa między komórką roślinną i zwierzęcą
- rodzaje tkanek roślinnych i ich funkcje (podział na twórcze i stałe):
tk. merystematyczne (merystemy - stożek wzrostu i miazga)
tk. okrywające – skórka i korek,
tk. miękiszowe – miękisz zasadniczy, zielony, spichrzowy,
tl. przewodzące – łyko i drewno
tk. wzmacniające – zwarcica i twardzica
tk. wydzielnicze – włoski parzące, miodniki
- rodzaje tkanek zwierzęcych zwierzęcych ich funkcje:
tk. nabłonkowe, tk. mięśniowe, tk. łączne, tk. kostna, tk. chrzęstna, tk. nerwowa,
tk. płynne – krew i limfa, tk. tłuszczowa.
- ogólna budowa roślin (funkcje organów roślin: korzenia, łodygi, liści, kwiatów,
owoców, podział roślin na plechowce i organowce)
- ogólna budowa zwierząt (podział na bezkręgowce i kręgowce, nazwać i podać
funkcje układów – ukł. ruchu, ukł. krążenia, ukł. pokarmowego, ukł. rozrodczego,
ukł. nerwowego, ukł. hormonalnego, ukł. wydalniczego, ukł. oddechowego.
2. Wykonywanie ruchów i pokrycie ciała (roślin i zwierząt)
- pokrycie ciała bezkręgowców – tkanka nabłonkowa, kręgowców – skóra
- przykłady pokrycia ciała u bezkręgowców (tasiemiec, dżdżownica, stawonogi, mięczaki) i kręgowców (ryby, płazy, gady, ptaki, ssaki) - porównanie
- rodzaje wytworów skóry
- związek pokrycia ciała ze środowiskiem życia !!!
- układ ruchu = układ szkieletowy + układ mięśniowy
- związek sposobu poruszania się ze środowiskiem życia !!!
- 3 mechanizmy poruszania się zwierząt (rzęskowy, pełzakowaty i mięśniowy)
- szkielet zewnętrzny i wewnętrzny, hydrauliczny (funkcje i u kogo występuje)
- różnice między szkieletem ryby, płaza, gada, ptaka i ssaka
- ogólny podział szkieletu
cd wykonywanie ruchów i pokrycie ciała:
- pokrycie ciała roślin (tkanka okrywająca – porównanie skórki i korka, funkcje)
- rola tkanki wzmacniającej, porównanie zwarcicy i twardzicy („szkielet”roślin)
3. Odżywianie (roślin i zwierząt):
- podział składników pokarmowych (organiczne – białka, cukry, tłuszcze, witaminy,
nieorganiczne – woda, sole mineralne) + ich funkcje w organizmie
- sposoby odżywiania: samożywność( rośliny) i cudzożywność (zwierzęta, grzyby)
- przemiana materii (metabolizm), procesy syntezy i rozkładu (przykłady)
- odżywianie się roślin – fotosynteza (równanie – substraty i produkty, schemat,
miejsce fotosyntezy, dwie fazy – jasna i ciemna, intensywność fotosyntezy)
- rola roślin jako producentów
- sposoby odżywiania się zwierząt (roślinożerne, mięsożerne, wszystkożerne)
+ przykłady
- przykłady zdobywania pokarmu przez drapieżniki (cechy przystosowawcze)
- łańcuch pokarmowy (producenci, konsumenci, reducenci)
- budowa układu pokarmowego ssaka i funkcje jego odcinków
- cechy przystosowawcze roślinożerców
- proces trawienia
- znaczenie roślin dla człowieka
- nawozy sztuczne i pestycydy (wpływ na środowisko – zakwity glonów)
- 3 cechy rolnictwa ekologicznego (wyjaśnić: płodozmian, nawozy naturalne)
4. Oddychanie (u roślin i zwierząt):
- wymiana gazowa u roślin lądowych – aparaty szparkowe i przetchlinki, rośliny
wodne – przez powierzchnię ciała
- budowa i funkcje aparatów szparkowych
- narządy oddechowe zwierząt lądowych – tchawki, płucotchawki i płuca,
zwierząt wodnych – skrzela (ich funkcje)
- zwierzęta oddychające całą powierzchnią ciała
- budowa narządów oddechowych kręgowców – ryb, płazów, gadów, ptaków, ssaków
- związek narządów oddechowych ze środowiskiem życia !
