ZAGADNIENIA Socjolog EXAM 2013.docx

ZAGADNIENIA NA EGZAMIN: „SOCJOLOGIA CZASU WOLNEGO” 2013

1. Rozumienie zjawiska czasu w socjologii.

Czas to zjawisko społeczne samo w sobie
Czas kategoria wspólna dla jakiejś zbiorowości
Czas integruje reguluje i koordynuje życie zbiorowe.
W socjologii bada się:
Czas Ilościowy = czas zew. przestrzennie doświadczany, zew. regulator ludzkich działań.
              To czas konwencjonalny w sposób narzucony przez instrumenty używane do jego

pomiaru. Wyrażany przez jednostki czasu. Czas o charakterze obiektywnym.
Czas jakościowy = czas wew. Pozwala na doznawanie egzystencji i przekształceń

poszczególnych zdarzeń. Naznaczony społeczną treścią konwencją kulturową i wartościami wytworzonymi w toku społecznych interakcji. Czas o charakterze subiektywnym.

2. Typy społeczeństw wg ewolucjonistów.

·      społeczeństwo zbieracko-myśliwskie:

·      społeczeństwo kopieniackie:

·      społeczeństwo pasterskie;

·      społeczeństwo rolnicze:

·      społeczeństwo tradycyjne (preindustrialne):

·      społeczeństwo przemysłowe:

·      społeczeństwo ponowoczesne

3. Charakterystyka społeczeństwa tradycyjnego

·      powstają pierwsze cywilizacje;

·      najczęściej rozwijały się Środkowym Wschodzie, głównie w dużych dolinach rzek;

·      oparte na rolnictwie i gospodarce naturalnej;

·      ludzie nie dążą do zysku – pieniądze, które posiadają mają niewielki wpływ na jakość stosunków;

·      człowiek liczy się jako element rodziny, nie liczy się jako autonomiczna jednostka;

·      powszechny analfabetyzm;

·      dominują małe społeczności;

·      mała ruchliwość społeczna i przestrzenna;

·      podstawowym źródłem informacji o świecie są inni ludzie;

·      dominuje silna i nieformalna kontrola społeczna;

·      czas pracy przemieszany z czasem wolnym.

4. Rozumienie czasu w społeczeństwie tradycyjnym.

- czas płynie powoli

- nie ma potrzeby oszczędzania czasu

- czas postrzegany i przeżywany przez społeczeństwa pierwotne i tradycyjne miał 4 cechy

a) był czasem manifestującym się w zbiorowo przeżywanych doświadczeniach

b) zwrócony ku przeszłości bo ludzie zorientowani byli na przeszłość

c) czas cykliczny, związany z twórczymi siłami wzrostu

d) ma charakter sakralny

5. Charakterystyka społeczeństwa przemysłowego.

- zmechanizowanie produkcji

- przyspieszony zostaje proces tworzenia hierarchii statusów i nierówności społecznych

- powstają zmiany w zakresie edukacji polityki i religii

a) upowszechnianie umiejętności czytania i pisania

b) rośnie rola wykształcenia

c) maleje moralny autorytet religii

d) różnicowanie stylów życia podstawowych norm i wartości

e) urbanizacja – rozwój przemysłu (fala migracji ze wsi do miast)

f) wzrasta pod klasa ludzi biednych

g) pojawienie się środków masowego przekazu

h) dążenie do osobistych osiągnięć

i) rozgraniczenie między czasem pracy a czasem poza pracą

6. Rozumienie czasu w społeczeństwie przemysłowym.

Czas w społeczeństwie przemysłowym podlega następującym procesom:

- ulega desakralizacji

- z czasu zbiorowo manifestujących się przeżyć staje się czasem form jednostkowych

- zostaje oderwany do naturalnego procesu życia

- życie ludzkie zostaje podporządkowane czasowi i precyzyjnie pocięte w celu dokładnego pomiaru

- zamiast czasu cyklicznego pojawia się rozumienie czasu jako linearnego wyciągniętego w linię prostą

- odtąd czas w ludzkim rozumieniu zaczął mieć swój bieg w 1stronę stał się nieodwracalny

- starożytne carpie diem staje się dewizą kupców. Skoro czasu niemożna zatrzymać można próbować go zaoszczędzić

- czas staje się nie tylko wartością ale też źródłem wartości materialnych

7. Charakterystyka społeczeństwa poprzemysłowego (ponowoczesnego).

- produkcja towarów i usług zależy od przekazywania informacji

- oparte na wiedzy i produkcji wiedzy

- instytucje gospodarcze są zależne od innych sfer w tym wiedzy

- gwałtowny rozwój sfer i usług

- rozwój mass-mediów i nowych kanałów komunikowania się

- brak stabilizacji zatrudnienia i wymóg stałej elastyczności i ruchliwości do ponoszenia ryzyka

- pojawienie się nowych zawodów i sposobów zarobkowania

- rozwój medycyny sprzyja wydłużaniu się życia jednostek

- zwiększenie zasobów czasu wolnego w społeczeństwie

8. Rozumienie czasu w społeczeństwie ponowoczesnym.

- społeczeństwo charakteryzuje swoista obsesja czasu

- czas jest głównym regulatorem, koordynatorem życia zbiorowego

- czas ma niemal autonomiczne właściwości, stał się wartością samą w sobie

- ulega fetyszyzacji – zegar i kalendarz rządzą światem – duża presja dat i terminów

