Organizowanie
CELE ZAJĘĆ: zapoznanie studenta z podstawowymi informacjami na temat funkcji organizowania oraz prezentacja podstawowych rodzajów, cech struktur organizacyjnych. Analiza cyklu życia organizacji.
FORMA PROWADZENIA ZAJĘĆ: dyskusja, prezentacja podstawowych informacji na dany temat na podstawie studiów literatury, gry decyzyjne.
PROGRAM ZAJĘĆ:
§ podział pracy,
§ departamentalizacja
§ hierarchia organizacyjna,
§ koordynowanie.
§ czynniki wewnętrzne
§ czynniki otoczenia
§ struktura liniowa,
§ struktura funkcjonalna,
§ struktura sztabowo-liniowa,
§ struktura macierzowa,
§ struktura dywizjonalna.
LITERATURA:
1. „Podstawy nauki o przedsiębiorstwie” pod red. J. Lichtarskiego, AE, Wrocław 2001 rozdz. V-5.5
2. „Podstawy ekonomiki przedsiębiorstwa” J. Duraj, PWE, Warszawa 2004 – rozdz. II-2.4
3. „Kierowanie:’ J.A. Stoner, R.E. Freman, D.R. Gilbert - PWE, Warszawa 2001, rozdz.12,13
4. „Podstawy zarządzania organizacjami” R.W. Griffin, PWN, Warszawa 1996, rozdz.10,11
ORGANIZOWANIE
1. Elementy budowy organizacji:
§ podział pracy – dzielenie prac na zadania, które mogą być logicznie i dogodnie wykonywane przez poszczególne osoby i grupy. Np. Smith pisał o produkcji szpilki: jeden pracownik wyciąga drut, drugi do prostuje, trzeci tnie, czwarty zaostrza, piąty szlifuje koniec, aby osadzić główkę. W ten sposób można dziennie wyprodukować 48000 szpilek, osobna każdy wytwarzałby dwadzieścia szpilek dziennie. Poprzez podział pracy podnosi się jej wydajność, uproszczone zadania ułatwiają szybka naukę i wykonanie, przez to podział pracy sprzyja specjalizacji. Specjalizacja jednak ma także słabe strony jakimi są alienacja i znużenie.
§ departamentalizacja - jest wynikiem decyzji menedżerów o tym, jakie rodzaje czynności – po ich podziale na zadania - można łączyć w podobne grupy.
§ hierarchia organizacyjna - to układ wielu szczebli w strukturze organizacyjnej, na którego szczycie znajdują się najwyższy ranga menedżer (lub menedżerowie) odpowiedzialny za operacje całej organizacji, na kolejnych szczeblach znajdują się kierownicy niższych stopni. Z hierarchią związane jest pojęcie rozpiętości kierowania, które oznacza liczbę osób lub działów bezpośrednio podlegających jednemu kierownikowi. Im większa rozpiętość kierowania tym bardziej płaska struktura, w której szybciej przepływają informacje. Odwrotna sytuacja prowadzi do powstawania struktur smukłych, w których droga przepływu jest dłuższa, gdyż wydłużone linie podporządkowania opóźniają przepływ informacji. Powiązania określające, kto komu podlega w organizacji określane są liniami podporządkowania.
§ koordynowanie – to proces wprowadzania mechanizmów integrowania działalności poszczególnych działów w zwartą całość i sprawdzania skuteczności tej integracji.
2. Czynniki i warunki racjonalności struktury organizacyjnej:
§ czynniki wewnętrzne:
* powstanie i historia organizacji,
* wielkość organizacji,
* technologia organizacji, obejmującą środki i sposoby stosowane w działalności podstawowej, pomocniczej i w procesie zarządzania organizacją,
* system społeczny organizacji, charakteryzujący stan i dynamikę zasobówludzkich, będących w dyspozycji organizacji;
§ czynniki otoczenia:
* ekonomiczne warunki działania organizacji, w tym głównie cechy szeroko pojętego rynku,
* cechy systemu regulacyjnego państwa względem organizacji,
* warunki ekologiczno-demograficzne,
* otoczenie naukowo-techniczne,
* dynamika otoczenia instytucjonalnego organizacji, a więc zmiany w natężeniu kontaktów organizacji z innymi organizacjami.
3. Zasady budowy struktury organizacyjnej
§ zasada celowości (każde stanowisko i komórka powinny realizować zadania pozostające w ścisłym związku z celami wyższych szczebli organizacyjnych i całego przedsiębiorstwa),
§ zasada jednolitości kierowania (jednoosobowego kierownictwa: pracownik i każda komórka organizacyjna powinny podlegać tylko jednemu kierownikowi),
§ zasadę potencjalnej rozpiętości kierowania (kierownikowi powinna bezpośrednia podlegać największa grupa podwładnych, jaką jest on w stanie skutecznie kierować),
§ zasadę współzależności zakresów obowiązków (zadań), uprawnień i odpowiedzialności na każdym stanowisku (zakresy te powinny być wzajemnie dostosowane).
4. Modele struktur organizacyjnych:
5. Cechy organizacji mechanistycznej i organicznej.
Struktury organiczne są przeciwieństwem struktur o wysokim stopniu zhierarchizowania i sformalizowania, o stałym układzie komórek organizacyjnych, posiadających ściśle określone zadania. Struktury organiczne są organizacjami inwencyjno-kreatywnymi, charakteryzującymi się dużą zdolnością przewidywania, zabezpieczanie się i reagowania na nagłe zmiany zachodzące w burzliwym otoczeniu. Generalnie strukturę organiczna można scharakteryzować w następujący sposób:
§ Cele: formułowane wewnątrz instytucji, wynikające na bieżąco z konkretnych potrzeb i warunków działania, w pełni zintegrowane z celami poszczególnych uczestników organizacji
§ Podział pracy – płynny, słabo określony i determinowany przez aktualne cele
§ Wzorce działania – słabo sformułowane, oparte na zwyczajach, zaleceniach i poradach
§ Komunikacja: luźne, wielokierunkowe konsultacje (pionowe, poziome, skośne)
§ Forma struktury: dywizjonalna, macierzowa, procesowa, hybrydowa, zespołowa, zadaniowa.
Struktury mechanistyczne: sztywne o małej podatności na wpływy, o małych zdolnościach adaptacyjnych. Do takich struktur należą:
struktura liniowa, funkcjonalno-liniowa, pionowa, pozioma, funkcjonalna.
6. Cykl życia organizacji.
ilanka