Za krytyczne nadciśnienie tętnicze uważa się :
1. gwałtowny (w ciągu kilku minut) wzrost ciśnienia tętniczego rozkurczowego > 120 mmHg (często > 140 mmHg) lub
2. stopniowy wzrost ciśnienia tętniczego (w ciągu kilku tygodni lub miesięcy) powyżej wartości 300 / 130 mmHg.
Zwyżce ciśnienia mogą towarzyszyć różne zmiany narządowe, takie jak :
· encefalopatia nadciśnieniowa,
· krwotok podpajęczynówkowy,
· krwotok śródmózgowy – udar krwotoczny mózgu,
· niewydolność nerek,
· niestabilna dusznica bolesna lub zawał serca,
· obrzęk płuc,
· rozwarstwienie aorty,
· zaburzenia rytmu serca,
· obrzęk tarcz nerwów wzrokowych,
· utrata wzroku,
· krwotok wewnętrzny,
· rzucawka porodowa.
Postępowanie diagnostyczne :
1. pomiar ciśnienia tętniczego na obu kończynach górnych,
2. wywiad i badanie przedmiotowe – bóle głowy, drgawki, nudności i wymioty, splątanie, ogniskowe objawy neurologiczne, śpiączka,
3. badanie dna oka,
4. ekg – cechy przerostu lewej komory serca,
5. rtg klatki piersiowej – przerost lewej komory serca,
6. badania biochemiczne – mocznik, kreatynina, jonogram, glukoza, badanie moczu,
7. konsultacja nefrologiczna, neurologiczna, okulistyczna,
8. wykonanie tomografii komputerowej,
Postępowanie lecznicze :
1. hospitalizacja,
2. zapewnienie stałego dostępu do żyły,
3. tlenoterapia,
4. monitorowanie ekg,
5. monitorowanie ciśnienia tętniczego krwi (czasami metodą krwawą),
6. zbyt gwałtowne obniżenie wartości ciśnienia tętniczego może być niebezpieczne dla chorego (zawał serca, udar mózgu, niewydolność nerek) i z reguły nie jest konieczne; stosuje się leki, które obniżą ciśnienie w czasie od 30 minut do kilku godzin :
· Captopril 12,5 – 25 mg s.l . lub p.o.,
· Nifedypina (Cordafen) – 5 – 10 mg p.o.,
· Klonidyna (Haemiton, Catapresan),
· Labetalol (Pressocard)
7. wskazaniami do szybkiego obniżenia wartości ciśnienia są :
· udar krwotoczny lub niedokrwienny mózgu,
· świeży zawał serca,
· rzucawka,
· napadowa zwyżka ciśnienia u chorych z guzem chromochłonnym nadnercza,
8. leki stosowane do doraźnego obniżenia ciśnienia :
· Nitroprusydek sodu (Nipride, Naniprus) – i.v. we wlewie – działa natychmiast,
· Nitrogliceryna – i.v. we wlewie – działa po 2 – 5 min.,
· Diazoksyd (Hyperstat) – i.v. w bolusie,
· Furosemid – i.v.
· Magnesium sulfuricum – i.v.
9. u chorych z przełomem nadciśnieniowym szybkość podawania leków należy uzależnić od ich skuteczności hipotensyjnej; należy przestrzegać zasady, aby nie obniżać jednorazowo ciśnienia o więcej niż 30 mmHg; tylko u chorych bez zmian organicznych wynikających z nadciśnienia tętniczego można dążyć do normalizacji ciśnienia do wartości, przy których cofają się objawy encefalopatii nadciśnieniowej (bóle głowy, zaburzenia widzenia); nie wolno dopuścić do hipoperfuzji mózgu (ziewanie, trudności nawiązania kontaktu z chorym);
Koval8