Żeromski Stefan - Białe róże.pdf - Żeromski Stefan - pawelkdg

CZYTANIA ŻOŁNIERSKIE - No10 (b).

BIAŁE RÓŻE

OPOWIADANIE

WEDŁUG POWIEŚCI ST. ŻEROMSKIEGO „POPIOŁY".

Warszawa — 1921.

GŁÓWNA KSIĘGARNIA WOJSKOWA.

Biblioteka Narodowa

Warszawa

30001007757561

Wydane z polecenia bekcji Oświaty i Kultury

Oddz. III Szt. M. S. Wojsk.—10/1 1921.

Pozwolenie autora na przedruk i skróty uzysk ano.

Blizko sześć tygodni Krzysztof Cedro spędził

na siodle z rzemieniem lancy na ręku, z ostrogą

wpartą w bok bieguna. Szedł w przedniej straży

całego wojska, kiedy 16 czerwca zbliżano się do

Saragosy. Jako znający język francuski, wybrany

został z szeregu do kompanji'inżynierskiej i arty

leryjskiej, którą ze zdolniejszych ułanów i piechurów

składał i formował kapitan lansjerów, Hupet.

Krzysztof porzucił konia i wyprawy, aczkol

wiek nie zmienił uniformu, ani nie przestał należeć

do swego pułku. Siedział teraz w kanałach i dy

rygował powierzonym mu oddziałem. Co chwila

z bagnetem w ręku odpierał wycieczki napastują

cych mieszkańców miasta. Z murów i wież klasz

tornych bez przerwy sypały się kule, wypadały

kawały żelaza i kamienie. Oblężeni otrzymali

w tym czasie posiłki w liczbie dwu tysięcy ludzi

gwardji hiszpańskiej, ale i Francuzi wzmocnieni

zostali przez dwa pułki linjowe, które z Francji

-IW

^AGU

l^fjjl

^^b AXOA

DRUKARNIA J. KONDECKIEGO

MARSZAŁKOWSKA Ns 53 a.

nadeszły. Baterje zostały ustawione na ligarach,

ostatnie wbito gwoździe pomostowe, przedpiersia

wyłożono faszynami.

Trzeciego sierpnia ryknęły wszystkie armaty.

Czwartego bito od świtu w zamek i w bramę En-

gracja. Zarazem strzelcy ruszyli po drugiej stro

nie rzeki Ebro na przedmieście flrcabal. Krzysz

tof Cedro stał w baterji na przeciwko klasztoru

Engracja. Ponieważ przewidywano, że brama dnia

tego musi być zatarasowana wańtuchami z pias

kiem, bito wyłomy obok niej z prawej i lewej

strony, w murach należących do klasztoru. Ogrom

ne zabudowania jego stały na nieznacznem wznie

sieniu i tworzyły całość odosobnioną. Bataljon

pułku siedemdziesiątego i cały pułk pierwszy sta

ły w przykopach, czekając na dany znak. Cedro

z towarzyszami artylerzystami otrzymał rozkaz

wzięcia udziału w szturmie z karabinem w ręku,

gdy szwadron konny nadszedł do asekuracji armat.

Ludzie drżeli do bitwy. Około godziny je

denastej z rana poczęły walić się i w słupy kurzu

obracać mury klasztorne. Na prawo od bramy,

w pierwszy wyłom, rzucił się natychmiast kapitan

Bal. Za nim przez most na rzece ruszyła garść

ułanów artylerzystów. Wśród wściekłego upału,

w ogniu strzałów, buchających jak gromy i pioru

ny ze strzelnic kutych w murze klasztornym, przy

padli do wyłomu, ujrzeli tutaj oko w oko obroń

ców. Rzucili się jedni na drugich, jak rozjuszone

zwierzęta. Mury klasztorne z trzaskiem padały.

Waliły się sufity. Piechota wtargnęła w wyłomy

klasztoru. Biegnąc po gzymsach, zbroczeni krwią

w poszarpanych ubraniach z lufami lepkiemi i ocie-

kającemi, chyżo wypadli

wreszcie na pierwszy

plac.

Nareszcie włamali się do tego wściekłego

miasta!

, Plac był pusty. Gdy wyszli na jego środek,

jak grad sypnęły się na nich strzały, runęły z gó

ry kamienie. W ślepych murach, martwych, tyl

nich ścianach domów powybijane były oddawna

oskardem wąskie otwory. Z każdego z nich błę

kitny dym wybuchał. Wąskie ulice wiodące w mias

to, istne szpary między rzędami wysokich kamie

nic, były świeżo zamurowane, albo zawalone wora

mi piasku. Okna dolne w mieszkaniach, drzwi

sklepów, wejścia do sieni były również zamurowa

ne i pełne niedostrzegalnych strzelnic.

Nigdzie

ków, musiał z kolegami chwycić za pierwszy cię

żar z brzegu i dźwigać go wśród niewysłowionej

spiekoty. Na placu rozwiązywano wory i wywa

lano piasek na kupę.

— Ciekawym, — myślał Cedro ze śmiechem,

biegając tam i z powrotem, jak koń w kieracie,

jakie też to chłopczyki będą znowu nasypywały

ten piasek w worki? Czy może my sami?