- ludzie wyraźnie odczuwają upływ czasu, nieustannie się śpieszą

- czas jest towarem który można oszczędzić stracić zmarnować sprzedać i kupić

9. Czas w społeczeństwie tradycyjnym i nowoczesnym – porównanie.

10. Czas wolny jako obszar zainteresowania nauki.

- medycyny = czas regeneracji sił organizmu

- psychologii = czas odprężenia relaksu

- socjologii = czas kształtowania i podtrzymania relacji i więzi społecznych

- ekonomii = czas konsumpcji
 

11. Istota pojęć „free time” i „leisure”.

Free time = nazwa odnosi się do rozmiaru czasu i jego odcinków (czas zegarowego godzin minut sekund)

Leisure = nazwa odnosi się do czasu wartości spokoju braku pośpiechu  uwalniania od obowiązków i przymusów to sposób życia niż sekwencja czasowa

12. Dwa sposoby rozumienia czasu wolnego wg B. Sułkowskiego.

Czas wolny jako instytucja kulturowa = wymieniać będziemy zachowanie które w danej społeczności rozpoznawane są jako lokujące się poza sferą obowiązku.

Czynności czasu wolnego są policzalne i określone w każdej społeczności

Czas wolny w terminach podmiotowych motywacji = trudno jest dokonywać statycznego opisu czynności podejmowanych w tym czasie. Dla każdego z nas wolny może bowiem oznaczać coś innego każdego trzeba pytać z osobna o jego poczucie wolności w trakcie różnych działań

13. Właściwy czas wolny i jego składniki.

Czas w pełni dyspozycyjne                            działanie                            nastawienie jednostki

Te 3 to sedno właściwego czasu wolnego

14. Cechy charakterystyczne (warunki sine qua non) czynności podejmowanych w czasie wolnym

Dowolność = wyboru wyrażająca się poprzez duży zakres swobody i samodzielności
Dobrowolność = wyboru zgodna z własnymi możliwościami podejmowania w oparciu o własne motywy

Autentyczność / dyskrecjonalność czynności

Satysfakcjonujący charakter czynności

15. Pojęcie czasu częściowo wolnego (time semi-leisure).

Semi-leisure = taki czas gdzie następuje przenikanie świata obowiązków do sfery czasu wolnego

16. Sposoby ujmowania czasu wolnego wg M. Bombol:

Klasyczne = opiera się myśli starożytnej, czas wolny rozumiany jako synonim prawdziwej wolności, czas pozwalający na duchowe oświecenie
Czas wolny jest podstawową wartością kulturową i składową dobrego godziwego życia

Jest czasem poświęconym sztuce społeczeństwu i aktywności fizycznej
Josef Pieper =czas wolny to pewna umysłowa i duchowa postawa jednostki wobec świata zew
 

O społecznego kontekstu = czas wolny jest ściśle powiązany z przynależnością do określonej klasy społecznej. Ilość czasu wolnego jaką dysponuje człowiek decyduje o jego społecznym usytuowaniu. Czas wolny to całokształt życia człowieka poza pracą czy też nieprodukcyjne spędzanie czasu. Na nieprodukcyjne bezczynne życie mogą sobie pozwolić jednostki znajdujące się na szczycie drabiny społecznej (klasa próżniacza)
 

Obligatoryjność podejmowanych czynności i zachowań = czas wolny jest czasem jednostki uwolnionym od pracy oraz aktywności z pracą związanych a także czynności związanych z zaspokojeniem potrzeb egzystencji jednostki
Czynności czasu wolnego charakteryzuje społeczeństwo zobowiązań i przymusów psychiczne poczucie wolności bezinteresowność i autentyczność

Związane ze stanem ducha i umysłu = holistyczne rozumienie czasu wolnego: czas ten można odnaleźć we wszystkich sferach działania człowieka np. edukacji pracy.
Jako przeciwieństwo pracy = praca jest traktowana jako przymus a czas wolny rozumiany jest jako ucieczka od pracy.

17. Neulingerowski paradygmat czasu wolnego.

- purest form of leisure = czynności dyktowane przez motywacje wew. jednostki są to czynności w które jednostka angażuje się dla własnej przyjemności bez spodziewanej nagrody zew.
- leisure-work = wolny wybór podejmowanych czynności które wynikają zarówno z motywacji wewnętrznych.
- leisure-job = czynności warunkowane jedynie motywacją zew. dla osiągnięcia nagrody
np. uprawiamy fitness bo to korzystne dla zdrowia choć średnio przyjemne
- pure work = czynności które jednostka podejmuje dostrzegając iż są jej narzucone zew. choć jednocześnie ma wew. motywaję do icj podjęcia np. odrabianie zadanego zadania domowego na kurs języka obcego którego uczysz się na kursie. Wolnego wyboru niema wew. motywacja jest.
- work Job = kombinacja czynności podejmowanych w czasie wolnym pod przymusem wynikających z możliwości osiągnięcia wew. jak i zew. korzyści np. zawodowy piłkarz gra dla przyjemności.
- pure job = czynności dyktowane przymusem pobudkami zew. pewnością otrzymania nagrody zew. np. wykonywanie dodatkowej pracy zarobkowej w czasie wolnym.
 

18. Elementy składowe pojęcia czas wolny wg B. Junga.

Psychologiczny = wyrażający się subiektywnym stosunkiem jednostki do wykonywanej czynności określony styl postępowania w czasie wolnym

...