- związek układu oddechowego z układem krążenia
- oddychanie skórne, podwójne oddychanie (ważne)
- proces oddychania komórkowego w mitochondrium (równanie – substraty, produkty,
rodzaje energii, oddychanie tlenowe i beztlenowe)
- zanieczyszczenia wody, powietrza i gleby
- rola producentów w wytwarzaniu tlenu
- skala porostowa (budowa i funkcja), pustynia porostowa
- budowa porostów (symbioza)
5. Transport substancji (u roślin i zwierząt):
- funkcje transportowe tkanek przewodzących u roślin (porównanie budowy i funkcji
drewna i łyka)
- przekrój łodygi i korzenia (rysunek, porównanie- ułożenie łyka i drewna)
- wiązki przewodzące: zamknięte i otwarte
- przyrost rośliny na grubość, słoje przyrostu rocznego
- układ krążenia u zwierząt – narządy i funkcje
- skład i funkcje krwi
- mały i duży obieg krwi
- porównanie budowy serca kręgowców i obiegów krwi (ryby, płazy, gady, ptaki, ssaki)
- wyjaśnić: otwarty i zamknięty układ krwionośny ( u kogo występuje)
6. Rozmnażanie (roślin i zwierząt)
- porównanie rozmnażania płciowego i bezpłciowego (różnice)
- sposoby rozmnażania bezpłciowego: a) podział komórki (jednokomórkowce),
b) pączkowanie (parzydełkowce -stułbia), c) fragmentacja plechy (glony, grzyby, porosty),
d) przez zarodniki (grzyby, mszaki, paprotniki),
e) rośliny okrytonasienne za pomocą zmodyfikowanych pędów:
rozłogi (truskawki, poziomki), kłącza (trawy, konwalia), bulwy (ziemniak),
cebule (cebula uprawna, tulipan)
- porównanie komórek rozrodczych: gamety żeńskiej (komórki jajowej) i gamety męskiej
(plemnika), zapłodnienie, zygota
- cykl rozwojowy roślin – przemiana pokoleń (pokolenie płciowe i bezpłciowe)
- roślina jednopienna (ma rodnie i plemnie), dwupienna (rodnie i plemnie osobno)
- cykl rozwojowy mszaków (mech płonnik) – dominuje pokolenie płciowe (gametofit)
- cykl rozwojowy paprotników (paproć) – dominuje pokolenie bezpłciowe (sporofit)
- rozmnażanie roślin nagonasiennych (sosna) – skąd nazwa nagonasienne, porównanie
szyszek męskich i żeńskich (czyli kwiatostanów) oraz kwiatów męskich i żeńskich,
zapylenie, powstanie nasiona, dominuje pokolenie bezpłciowe (sporofit)
- rozmnażanie roślin okrytonasiennych - skąd nazwa okrytonasienne,
budowa kwiatu (kielich, płatki korony, słupek, pręciki), kwiaty obupłciowe,
zapylenie – owadopylność, wiatropylność, podwójne zapłodnienie, powstawanie owoców
- sposoby rozsiewania nasion i owoców (samorzutne, wiatr, woda, zwierzęta)
- kiełkowanie nasion (warunki korzystne i niekorzystne)
- narządy rozrodcze zwierząt to gonady: męskie to jądra, żeńskie to jajniki
- rodzaje zapłodnienia u zwierząt: zewnętrzne i wewnętrzne
- organizmy rozdzielnopłciowe i obojnaki
- typy rozwoju zwierząt: prosty (bez przeobrażenia) i złożony (z przeobrażeniem)
- rozwój złożony u owadów skrzydlatych: przeobrażenie zupełne (larwa niepodobna do
dorosłego), przeobrażenie niezupełne (larwa podobna do dorosłego)
- kręgowce są: jajorodne, jajożyworodne, żyworodne
- rozmnażanie i rozwój ryb ( jajorodne, ikra, mleczko, narybek, tarło, tarlisko, wędrówki ryb)
- rozmnażanie i rozwój płazów (skrzek, kijanka – budowa)
- owodniowce (gady, ptaki i ssaki) – ich zarodki wytwarzają błony płodowe (4)
- bezowodniowce to ryby
- funkcje błon płodowych: owodnia, omocznia, kosmówka i pęcherzyk żółtkowy
- rozmnażanie i rozwój ptaków (jajorodne, budowa jaja, opieka nad potomstwem,
gniazdowniki – bocian, wróbel, zagniazdowniki – gęsi, kaczki)
- rozmnażanie i rozwój ssaków (żyworodne, układ rozrodczy męski i żeński, ciąża,
łożysko, silna opieka nad potomstwem, mleko matki)
7. Kontrola i regulacja procesów życiowych (roślin i zwierząt)
- reakcje roślin na bodźce
- ruchy roślin: tropizmy (ruchy wzrostowe, pod wpływem bodźca kierunkowego,
fototropizm, geotropizm) i nastie (ruchy bez bodźca kierunkowego, termonastie,
fotonastie)
- hormony roślinne: auksyny – wpływają na wzrost i rozwój
- funkcje układu nerwowego zwierząt
- tkanka nerwowa, komórki nerwowe (neurony) – budowa
- prymitywny układ nerwowy u parzydełkowców – sieć
- drabinkowy układ nerwowy pierścienic (dżdżownica)
- układ nerwowy stawonogów – zwoje nerowe
- oczy złożone u owadów
- układ nerwowy kręgowców – budowa (ośrodkowy, obwodowy, autonomiczny)
- mózg kręgowców (kresomózgowie – 2 półkule, międzymózgowie, śródmózgowie,
móżdżek, rdzeń przedłużony)
- układ obwodowy – nerwy czaszkowe i rdzeniowe
- układ wegetatywny= autonomiczny (część współczulna i przywspółczulna)
- porównanie mózgu ryby, płaza, gada, ptaka i ssaka
- narząd wzroku: oko – budowa (podwójna akomodacja u ptaków)
- narząd słuchu: ucho – budowa
- narząd smaku: kubki smakowe
- linia boczna u ryb
- układ hormonalny – gruczoły dokrewne wydzielające hormony
- ważna rola podwzgórza i przysadki mózgowej
maniek8