Skoro barykada z za bramy została usunię

ta, skruszono młotami jej olbrzymie wrzeciądze

i rozwarto wrotnie naścieżaj.

Wówcas cała siła francuska zebrała się w ko-

umnę, żeby wtargnąć do środka miasta i dojść

do mostu.

Wojska musiały iść wprost w ulicę Engra-

cja. Wezwano saperów odzianych w zbroje oblę-

żnicze, zaopatrzonych w oskardy i ruszono gro

madnie na mur, zagradzający wąską szczelinę.

Kiedy narzędzia z dźwiękiem uderzyły w kamien

ne barykady, istne piekło runęło na napastm^-w.

Z dachów, z facjat, z nielicznych okien i stizelnic,

z każdego piętra i z za każdego niemal kamienia

runęły głazy, bryły żelaza, chlusnęły kadzie wrzą-

drzwi! Ani jednego żywego człowieka! Nieprzy

jaciela jak gdyby nie było!

Druga straszliwa salwa strzałów.. Dym buch

nął z jednolitych murów i sączył się smugami...

Kilkadziesiąt trupów padło na bruk. Oficerowie

sformowali plutony i popod murami dążyli co

tchu nazad, ku bramie. Tu się ukryło wojsko za

zrębami poszarpanego klasztoru. Znaleźli bramę

zawaloną niezmierną masą worków ziemnych, któ

re tworzyły za wierzejami górę, równą ich wyso

kości. Kazano bataljonowi drugiego pułku odcią

gnąć owe wory z pod bramy. Rzucili się do roboty,

radzi, że nie idą choć chwilę na ślepe, dymiące

mury. ' Między nimi pracował tam i Cedro. Gdy

już z dobrą godzinę nosił ogromne wory, omdle

wał prawie z trudu. Cały był zlany potem, brud

ny i niemal ślepy od dymu i kurzu. Dysząc ciężko,

usiadł na worku i wyciągnął nogi. Ani jednej my

śli... Gdzie to on jest i co robi? Co to za wory

i do czego? Huk straszliwy armat grzmota raz

wraz w czoło i w ciemię głowy. Przeraźliwe jęki

umierania... Gdzie to on tu jest?

Niedługo pozwolono mu rozmyślać w tym

sposobie. Wezwany ponownie do noszenia wor

się na nich z za barykady tłum Hisznanów. Mu

sieli teraz walczyć na wsze strony, rażeni z góry

bez jednej chwili wytchnienia.

Krzysztof Cedro znalazł się w ulicy En

gracja. Wkrótce, jednak koleje walki rzuciły go

między inne grupy. Oszołomiony, ogłuchły od

huku, jak w twardym śnie pędził naprzód z inny

mi, przyciskając figurę swoją do murów niezmier

nych kamienic. -Przebrnął rowy i wały pierwszej '

baterji i znagła trafił w wyłamane wejście trzeciej

uliczki, skręcającej od Engracja na lewą stronę.

Woltyżerowie pierwszego pułku zmagali się tu jesz

cze z Hiszpanami. Rzucił się i on w tłum. Ktoś

ze starych wiarusów doradzał, żeby się kryć po

pod murami i posuwać niepostrzeżenie za wyłom

ku zakrętowi uliczki. Krzystof uczynił za innymi,

co kazano. Przylepiony plecami do muru, posu

wał się krok za krokiem z palcem na cynglu, ły

piąc jeno oczyma, z której też strony pocisk go

trafi. Okna w tern calem przejściu były na dole

pozamurowywane do połowy, to też tam i sam

można było przewidzieć strzał, gdy ukazywała się

czapka, koniec fuzji,

cego oleju i wody. Dym karabinowy buchał ze

wsząd, nawet z- ziemi, z okien piwnicznych.

Oszalały zastęp zdobywców v!eciał w wazką

czeluść ulicy, jak wybuch, jak pocisk ludzki, wy-

rzucony^przez siłę piekielną. Ale skoro tylko wy

chynęli z dołu na wyżynę gruzów zasłony i poka

zali się w ulicy, z głębi tego przejścia runęły w nich

strzały armatnie. Zatrzęsły się i stokroć oddały

huk olbrzymie, czarne, bezokienne gmachy; mury

klasztorów, dzwonnice i wieże kościołów. Cała

ulica jak długa była poprzegradzana przedpiersia-

mi. Wywalony bruk, płyty marmuru i porfiru,

wywalona z głębin ziemia, tworzyły jakoby scho

dy olbrzymie, wiodące w dół.

Miejsca niezajęte pod barykady podarte były

przez rowy. Za pierwszą baterją widać było niżej

drugą, dalej trzecią. Cztery bliższe bocznice z le

wej strony ulicy Engracja i trzy z prawej były za

barykadowane nagim murem powyżej pierwszego

piętra. Wszystkie drzwi i okna zabite głazami.

Pierwszy pułk piechoty i bataljon pułku sie

demdziesiątego przeszły przez pierwszy wał i rzu

ciły się na drugą baterję. Zaledwie, trupami za

walając ulicę, wyminęli jedną z przecznic, rzucił

gdy mignęły płomieniste

czarne oczy.

Żeromski Stefan - Białe róże.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: